Gerilim filmlerinin yeri doldurulamayan ismi Alfred Hitchcock'un dünya sinema tarihinde iz bırakmış 15 filminin yenilenmiş kopyaları iki ay boyunca İstanbul'daki iki sinema salonunda gösterilecek. Her biri birer başyapıt olan filmler, 40. İstanbul Film Festivali’nin özel bölümlerinden "Hitchcock Renkli" kapsamında izleyiciyle buluşacak. CİNAYET VAR / DIAL M FOR MURDER (1954) Konusu: Beş parasız bir tenis oyuncusu, zengin karısının bir roman yazarına duyduğu ilgiden hiç hoşlanmamaktadır. Karısını öldürmeye ve kalın bir sabıka dosyası bulunan serüvenci bir kişiyi şantaj yoluyla bu cinayete alet etmeye karar verir. Ama genç kadın beklenmedik biçimde saldırganın elinden kurtulmayı başarınca her şey ters gider. Oyuncular: Ray Milland, Grace Kelly, Robert Cummings, John Williams, Anthony Dawson, Leo Britt, Patrick Allen, George Leigh, George Alderson, Robin Hughes Meraklısına not: Bir tiyatro uyarlaması olan filmde perdedeki etkiyi sağlamak için mümkün olduğu kadar dış çekim yapmamaya çalışan Hitchcock, gerçek ayak seslerini alabilmek için yer döşemesini mermerle kaplattırdı. Gösterim tarihleri: 21 Kasım saat 21.00 (Beyoğlu Sineması), 19 Aralık saat 21.00 (Kadıköy Sineması) ARKA PENCERE / REAR WINDOW (1954) Konusu: Kırık bacağı nedeniyle tekerlekli sandalyeye mahkûm bir gazete fotografçısı, apartman dairesinin penceresinden avlunun karşı tarafındaki blokta oturan komşularının davranışlarını tembel tembel izlemektedir. Gözlemleri, komşularından birinin, karısını öldürdüğünden kuşkulanmasına yol açar. Ancak bu konuda ne nişanlısını ne de dedektif arkadaşını ikna edebilir. Nişanlısı, cinayetle ilgili kanıtları bulunca onun kuşkularının doğruluğu ortaya çıkar ama bu arada katil de gözetlendiğini keşfederek fotografçıyı öldürmeye kalkışır. Oyuncular: James Stewart, Grace Kelly, Wendell Corey, Thelma Ritter, Raymond Burr, Judith Evelyn, Ross Bagdasarian, Georgine Darcy, Sara Berner, Frank Cady, Jesslyn Fax Meraklısına not: Hitchcock, filmde Grace Kelly'yi oynatmasıyla ilgili bir soruya şu yanıtı verdi: "Perdede cinselliğin de bir gerilim unsuru olması gerektiğini düşünüyorum. Eğer cinsellik aşırı biçimde göze çarpıyorsa ve çok belirginse gerilim olamaz. Filmlerimde hep görmüş geçirmiş sarışınları seçmemin nedenini biliyor musunuz? Biz, ancak yatak odasına girdikten sonra fahişeleşmeye başlayan, gerçek hanımefendilerin peşindeyizdir. Zavallı Marilyn Monroe, cinsellik sanki yüzünün her yanında yazılıydı. Brigitte Bardot da pek usta ve kurnaz bir kişi değildi." Gösterim tarihleri: 4 Aralık saat 21.00 (Beyoğlu Sineması), 17 Aralık saat 21.00 (Kadıköy Sineması) HARRY İLE DERDİMİZ / THE TROUBLE WITH HARRY (1955) Konusu: Vermont'un kırsal kesiminde bir sonbahar günü üç el silah sesi duyulur. Ormanda oynayan bir çocuk, bir cesetle karşılaşır. Yapılan araştırma sonucu, cesedin Harry'e ait olduğu anlaşılır. Aralarında daha önce Harry'i öldürmeye teşebbüs etmiş eski karısı, bir ressam, emekli kaptan, yaşlı hizmetçi ve bir doktor da olan çeşitli kişiler, bu ölümden birbirlerinin sorumlu olduğuna inanmaktadırlar. Oyuncular: John Forsythe, Shirley MacLaine, Edmund Gwenn, Mildred Natwick, Mildred Dunnock, Jerry Mathers, Royal Dano, Parker Fennelly. Meraklısına not: Hitchcock, bu filmi çok sevdiğini belirterek, şunları söyler: "Geleneksel olana karşı çıkmaya, klikleri parçalamaya, bir kontrast oluşturmaya her zaman özel bir ilgi duymuşumdur. Harry ile melodramı karanlık ve siyah gecelerden kurtarıp dışarıya, gün ışığına çıkardım. Sanki ağır ağır akan bir derenin kıyısında cinayet işlenmesi ve bir damla kanın tertemiz suya damlaması gibi... Bu zıtlıklar, bir karşıtlık oluşturarak, insanların ortak yaşamındaki ortak noktaları daha yukarı düzeylere çekerler." Gösterim tarihleri: 20 Kasım saat 14.30 (Kadıköy Sineması), 18 Aralık saat 21.00 (Beyoğlu Sineması) ESRAR PERDESİ / TORN CURTAIN (1966) Konusu: Bir nükleer araştırmacı, gizli bir bilimsel formülü Leipzig'deki Profesör Lindt'den elde edebilmek için hain rolü oynar. İlk başarısızlık, nişanlısının onu Doğu Almanya'ya izlemeye karar vermesiyle meydana gelir. İkincisi ise gizli görevini anlamış bir korumanın öldürülmesine katılmaya zorlandığında meydana gelir. Bilim insanı faaliyetlerine devam ederken başından biri dizi heyecanlı macera geçecektir. Oyuncular: Paul Newman, Julie Andrews, Lila Kedrova, Hansjörg Felmy, Tamara Toumanova, Ludwig Donath, Wolfgang Kieling, Günter Strack, David Opatoshu, Gisela Fischer, Mort Mills Meraklısına not: Usta yönetmen, filmin senaryosuna başlamadan önce, kesinliğinden emin olmak amacıyla, filmdeki karakterlerin yapacakları gezinin aynısını yapar. Önce Kopenhag'a, oradan Doğu Berlin'e, Leipzig'e, sonra yine Doğu Berlin'e ve son olarak da İsveç'e gider. Gösterim tarihleri: 21 Kasım saat 14.30 (Kadıköy Sineması), 4 Aralık saat 14.30 (Beyoğlu Sineması) ÖLÜM KARARI / ROPE (1948) Konusu: İki genç adam bir olup eski okul arkadaşlarını öldürür ve cesedini oturdukları apartman dairesinde saklarlar. Hikâye gerçek yaşamdan alınmış ve tiyatro oyunu olarak da Patrick Hamilton tarafından yazılmıştır. Hitchcock bu oyundan (Rope's End) yola çıkıyor ve olayı tek mekân da götürüyor. Oyuncular: James Stewart, John Dall, Farley Granger, Dick Hogan, Edith Evanson, Douglas Dick, Joan Chandler, Cedric Hardwicke, Constance Collier Meraklısına not: Hitchcock'un yapımcılığını üstlendiği ilk film olan Ölüm Kararı'nın bütçesi 1.5 milyon dolardı, başrol oyuncusu James Stewart'a da 300 bin dolar ödendi. Gösterim tarihleri: 3 Aralık saat 21.00 (Beyoğlu Sineması), 4 Aralık saat 21.00 (Kadıköy Sineması) CİNNET / FRENZY (1972) Konusu: Tema genelde Hitchcock'un işlemekten bıkıp vazgeçmediği bir temadır. Suçsuz bir kişi bir cinayet nedeniyle suçlanır ve olaylar dizisi buna göre şaşırtmacalara doğru değişik sapmalarla yön alır. Hikâyenin ve kendi kişisel anlatım gücüne olan inancıyla Hitchcock, bilinen Hitchcock takımı dışında yeni oyuncularla işbirliğindedir. Oyuncular: Jon Finch, Barry Foster, Barbara Leigh-Hunt, Anna Massey, Alec McCowen, Vivien Merchant, Billie Whitelaw, Clive Swift, Bernard Cribbins, Michael Bates, Jean Marsh Meraklısına not: Cinnet, Hitchcock'un 1939'da Hollywood'a taşındıktan sonra İngiltere'de çektiği üçüncü ve son filmdir. Gösterim tarihleri: 21 Kasım saat 21.00 (Kadıköy Sineması), 5 Aralık saat 21.00 (Beyoğlu Sineması) AİLE OYUNU / FAMILY PLOT (1976) Konusu: Zengin bir kadının kayıp yeğenini bulma işini üstlenen sahtekâr bir medyumla taksi şoförü erkek arkadaşının start verdiği sürükleyici macera, bir Hitchcock filminin alışıldık tonuna sahip olmasa da matematiğine ve detaycılığına sahip. Oyuncular: Karen Black, Bruce Dern, Barbara Harris, William Devane, Ed Lauter, Cathleen Nesbitt, Katherine Helmond Meraklısına not: Hitchcock’un 52'nci ve son filmi olan Aile Oyunu, Victor Canning'in "The Rainbird Pattern" adlı romanından uyarlandı. Gösterim tarihleri: 21 Aralık saat 21.00 (Beyoğlu Sineması), 21 Aralık saat 21.00 Kadıköy Sineması) KELEPÇELİ ÂŞIK / TO CATCH A THIEF (1955) Konusu: Film Hitchcock sinemasının en aşina simalarından ikisinin, Cary Grant ile Grace Kelly’nin ilk ve son kez perdede bir araya gelmeleri açısından da ilgiye değer... Grant güney Fransa sahillerinde emekliye ayrılmışken civardaki elmas soygunlarının şüpheyi üzerine çekmesiyle çareyi gerçek hırsızın peşine düşmekte bulan “Kedi” lakaplı eski hırsızı; Kelly ise onun ilgi duyduğu Frances’i oynuyor. Oyuncular: Cary Grant, Grace Kelly, Jessie Royce Landis, John Williams, Charles Vanel, Brigitte Auber Meraklısına not: Hitchcock, filmde Cary Grant ile Grace Kelly'nin öpüşme sahnesini şöyle anlatır: "Şaşırtmaca unsuru taşımayan sahnelerin anlamı olmuyor. İzleyiciye cinselliği keşfetmesi için hiçbir olanak tanınmıyor. Kelepçeli Aşık'ın açılışına bakın. Grace Kelly'i kasten buz gibi soğuk olarak görüntüledim. Klasik, güzel ve mesafeli bir görünümü olan profilinden kesmeler yaptım sürekli olarak. Daha sonra, Cary Grant ona otel odasının kapısına kadar eşlik ederken Kelly ne yapıyor? Dudaklarını onun ağzına teslim ediyor." Gösterim tarihleri: 20 Kasım saat 21.00 (Kadıköy Sineması), 20 Aralık saat 21.00 (Beyoğlu Sineması) HIRSIZ KIZ / MARNIE (1964) Konusu: Mark Rutland, hırsız olduğundan önce şüphelendiği sonra da emin olduğu Marnie’yi şantaj yoluyla kendisiyle birlikte olmaya zorluyor. Geçmişindeki travmanın tetiklenişi kırmızı renkle imlenen Marnie, Hitchcock’un “Basitleştirmek gerekirse, prensle dilenci kızın hikâyesi bu” diye tarif ettiği bir film. Oyuncular: Tippi Hedren, Sean Connery, Martin Gabel, Diane Baker, Louise Latham Meraklısına not: Filmin konusunu Winston Graham'in aynı adlı romanından alan usta yönetmen, filme çekmekte eserin hangi yönünün etkili olduğu yönündeki soruya şu yanıtı verir: "Fetişizm düşüncesi. Adam, hırsız bir kadınla sadece hırsız olduğu için yatağa gitmek istiyor. Tıpkı bazı erkeklerin Çinlilere ya da renkli derili kadınlara meraklı olmaları gibi... Ne yazık ki bu isteğim perdede pek yansıtılmadı. James Stewart'ın Kim Novak'a duyduğu aşkın açıkça fetişist bir nitelik taşıdığı Ölüm Korkusu kadar etkileyici olamadı." Gösterim tarihleri: 5 Aralık saat 14.30 (Kadıköy Sineması), 19 Aralık saat 21.00 (Beyoğlu Sineması) GİZLİ TEŞKİLAT / NORTH BY NORTHWEST (1959) Konusu: Klasik Hitchcock formüllerinden "yanlış adam"ın bu çeşitlemesinde Cary Grant, hükümet ajanı zannedilerek yabancı casusların hedefi haline gelen New Yorklu reklamcı rolünde. Film; gerek Rushmore Dağı’ndaki bölümler gerekse Grant’in açık arazide bir uçak tarafından kovalandığı sahne gibi ikonik anlarla dolu... Oyuncular: Cary Grant, Eva Marie Saint, James Mason, Jessie Royce Landis, Leo G. Carroll, Josephine Hutchinson Meraklısına not: Robert B. Ray, Alfred Hitchcock temalarını tanımlarken, şöyle bir ifade kullanır: Bütün filmlerinden en çok hatırlamaya değeni, "Gizli Teşkilat"taki tarla ilaçlama sahnesidir, Amerikan rüyasının asıl temelini, yani açık alanı ve onun içinde barındırdığı gizli tehlikeyi, klostrofobiyi açığa çıkartan imgedir. Gösterim tarihleri: 3 Aralık saat 21.00 (Kadıköy Sineması), 17 Aralık saat 21.00 (Beyoğlu Sineması) KUŞLAR / THE BIRDS (1963) Konusu: Tippi Hedren’in gazete sahibi babanın sosyetik kızını oynadığı film, bir aşk öyküsü gibi başlıyor, ancak kahramanının Bodega Bay adlı sahil kasabasına gelmesiyle birlikte emin ve telaşsız adımlarla, insanların dozu giderek artan kuş saldırılarına maruz kaldığı bir kâbusa dönüşüyor. Kuşların saldırılar öncesi ve sonrası sessiz bir ittifak içinde toplandığı sahneler Hitchcock sinemasının en ürpertici anlarından. Oyuncular: Oyuncular: Tippi Hedren, Rod Taylor, Suzanne Pleshette, Veronica Cartwright Meraklısına not: Filminin başrol oyuncularından Tippi Hedren, çekimlerde çok zorluk çekti. Bir sahnede Hitchcock, kadına saldırmaları için gerçek kuşların kullanılması gerektiğini söyledi ve aç bir martı neredeyse oyuncunun gözlerinden birini çıkarıyordu. Setin çevresindeki bir kafeste tutulan onlarca martı, kuzgun ve karga birkaç metrelik mesafeden aksesuar görevlileri tarafından fırlatılıyorlardı. Perdede sadece 2 dakika 10 saniye görünen gerçek sahnenin çekimi 7 gün sürdü. Gösterim tarihleri: 19 Kasım saat 21.00 (Kadıköy Sineması), 5 Aralık saat 14.30 (Beyoğlu Sineması) KAPRİ YILDIZI / UNDER CAPRICORN (1949) Konusu: 1831’de Avustralya’da geçen hikâye, vali atanmış akrabasıyla birlikte Sydney’e gelen Charles’ın kendini klasik anlamda değilse de duygusal açıdan epey yüksek gerilime sahip bir aşk üçgeninde buluşunu anlatıyor. Oyuncular: Ingrid Bergman, Joseph Cotten, Michael Wilding, Margaret Leighton, Cecil Parker, Denis O'Dea, Jack Watling Meraklısına not: Hitchcock, Kapri Yıldızı'yla ilgili şunları söylemişti: "Kapri Yıldızı, Ingrid Bergman için yapılmıştı, Bunun bir kadın için yazılmış öykü olduğunu düşünmüştüm. Ama daha sakin bir kafayla düşünmüş olsaydım asla kostümlü bir film çekmeye kalkışmazdım." Gösterim tarihleri: 21 Kasım saat 14.30 (Beyoğlu Sineması), 4 Aralık saat 14.30 (Kadıköy Sineması) TOPAZ / TOPAZ (1969) Konusu: Leon Uris’in gerçek olaylardan yola çıkmış casusluk romanının uyarlamasında Frederick Stafford kendini 1962 tarihli Küba Füze Krizi’ne yol açan olayların içinde bulan Fransız ajanı rolünde. Fransız karakterlerden bazılarını Michel Piccoli, Philippe Noiret ve Michel Subor gibi oyuncuların canlandırdığını görüyoruz. Oyuncular: Frederick Stafford, Dany Robin, John Vernon, Karin Dor, Michel Piccoli, Philippe Noiret, Claude Jade Meraklısına not: Filmde kullanılan miting sahnelerinin gerçekçi olması için Castro, Che, Raul Castro gibi Küba Devrimi'nin lider kadrosunun katıldığı bir mitingin görüntüleri kullanılır. Gösterim tarihleri: 20 Kasım saat 21.00 (Beyoğlu Sineması), 20 Aralık saat 21.00 (Kadıköy Sineması) TEHLİKELİ ADAM / THE MAN WHO KNEW TOO MUCH (1956) Konusu: “Kendini bir komplonun içinde bulan masum” şeklinde tarif edilebilecek klasik Hitchcock kahramanını James Stewart (yurt dışında oğlu kaçırılan doktor rolünde), onun şarkıcı karısını ise Doris Day oynuyor. Oyuncular: James Stewart, Doris Day, Christopher Olsen, Bernard Miles, Brenda de Banzie, Reggie Nalder, Daniel Gélin Meraklısına not: Hitchcock, filmin cast seçimiyle ilgili yaşadıklarını şu sözlerle anlatır: "Londra'da film çekerken elçiyi oynayacak bir aktör bulmalarını istemiştim. Bana keçi sakallı ve kısa boylu bir yığın adam gönderdiler. Onlara tek tek "Daha önce kimleri oynadınız?" diye sorduğumda kimisi "Şu şu şu filmlerde başbakandım" derken, kimisi de "Şu şu şu filmlerde içişleri bakanı rolündeydim" diyordu. Sonunda o kadar bıktım ki, kadro oluşturma bölümünü arayarak artık yeni yeni elçiler göndermemelerini, adamlarından birini gazete arşivine göndererek, o günlerde Londra'da yaşayan tüm yabancı elçilerin resimlerini bulmalarını istedim. Resimlere baktığımda, elçilerin bir tanesi bile keçi sakallı değildi!" Gösterim tarihleri: 20 Kasım saat 14.30 (Beyoğlu Sineması), 18 Aralık saat 21.00 (Kadıköy Sineması) ÖLÜM KORKUSU / VERTIGO (1958) Konusu: Ölen bir kadını başka bir kadında yeniden yaratmaya çalışan dedektif rolünde James Stewart, onun arzusunun nesnesi rolündeyse Kim Novak, Hitchcock sinemasının fetiş ve saplantı üzerine belki de en unutulmaz oyununa damga vuruyorlar. Film, kahramanın yükseklik korkusunu vermek için geliştirilen ve bugün bile filmin adıyla anılan “dolly-zoom” efektiyle de sinema tarihine geçmiş durumda. Oyuncular: James Stewart, Kim Novak, Barbara Bel Geddes, Tom Helmore, Henry Jones, Raymond Bailey, Ellen Corby Meraklısına not: Hitchcock, Kim Novak’ın yükseklik korkusunu görüntüyle anlatabilmek için, bir asansör kurdurur. Kamera yüksek bir yerden aşağı doğru iner. Bu sırada yukarı doğru ‘zoom’ yapan kamera, aynı zamanda ‘Kim Novak’ın öznel açısıdır. Usta yönetmen, o sahnenin çekimini şu sözlerle anlatır: "Dolly ve zoom’dan yararlanarak, ikisini de aynı zamanda kullanarak, o her şeyin uzaklaştığı duygusunu verme olanağı vardı artık. Ama 500 bin dolara mal oluyordu. Çünkü kamera merdivenin üstünde olmalıydı, bunun için özel bir iskele kurmak, kamerayı boşlukta tutmak gerekiyordu. Bunun üzerine başka bir şey düşündüm. Bu çekimde insan yoktu. Merdiveni bir maket halinde yaptırdım. Yere yatık koydurdum. Kamera üstten bir çekim yaptı, aynı zamanda bir zoom’la merdivene yaklaştı. İstediğim etkiyi toplam 19 bin dolara elde ettim. Gösterim tarihleri: 19 Kasım saat 21.00 (Beyoğlu Sineması), 5 Aralık saat 21.00 (Kadıköy Sineması) BİLET FİYATLARI: Hitchcock Renkli biletleri, 3 Kasım Çarşamba 10.30’da başlayacak Lale Kart üyeleri için indirimli ön satışların ardından, 5 Kasım Cuma 10.30’da genel satışa açılacak. Biletler passo.com.tr /tr üzerinden, Passo perakende noktalarından ve İKSV gişesinden alınabilir. Tam: 35TL Öğrenci: 25TL YARARLANILAN KAYNAKLAR
  • Hitchcock, François Truffaut, AFA Yayınları, 1987
  • 100 Filmde Başlangıcından Günümüze Gerilim/Polisiye Filmleri, T. Kakınç, Bilgi Yayınevi, 1995
  • Yüzyüze, Atilla Dorsay, Çağdaş Yayınları, 1986
  • Yüzyılın En 100 Filmi, Barry Norman, AFA Yayınları, 1992
  • Sinemada Korku ve Gerilim Türleri: Alfred Hitchcock Sinemasında Gerilim Oluşturulması, Yavuz Özer, yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006
  • İKSV.org