Southampton Üniversitesi’nden araştırmacılar, yol, lastik ve fren aşınmasından kaynaklanan egzoz dışı emisyonların, Avrupa’nın birçok ülkesinde egzozdan kaynaklanan emisyonları aştığını belirtiyor. Bunlar arasında fren tozu en büyük paya sahip olmasına rağmen, şu an için herhangi bir düzenlemeye tabi değil.
Bilim insanları, laboratuvar ortamında akciğer dokusunu taklit eden hücreleri yetiştirerek, bu hücreleri hem fren tozuna hem de dizel egzoz tozuna maruz bıraktı. Çalışmanın sonuçları, fren tozunun akciğer hücrelerine daha fazla zarar verdiğini gösterdi.
Araştırmanın en dikkat çekici bulgularından biri de bakır içeriğinin zehirli etkilere katkıda bulunmasıydı. Bilim insanları, fren tozundan bakırı çıkardıklarında zararlı etkilerin azaldığını keşfetti.
FREN BALATALARI ZARARSIZ HALE GETİRİLEBİLİR Mİ?
Eskiden fren balatalarında asbest kullanılıyordu. Ancak asbestin akciğer hastalıklarıyla ilişkili olduğu kanıtlandıktan sonra, 1999 yılında Birleşik Krallık’ta yasaklandı. Bunun yerine asbestsiz organik (NAO) balatalar geliştirildi.
İronik bir şekilde, asbest içermeyen bu yeni fren balatalarının tozu, diğer fren balatalarına ve dizel egzoz partiküllerine kıyasla en zehirli olanı çıktı. Çalışmaya göre, NAO balata tozları akciğer kanseri, astım, akciğer fibrozu ve KOAH gibi hastalıklarla ilişkilendirilen etkiler gösterdi.
Bilim insanları ayrıca, fren tozundaki bakır oranının yüksek olduğunu ve bu metalin akciğer hücrelerine nüfuz ettiğini tespit etti. Daha da ilginci, bakırı nötralize eden kimyasal bir işlem uygulandığında, fren tozunun toksik etkisinin azaldığı görüldü.
ELEKTRİKLİ ARAÇLAR ÇÖZÜM MÜ?
Elektrikli araçlar (EV’ler), egzoz emisyonlarını ortadan kaldırıyor olsa da, fren, lastik ve yol aşınmasından kaynaklanan tozları engelleyemiyor. Dahası, yapılan çalışmalar elektrikli araçların daha ağır olması nedeniyle, egzoz dışı toz emisyonlarının içten yanmalı araçlara kıyasla daha fazla olabileceğini gösteriyor.
Bazı elektrikli araçlar rejeneratif frenleme sistemlerine sahip. Bu sistem, motoru jeneratör olarak kullanarak aracı yavaşlatıyor ve böylece fren balatalarına olan ihtiyacı azaltıyor. Ancak, tam durma gerektiğinde sürtünmeli frenler hala kullanılıyor, bu da fren tozu üretiminin devam ettiği anlamına geliyor.
