Para içinde yüzen bu ülkede en zor şey araba almak
Singapur denince akla yüksek refah seviyesi, düzenli bir şehir yaşamı ve güçlü bir ekonomi geliyor. Ancak tüm bu zenginliğin ortasında şaşırtıcı derecede zor olan bir şey var o da araba sahibi olmak. Çünkü ülkede bir otomobil almak yalnızca aracın bedelini ödemekle bitmiyor.
Dünyanın birçok ülkesinde otomobil sahibi olmak artık hem ihtiyaç hem de bir tür özgürlük meselesi. Ancak bazı yerlerde bu hayale yaklaşmak diğer ülkelere kıyasla çok daha maliyetli. Türkiye’de yüksek vergiler ve döviz kuru nedeniyle araç almak giderek zorlaşırken Singapur’da durum bambaşka bir boyuta taşınmış durumda. Çünkü bu küçük ada ülkesi araç sahibi olmayı adeta lüks hâline getiren bir uygulama kullanıyor. Adı Hak Sahipliği Sertifikası yani COE.
ARABADAN DAHA PAHALI BELGE
Singapur hükûmeti trafik sıkışıklığını azaltmak ve araç sayısını kontrol altında tutmak için COE sistemini 1990’lı yılların başında devreye aldı. Basit bir ifadeyle COE, bir aracı tescil ettirip 10 yıl boyunca kullanabilmeniz için zorunlu olan bir yetki belgesi. Ancak bu belge ucuz değil. Ülkede COE fiyatları 106 bin Singapur dolarına yani yaklaşık 80 bin ABD dolarına kadar çıkabiliyor. Bu da daha aracı almadan devasa bir ücret ödenmesi gerektiği anlamına geliyor.
KOTAYLA SINIRLANIYOR
Singapur sınırlı kara alanı nedeniyle trafiğe çıkacak araç miktarını her altı ayda bir belirliyor. Hükûmet yeni dönem için kaç aracın trafiğe çıkabileceğini hesaplıyor ve bu sayı kadar COE kotası açıyor. Arz düşük talep yüksek olunca da devreye tamamen dijital bir açık artırma sistemi giriyor.
Ayda iki kez düzenlenen bu açık artırmada vatandaşlar farklı kategoriler için teklif veriyor. Araç almak isteyenlerin sayısı arttığında COE fiyatları da hızla yükseliyor. Pandemiden sonra artan talep nedeniyle son yıllarda 100 bin Singapur dolarını aşan rakamlar görülmüş durumda.
ARAÇ FİYATI 4 KATINA ÇIKIYOR
COE bedeli aracın fiyatına eklendiğinde ortaya çıkan tablo çarpıcı. Örneğin ABD’de 25–30 bin dolar bandında satın alınabilen bir otomobil Singapur’da COE nedeniyle 100 bin doların çok üzerinde bir maliyete ulaşabiliyor. Bu da araç sahibi olmayı yalnızca geliri yüksek bir kesimin erişebildiği bir lüks hâline getiriyor.
BELGE SADECE 10 YIL GEÇERLİ
COE’nin bir diğer zorlu yanı ise süre kısıtlaması. Belge yalnızca 10 yıl geçerli. Süre dolduğunda otomobiliniz ister yeni olsun ister düşük kilometreli fark etmiyor yasal olarak trafiğe çıkamıyor. Araç sahibi ya aracı trafikten çekecek ya da binlerce dolar daha ödeyerek COE süresini uzatacak. Çoğu kişi eski bir aracın COE’sini yenilemek yerine yeni bir araç almayı tercih ediyor.
Tüm bu zorlukların temel nedeni Singapur’un sınırlı alanı ve yoğun şehir yapısı. Yetkililer serbest araç alımının trafik yoğunluğunu kontrolden çıkaracağını ve yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüreceğini savunuyor. Bu nedenle ülke toplu taşımayı güçlendiren politikaları öne çıkarıyor.