İş bulamıyorsan evlen kızım
Gençlere ilişkin yapılan araştırmaya göre 18-29 yaş arası istihdamda olan kadınların oranı yüzde 28 seviyesinde. İş bulanlar asgari ücrete çalışırken bulamayanlar ailenin ‘evlen’ baskısıyla karşılaşıyor.
Belce Örü Erçin
Gençler işsizlik ve ekonomik kriz kıskacı altında geleceğe dair umutlarını kaybediyor. ‘Türkiye’de NEET Gençler: Profil ve İyi Olma Hali Araştırması’ kapsamında Nisan-Temmuz 2024 tarihleri arasında İstanbul, Adana ve Mersin’de gençlerle mülakatlar yapıldı. Araştırma, Türkiye’de 18–29 yaş aralığındaki gençlerin yüzde 54’ünün işgücüne dahil olmadığını gösterdi. Çalışan gençlerin yüzde 19’u ise mavi yakalı oluyor. Gençlerin ekonomik kriz, pandemi ve deprem gibi olumsuzluklar nedeniyle yaşadıkları kronik belirsizlik ve psikolojik yük altında yıprandıkları raporda görülüyor.
TECRÜBE ARIYORLAR
Araştırma ayrıca 18-29 yaş arası istihdamda olan kadınların oranının yüzde 28 seviyesinde olduğunu gösterdi. İş arayışları uzayan genç kadınlardan bazıları, aile ve akrabalardan ‘iş bulamıyorsan evlen’ gibi baskılarla karşılaşmakta olduklarını aktardılar. Genç kadınlar üzerinde, özellikle çocuk sahibi olanlarda, yoğun ev içi ve bakım yükümlülükleri büyük bir baskı oluşturuyor. Bu nedenle istihdama katılamıyorlar.
Raporun bulgularına göre gençler, “Tecrübe edinemediğim için bir yere giremiyorum ama beni almazsanız tecrübe edinemem” diyerek, işverenin kendilerinden minimum 2-3 yıllık iş tecrübesi istediğinden yakınıyor. Gençler çalışmak zorunda kaldıkları işlerde ise güvencesizlik ve düşük ücretli çalışma sorunlarıyla karşılaşıyor. Bir genç, “Şu an halı yıkama işinde çalışıyorum. Sigortasız bir şekilde. Babam da sigortasız günlük işlere gidiyor” ifadelerini kullandı. Bir başka genç, “İş bulmak çok zor oldu. Üniversitenin sonunda asgari ücret bile verilmedi. Siz 2 yıllıksınız biz 4 yıllıklara asgari ücret veriyoruz denildi” cümleleriyle kendini anlattı.
‘Hatırlamak istemiyorum’
Fabrikada çalışan bir genç yaşadıklarını şöyle anlattı: “Şartları çok zor. 8’de iş başı diyorlar ama işe gitmek için servisleri çok uzak bir noktadan kaldırıyorlar.” Bir başkası ise “Molalar yetersizdi. Fabrika hatırlamak istemediğim bir iş tecrübesiydi. Çok zorluyorlar insanı. Paraya ihtiyacım vardı. Bana yapmam gerekenden fazla iş teklif ettiler aynı ücrete” diye konuştu.
‘Torpilden korkuyorum’
Araştırmaya göre gençler kurumlar aracılığıyla değil aile ve arkadaşları sayesinde iş bulabiliyor. Bir genç, “Doğrudan bir yere gidemiyor ya da ne bileyim okuduğu bölümde doğrudan iş bulamıyor birçoğu ya gidiyor işte kasiyer oluyor zaten” derken, bir diğeri torpil yüzünden açıkta kalmaktan korktuğunu belirtti. Gençler, ailelerinin sosyal ağlarını kullanarak sigortasız, enformel işlerde (inşaat, tarım, garsonluk, özel ders) çalışıyor.