Siz farkında değilken günler uzuyor
Bilim insanlarına göre insan kaynaklı sera gazı salınımları, Dünya'nın dönüş hızını yavaşlatıyor. Bu da gezegendeki günlerin fark edilmeyecek kadar küçük ama ölçülebilir biçimde uzamasına yol açıyor.
İklim değişikliğinin etkileri artık yalnızca hava olaylarıyla, buzulların erimesiyle ya da deniz seviyesinin yükselmesiyle sınırlı değil. Bilim insanları, insan faaliyetlerinin Dünya'nın dönüş hızını bile değiştirdiğini ortaya koyan çarpıcı bir bulguyu gündeme taşıdı.
Yeni araştırmalara göre, insan kaynaklı sera gazı salımları gezegenin kütle dengesini bozuyor, bu da Dünya’nın dönüşünü yavaşlatarak günlerin uzamasına neden oluyor. Etki günlük hayatta hissedilmese de, zaman ölçümü ve küresel teknoloji altyapısı açısından ciddi sonuçlar doğurabilecek boyutta.
ETH Zürih'ten Prof. Benedikt Soja, BBC Science Focus'a yaptığı açıklamada, "Son 100 yılda neden olduğumuz iklim değişikliğiyle tüm gezegeni bu ölçekte etkileyebilmemiz gerçekten büyüleyici" ifadelerini kullandı.
Soja'ya göre bu etki, Dünya'nın dönüşünü etkileyen doğal faktörlerin birçoğundan daha güçlü hale gelmiş durumda.
BUZULLAR ERİYOR KÜTLE YER DEĞİŞTİRİYOR
Küresel ısınma, özellikle kutuplardaki dev buz kütlelerini hızla eritiyor. Son verilere göre; Antarktika her yıl yaklaşık 150 milyar ton, Grönland ise 270 milyar ton buz kaybediyor.
İsviçre ise yalnızca son iki yılda buzul kütlesinin yüzde 10'unu yitirdi.
Bu erime yalnızca deniz seviyelerini yükseltmekle kalmıyor. Eriyen buzlarla birlikte kütle, kutuplardan okyanuslara doğru kayıyor. Soja’ya göre bu durum, Dünya'nın daha "basık" bir şekil almasına ve kütlenin dönüş ekseninden uzaklaşmasına yol açıyor.
FİZİK YASALARI DEVREYE GİRİYOR
Dönen her cisim gibi Dünya da açısal momentumun korunumu yasasına tabi. Kütle dönüş ekseninden uzaklaştıkça, gezegenin dönüşü yavaşlıyor.
Bilim insanları bu durumu, dönen bir buz patencisine benzetiyor; kollarını açtığında dönüş yavaşlar, kollarını topladığında hızlanır.
Buzullar eridikçe Dünya'nın "kolları açılıyor" ve dönüş hızı düşüyor. Sonuç olarak günler uzuyor.
RAKAMLAR NE SÖYLÜYOR?
Araştırmaya göre:
- 1900–2000 arasında iklimin gün uzunluğuna etkisi, yüzyılda 0,3–1 milisaniye arasındaydı.
- 2000'den sonra hızlanan buz erimesiyle bu değer yüzyılda 1,3 milisaniyeye çıktı.
- Sera gazı salımları kontrol altına alınmazsa, 2100'e kadar bu artış 2,6 milisaniyeye ulaşabilir.
Bu süreler kulağa önemsiz gelse de, atom saatleriyle senkronize çalışan modern dünyada büyük sorunlara yol açabilecek kadar kritik.
ZAMANIN İNCE AYARI BOZULUYOR
Küresel zaman ölçümünde üç ana sistem kullanılıyor:
- Uluslararası Atomik Zaman (TAI)
- Dünya'nın dönüşüne dayalı Evrensel Zaman (UT1)
- İkisini dengeleyen Koordine Evrensel Zaman (UTC)
UTC ile Dünya'nın gerçek dönüşü arasındaki fark büyüdüğünde, 1972'den bu yana "artık saniye" ekleniyor. Ancak bu sistem düzensiz çalışıyor. Bugüne kadar 27 artık saniye eklendi, sonuncusu 2016'da yapıldı.
Bu küçük ayarlamalar bile dijital dünyada büyük sorunlara yol açabiliyor. 2012'de eklenen bir artık saniye, Reddit, Instagram, LinkedIn ve Netflix'te aksamalara neden olmuş; Qantas Havayolları'nda 400'den fazla uçuş gecikmişti.