Zencefil hakkında bilmediğimiz gerçekler
Kış aylarında fırın vitrinlerinde gülümseyen zencefilli kurabiyelerle sık sık karşılaşırız. Ancak bu aromatik kök, tatlı süsü olmanın çok ötesinde bir geçmişe sahip. Zencefil, yüzyıllardır hem mutfaklarda hem de geleneksel tıpta önemli bir yere sahip ve bugün hâlâ sağlık faydalarıyla gündemde.
Zencefilin neden bu kadar özel görüldüğünü ve gerçekten “her derde deva” olup olmadığını iki uzmanlara soruldu. İşte zencefil hakkında bilmediklerimiz
ZENCEFİL NEDİR?
Marketlerde taze olarak satılan zencefil, Güneydoğu Asya kökenli çiçekli bir bitki olan Zingiber officinale’in kök kısmıdır. Tarih boyunca Çin’den Hindistan’a uzanan coğrafyada yaygın olarak kullanılmış, daha sonra Avrupa mutfağına girerek Akdeniz’den Britanya’ya kadar benimsenmiştir.
Zencefil; taze, kurutulmuş, toz haline getirilmiş, turşu yapılmış ya da çay olarak tüketilebiliyor. Aynı zamanda binlerce yıldır bitkisel tedavilerin de temel bileşenlerinden biri olarak biliniyor.
ZENCEFİL NEDEN FAYDALI?
Zencefil; A, C ve B vitaminlerinin yanı sıra potasyum, magnezyum ve bakır gibi mineraller ile lif içeriyor. Ancak uzmanlara göre asıl etkisi, içeriğinde bulunan 400’den fazla biyoaktif bileşikten geliyor.
Sağlık ve Beslenme Koçu Grace Williams, zencefilin vitamin ve mineral katkısının sınırlı olduğunu, ancak gingerol ve shogaol gibi aktif bileşenlerin sindirim, iltihaplanma, ağrı ve kan şekeri dengesi üzerinde güçlü etkiler gösterdiğini belirtiyor.
MİDE BULANTISINA İYİ GELİYOR
Zencefilin aktif maddeleri olan gingerol ve shogaoller, vücutta ağrı ve kasılmalardan sorumlu olan prostaglandinlerin üretimini baskılayabiliyor. Bu da mide bulantısı ve sindirim rahatsızlıklarının hafiflemesine yardımcı oluyor.
IBS Clinics’ten Tracey Randell, prostaglandinlerin bağırsak hareketleri, mukus üretimi ve iltihap üzerinde belirleyici rol oynadığını söylüyor. Bu dengenin bozulmasının kramp, ağrı ve şişkinlik gibi sorunlara yol açtığını, zencefilin ise bu sistemi yeniden dengeleyebildiğini vurguluyor.
Uzmanlara göre bu nedenle zencefil; mide bulantısı, hazımsızlık ve bağırsak hassasiyetlerinde etkili bir destekleyici olarak öne çıkıyor.
KADINLAR İÇİN TAM BİR EZCA DEPOSU
Prostaglandinlerin adet kramplarında da rol oynadığına dikkat çeken uzmanlar, regl döneminde tüketilen ılık zencefil çayının ağrıyı hafifletebileceğini belirtiyor.
Araştırmalar ayrıca zencefilin mide boşalmasını hızlandırdığını, sindirimi desteklediğini ve kusmayı tetikleyen bazı reseptörleri baskılayabildiğini gösteriyor.
PEKİ BİLİMSEL ÇALIŞMALAR NE DİYOR?
Bu yıl Clinical Nutritional Open Science dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre, günlük 2.000 mg zencefil tüketimi, sindirim sistemiyle ilgili pek çok şikâyetin hafiflemesine yardımcı olabilir.
Araştırmalar, zencefilin:
Sindirim sorunlarını azaltabileceğini
Bağırsak sağlığını destekleyebileceğini
Mide ülserine karşı koruyucu etki gösterebileceğini
Kolon kanseri riskini düşürebileceğini
ortaya koyuyor.
NASIL TÜKETİLMELİ?
Zencefil; toz, çay, macun, kristalize ya da hamur işlerine eklenmiş halde bulunabiliyor. Ancak uzmanlar, taze zencefilin en etkili form olduğunu söylüyor.
Tracey Randell’e göre taze zencefil, daha yüksek uçucu yağ içeriği sayesinde mide bulantısı ve sindirim sorunlarında daha hızlı ve güçlü etki gösteriyor. Bunun nedeni, kökün nemli yapısının aktif bileşenleri koruması.
Evde küçük bir parça taze zencefili dilimleyip sıcak suda demleyerek mideyi rahatlatan basit bir çay hazırlanabiliyor.
GRİBE KARŞI KORUR MU?
Zencefil; boğazı yatıştırabilir, sıvı alımını artırabilir ve mide bulantısını azaltabilir. Ancak uzmanlar, zencefilin grip, soğuk algınlığı, RSV veya COVID-19’u önlediğine ya da tedavi ettiğine dair insan çalışmalarının bulunmadığını vurguluyor.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Zencefil genellikle güvenli kabul edilse de, takviye formunda yüksek dozlarda alındığında:
Kan sulandırıcılarla etkileşime girebilir
Kan şekeri seviyelerini etkileyebilir
Bu nedenle düzenli ilaç kullanan kişilerin doktora danışması öneriliyor.
Grace Williams ayrıca, yoğun stres altındaki kişilerin aşırı zencefil tüketiminden kaçınması gerektiğini söylüyor. Aşırı ve konsantre zencefil ürünleri, bazı kişilerde reflü, huzursuzluk ve sindirim tahrişini artırabiliyor.