İnci gerdanlık 47 yaşında
Asya ve Avrupa’yı birleştiren ilk köprü... Yapımı yıllarca hayal olarak kaldı. Projelerin biri gitti diğeri geldi. Sonunda 30 Ekim 1973’te açıldı. Boğaziçi Köprüsü’nün tarihi İstanbul’un anılarını oluşturdu. İşte köprünün hikayesi...
1970’li yıllarda İstanbul’un hızla gelişmesi ve Avrupa-Asya arasındaki trafiğin artışı, Boğaz’a köprü yapılmasını da zorunlu hale getirmişti. Mühendisler, Boğaz’ın köprüyle geçilmesi için çok değişik projeler üretse de tümü yıllarca tasarı aşamasında kaldı. Bunlardan biri de dönemin ünlü işadamı Nuri Demirağ’ın projesiydi. Türk mühendisler ve Amerikalı uzmanlar 1940’ta boğaz köprüsünü projelendirmiş ve işe talip olmuştu. Ama dönemin iktidarı “Boğaza köprü olmaz, yıkılır” diye teklifi reddetti. Karayolları İdaresi’nden, Boğaz’da köprü yapımının 9 ayrı yerden mümkün olduğu raporunu alan dönemin Başbakanı Adnan Menderes ise, 25 Mayıs 1960’da bir İngiliz müşavirlik firmasıyla sözleşme imzaladı.
MALİYETİ 440 MİLYON TL
Ancak “27 Mayıs Darbesi” bu projeye de darbe vurdu. Adalet Partisi iktidarı ise, 1967 yılında tarihi hayali gerçeğe dönüştürmek için 4 uzman mühendislik firmasından yeni bir proje istedi. En uygun öneriyi yapan “Freeman Fox and Partners” adlı İngiliz firmasıyla 1968’de anlaşma imzalandı. İnşaatı gerçekleştirecek firmayı seçmek için açılan ihaleyi, “Hochtief AG” adlı Alman ve “Cleveland Bridge and Engineering Company” adlı İngiliz firmalarının oluşturduğu konsorsiyum kazandı. İnşaatına 1970 yılında başlanan köprünün maliyeti o günkü para ile 440 milyon TL oldu. Köprünün temeli 20 Şubat 1970 günü Beylerbeyi’nde Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ve Başbakan Süleyman Demirel tarafından atıldı. 21 pare top atışıyla çalışmalar başladı. Üç yıl içinde tamamlanan İnci Gerdanlık olarak basında geçmeye başlayan köprü 30 Ekim 1973’te, Cumhuriyetin ilanının 50. yıldönümünde hizmete açıldı. Temelini Demirel’in attığı köprünün açılışını yapmak Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’e kısmet oldu.
“YATIR” GÜZERGAH DEĞİŞTİRDİ
Türk basın camiasının önemli isimlerinden biri olan gazeteci ve foto muhabiri Garbis Özatay, köprünün yapım aşamasında ilginç olaylar yaşandığını anlatmıştı. Yapım sırasında bir ‘Yatır’ nedeniyle güzergah değiştirildi. Kadıköy eski Salıpazarı girişinde bulunan türbenin köprü yolları için kaldırılması gerekiyordu. Bu çalışma sırasında dozerin paleti kırıldı. Olayı duyan dönemin İstanbul Valisi Vefa Poyraz yatırın yanına geldi. Dozere çıkıp operatöre istikamet gösterip “Gidelim’’ emrini verdi. Dozer enkazda ilerlemeye çalışırken paleti ikinci kez kırıldı. Bunun üzerine güzergah değiştirildi.
Başlangıçta köprüden sadece motorlu ataçlar geçebiliyordu. 2 Mayıs 1974 günü ise bir lira ücret karşılığında yayalara da geçiş izni verildi. Yayaları yukarıya taşımak için asansörler yapılmıştı. Ancak yaya geçişi istenmedik olaylara neden oldu. Köprüden aşağıya atlayarak intihar edenlerin sayısı artmaya başlayınca, yasak geldi. Ve köprü yayalara kapandı.