Çocuklarda zeka geriliği nasıl anlaşılır?

Zeka geriliği, çocukluktan başlayarak, zihin veya bilişin önemli ölçüde sınırlandırılmasına ve günlük yaşamın taleplerine zayıf adaptasyona neden olan bir gelişimsel eksiklik durumudur. Zeka geriliği kendi başına bir hastalık değildir, ancak bazı patojenik süreçlerin gelişimsel sonucudur. Peki, çocuklarda zeka geriliği nasıl anlaşılır? Bilinmesi gerekenleri haberimizde sizler için derledik… ZEKA GERİLİĞİ HAKKINDA Zihinsel süreçlerin çeşitli nedenlere gerçekleşemiyor, az gerçekleşiyor veya kısmi eksikliklerle gerçekleşiyor olması zeka geriliği olarak tanımlanmaktadır. Akıl yürütme, dikkat, algı, hafıza, problem çözme, muhakeme gibi zihinsel süreçlerde ortalamanın oldukça altında kalma durumuna zeka geriliği denilmektedir. Zeka geriliği; bir çok farklı nedenden dolayı ortaya çıkmaktadır. Doğum öncesinde hamile annenin rubella, frengi gibi ateşli ve bulaşıcı hastalıklar geçirmesi, annenin yeterli ve dengeli beslenememesi gibi nedenlerden kaynaklanabildiği gibi doğum sırasında; bebeğin yeterli oksijen alamaması vb. bir çok nedenden kaynaklanabilir. Zeka geriliğinin tıbbi bir tedavisi yoktur ve yaşam boyu süren bir durumdur. Amerikan Psikiyatri Birliği ve Amerikan Zeka Yetersizliği Birliği dört zeka geriliği düzeyi belirlemiştir. Bu zeka düzeylerinin Wechsler puanlarına göre dağılımı şu şekildedir: Gerilik düzeyi Wechsler puanı Geriliği olanların yaklaşık %’si; - Hafif zeka geriliği 55-69 89 - Orta zeka geriliği 40-54 7 - Ağır zeka geriliği 25-39 3 - İleri zeka geriliği 0-24 1 ZEKA GERİLİĞİNİN NEDENLERİ Zeka geriliği; Doğum öncesi nedenler, doğum anına bağlı nedenler, doğum sonrası nedenler olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. DOĞUM ÖNCESİ NEDENLER Ailede zeka geriliği olan başka birinin olması, yani kalıtım sebebiyle oluşması, olasılıklar arasından en güçlüsüdür. Bununla birlikte Down Sendromu gibi kromozomal bozukluklar veya metabolik bozukluklar da zeka geriliğine sebep olabilmektedir. Anne adayının gebelik döneminde alkol ve uyuşturucu kullanması, yetersiz beslenmesi ve buna benzer olumsuzluklar bazı çocukları etkilemezken, bazılarında zeka geriliğine neden olabiliyor. Yine annenin gebelik döneminde geçirdiği enfeksiyonlar da çocuğun beyin fonksiyonlarında hasara sebep olabilmekte ve sonucunda zeka geriliği gözlemlenebilmektedir. Anne karnında zeka geriliğini tespit etmek için herhangi bir test yoktur. Anne karnında yapılan testler bazı genetik anomaliler içindir. Doğrudan zeka geriliği tespit edebilen bir test yoktur. DOĞUM ANINA BAĞLI NEDENLER Prematüre doğum (erken doğum) ve geç doğum gerçekleşmesi zeka geriliğine neden olabilmektedir. Çocuğun doğum esnasında ters gelmesi, göbek bağının boynuna dolanması gibi sebeplerle yeterince oksijen alamayan bebeklerin de beyinlerinde hasar oluşabilmekte ve zeka geriliğine neden olabilmektedir. ZEKA GERİLİĞİNİN DOĞUM SONRASI NEDENLERİ Çeşitli bebek-çocuk hastalıkları beyne hasar verebilmekte ve bu hasarın sonucunda zeka geriliği oluşabilmektedir. Örneğin, önceki nesillerde imkânların yetersizliğinden dolayı bazen yüksek ateşli hastalık geçiren çocuklara zamanında ve doğru müdahale yapılamıyordu. Dolayısıyla, çevremizde çocukken havale geçirdiği için zihinsel engeli olan insanlar görebilmekteyiz. Bu durum günümüzde çok daha az görülse de gizli havale durumu da çocuklarda beyin hasarına sebep olabilmektedir. Ağır psikolojik sorunlar, kafa travmaları, sarılık, bulaşıcı çocuk hastalıkları ve psiko-sosyal faktörler de zeka geriliğine sebep olabilmektedir. ZEKA GERİLİĞİ NASIL ANLAŞILIR? Zeka Geriliği kendi başına özgün bir tanı olmakla birlikte aynı zamanda farklı hastalıklara eşlik eden bir tanı da olabilmektedir. Zeka geriliği bir psikiyatrik tanı olarak kullanılan teknik bir terimdir. Zekası normalin altında olan herkes zeka geriliği kategorisine girmez, (Örnek: 70-79 IQ) sınır zekadır. Normal zekanın altındadır. Ancak zeka geriliği kategorisine girmez. Zeka geriliği belirtileri arasında doğuştan gelen faktörler, genellikle dış görünüme de yansımaktadır. Örneğin; Down sendromu olan çocukların yüz hatlarında sık görülmeyen farklılıklar vardır ve down sendromlu kişiler birbirlerine çok benzerler. Dolayısıyla bu tür fiziksel farklılıklar zekanın geriliğini işaret ediyor olabilir. Zeka geriliği belirtileri ve zeka geriliğinden mustarip çocukların gösterdiği davranışlar zeka geriliği tiplerine göre de farklılıklar göstermektedir. Bu sebeple zeka geriliği tiplerine göre ortaya çıkan belirtileri bilmek faydalıdır. * 25-altı IQ Çok Ağır Zeka Geriliği * 25-34 IQ Ağır Zeka Geriliği * 35-50-55 IQ Orta Düzeyde Zeka Geriliği * 50-55-69 IQ Hafif zeka geriliği * 70-79 IQ Sınır zeka * 80-89 IQ Donuk, Düşük normal zeka * 90 ve üstü normal, parlak, üstün, dahi…