Bir İpek Yolu kervansarayı: Sarıhan

Önceleri “Sultan Hanı” adı ile askeri karakol şeklinde düşünülen korunaklı hanlar, ticari yol ağı üzerinde seyreden kervanların akşamları konaklamaları ve ihtiyaçlarını gidermeleri için Kervansaray olarak inşa edilmeye başladı. O dönemde ticaret yolları üzerindeki yapılan pek çok Selçuklu eseri kervansaraylar arasındaki uzaklık 40 km esas alınarak saptanmıştı ki; bu uzaklık o dönemin ticari ulaşım aracı olan develerin günlük 9 saatlik yürüme mesafesiydi. Sarıhan veya diğer adı ile “Saruhan”, “İpek Yolu” olarak da bilinen Selçuklu ticaret yolları üzerindeki önemli kervansaraylardan biriydi. Nevşehir'in Avanos ilçesinin 4 km güneydoğusunda bulunan kervansaray, il merkezine 18 km mesafede. 1249 yılında Selçuklu Sultanı İzzettin Keykavus döneminde yapılan Sarıhan, Kayseri – Aksaray yol güzergahı üzerinde Doğu – Batı bağlantısını sağlamakta. 13. yüzyıl Selçuklu mimari özelliğini taşıyan kervansaray 2000 m2’lik bir alan üzerine kurulmuş. Sarı kesme taşlardan yapılmasından dolayı “Saruhan” olarak adlandırılan bu tarihi yapının görkemli ve büyük giriş kapısı Selçuklu mimari özelliğinin güzel bir örneği. Yüksek duvarlı, üzeri açık geniş avlu uzaklardan gelen yorgun kervanların ilk durdukları ve avlunun orta yerinde bulunan su ve minik havuzdan susuzluklarını giderdikleri yerdi. Bu geniş avludan başka sol tarafta sütunlu yazlık odalar, sağ tarafta kışlık odalar vardı, ayrıca giriş kapısının üzerinde, merdivenle çıkılan bir de küçük mescit yer alıyordu. Hamam olarak kullanılan oda sağ taraftaki kışlık odaların en sonunda bulunmakta. Kervan mallarının muhafaza edildiği, ulaşım araçları olan at ve develerin bağlanıp dinlendirildiği kapalı alan ise ana giriş kapısının yani avlunun tam karşısında. Zamanın yıpratıcı etkisiyle yok olma ile karşı karşıya kalan Sarıhan 1991 yılında 49 yıllığına özel bir şirkete kiralanıp restore edilerek orijinal hali bozulmadan turizme kazandırılmıştı. Günümüzde Sarıhan Kervansarayı'nda özel organizasyonlar yapılıyor.