Uçaklar meğer bu yüzden arkalarında beyaz iz bırakıyor
Gökyüzünde süzülen uçakların ardından uzanan beyaz çizgiler, çoğu kişinin dikkatini çekmiştir. Ancak bu izlerin nasıl oluştuğunu ve iklim üzerindeki etkilerini bilenlerin sayısı oldukça az.
Modern jet motorlarının çalışma prensibi ve yüksek irtifada oluşan fiziksel koşullar, bu izlerin ortaya çıkmasının temel nedeni olarak gösteriliyor. Uzmanlara göre, bu izler sanıldığı gibi zararlı kimyasallar değil, tamamen fiziksel bir sürecin sonucu.
BEYAZ İZLER NASIL OLUŞUYOR?
Uçak motorlarında yakıtın yanmasıyla su buharı açığa çıkıyor. Yüksek irtifalarda hava sıcaklığı çok düşük olduğundan, bu su buharı hızla donarak buz kristallerine dönüşüyor. Bu kristaller, yere bakıldığında beyaz çizgiler şeklinde görülüyor. Bilim dünyasında bu oluşum “yoğunlaşma izi” (contrail) olarak adlandırılıyor.
Bazı çevrelerde bu izlerin kimyasal maddeler içerdiği ve insan sağlığına zarar verdiği yönünde komplo teorileri bulunsa da, yapılan araştırmalar bu iddiaları desteklemiyor. Uzmanlara göre bu izler, motorlardan çıkan su buharının doğal bir sonucu ve insanlar için doğrudan bir tehlike oluşturmuyor.
ATMOSFERE ETKİSİ VAR MI?
Yoğunlaşma izleri insanlar için zararlı olmasa da, çevre üzerinde dolaylı etkiler yaratabiliyor. Çevre Koruma Ajansı (EPA) tarafından yapılan araştırmalara göre, bu izler atmosferde geçici bulut tabakaları oluşturarak Dünya’nın sıcaklık dengesini etkileyebiliyor.
Bu bulutlar, güneş ışınlarının bir kısmını yansıtırken aynı zamanda yüzeyden yükselen ısının uzaya kaçmasını engelliyor. Bu durum, kısa vadede gökyüzünde sıcaklık farkları yaratabiliyor, uzun vadede ise iklim üzerinde ısınma yönünde etkiler doğurabiliyor.
HAVACILIĞIN KÜRESEL ISINMAYA KATKISI
Yoğunlaşma izlerinin yanı sıra, jet motorlarının yanması sırasında ortaya çıkan karbondioksit de küresel ısınmaya katkıda bulunuyor. Uzmanlar, havacılığın dünyadaki toplam insan kaynaklı CO₂ emisyonlarının yaklaşık yüzde 2,5’inden sorumlu olduğunu tahmin ediyor.
Sıcaklık, nem ve rüzgar koşullarına bağlı olarak bu izler birkaç dakika içinde dağılabiliyor ya da uzun süre gökyüzünde kalabiliyor. Bilim insanları, bu süreçlerin iklim değişikliği üzerindeki etkilerini daha iyi anlayabilmek için gözlemleri ve iklim modellerini birlikte değerlendiriyor.
Sonuç olarak, uçakların geride bıraktığı beyaz izler bir tehlike değil; yüksek irtifada gerçekleşen doğal bir fiziksel süreç. Ancak bu süreç, küresel ısınma ve iklim dengesi açısından dikkate alınması gereken bir etki yaratıyor.