Timurlenk'in başkenti: Semerkant

1370-1405 yılları arasında hüküm süren Timurlenk dünyanın en korkulan fatih ve hükümdarlarından biriydi. Tarihçiler, 14. yüzyıl sonlarında Avrasya’da imparatorluk topraklarını genişletirken Timur’un dünya nüfusunun yüzde 5’inin ölümüne neden olduğunu söylüyor. Bağımsızlığını almış olan Özbekistan, Timur’u milli kahraman ilan ederek onun döneminden kalan birçok tarihsel anıtı restore etti. Timur, imparatorluğunun başkenti olarak Semerkant’ı seçmişti. Bunun üzerine şehir gelişmiş ve önemli bir kültür merkezi haline gelmişti. Kentteki saraylar, camiler, medreseler ve türbelerin tarihi yüzlerce yıl öncesine dayanıyor. Bu eserlerin çoğu mavi çinilerle kaplı. Şah-ı Zinde Türbesi’nin inşasına 11. yüzyılda başlanmış, 19. yüzyıla kadar eklemeler yapılmış. Burada Timurlenk’in akrabalarının mezarları da bulunuyor. Semerkant’ta tarihi camiler ve diğer anıtlar dev boyutlarda, modern kente ve orada yaşayanlara hükmeder gibi. Bibi Hanım Camii, 14. yüzyıl sonlarında Timurlenk’in Hindistan seferinin ardından inşa edilmiş. 450 mermer sütunu olan camiinin inşasında 100 fil kullanıldığı söylenir. İmparatorluk sınırlarını bugünkü Hindistan’dan Türkiye’ye, Rusya’dan Suudi Arabistan’a kadar genişleten Timur’un hükümdarlık merkezi ise Semerkant’taki Registan meydanıydı. Bir zamanlar hükümdar fermanlarının ilan edildiği, halkın gözleri önünde kafaların kesildiği bu meydanda bugün müzik festivalleri de dahil birçok etkinlik düzenleniyor. Semerkant'a bir kubbeler şehri demek yanlış olmaz. Bunların bir kısmının içeriden görünümü çok daha muhteşemdir. Kentin siluetinde önemli yer tutan bu yapılar, Timurlenk’in bıraktığı mimari miraslar arasında ve UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası listesine girmiş. Bunlardan biri Registan kompleksi içinde yer alan “altın kaplama” anlamına gelen Tilla Kari Camii’nin kubbesidir. Timur’un torunu ve imparatorluğun üçüncü sultanı Mirza Uluğ Bey matematikçi ve şairdi. Liderlik özelliklerinden daha çok alim olarak biliniyor. Oğlu, yerine geçmek için kafasını kestirmişti. Uluğ Bey’in bıraktığı eserler arasında 1428’de inşa ettirdiği Uluğ Bey Rasathanesi de vardır. Hükümet, Semerkant’ın tarihi anıtlarının restorasyonuna milyonlar ayırdı. Rasathanenin giriş kapısı da bundan payını aldı. Daha sonra bu eserlerin bakımını bölge halkı üstleniyor. 1405’te ölen Timur’un mezarı Gür-i Emir Türbesi’nde bulunuyor. Çok sayıda altın kaplaması olan türbede dünyanın en büyük yeşim taşlarından biri de kullanılmış. BBC