İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman ERK
En sık ölüm nedeni Kalp damar hastalıkları
Dünyada ve Türkiye’de tüm ölümlerin yaklaşık yarısı kalp damar hastalıklarından kaynaklanmaktadır. İkinci sırada gelen kanserden ölüm oranı bunun yaklaşık yarısı kadardır. Kalp damar hastalıklarında bir takım risk faktörleri söz konusudur. Yaş, cinsiyet, ailede kalp damar hastalığı olması, şeker hastalığı, hipertansiyon, alkol, şişmanlık, stres, fazla hayvansal gıda tüketimi ve kolesterol yüksekliği en önemli risk faktörleridir. Kalp hastalığı denince akla kolesterol yüksekliği gelmektedir. Kolesterol yüksekliği risk faktörlerinden sadece biridir. Ne kadar fazla risk faktörü bir aradaysa kalp damar hastalığı görülme sıklığı o derece artar. Günümüzde kalp hastalığına vücuttaki kronik iltihaplanmanın yol açtığı düşünülmektedir. Kanser, şeker hastalığı, nörolojik hastalıklar ve kalp damar hastalığının kronik iltihaplanma sonucu ortaya çıktığı anlaşılmaktadır.
Mutlaka ilaç kullanılmalı mı?
Kolesterol yüksekliği olanlarda statin adı verilen ilaçlar kullanılmaktadır. Statinler, diyet, egzersiz, sigara ve alkolden uzak durma gibi önlemlerle kalp damar hastalığı sıklığı tüm dünyada inişe geçmiştir. Şeker hastalığı, kalp damar hastalığı ve hipertansiyonu olanlar, felç geçirenler kolesterol ilacı kullanmak için mutlaka doktorlarına danışmalıdır.
Kötü kolesterol nasıl düşürülür?
Sadece kolesterol yüksekliği olanlar diyet ve egzersiz programıyla kolesterollerini düşürebilir. Ancak diyet ve egzersizin kolesterol seviyeleri üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Hayvansal yağ ve protein kolesterol yüksekliğine yol açar. Bu tür gıdalardan olabildiğince uzak durulmalıdır. Bitkisel gıdalarda ise kolesterol yoktur aksine kolesterol yüksekliğini azaltacak fitobesinler vardır. Günlük diyetin yüzde 80 kadarının taze, temiz, bütün, işlenmemiş, bol lifli, mevsiminde, yerel ve organik gıdalardan gelmesi kolesterol miktarını azaltır ve kolesterol kalitesini artırır. Sarı, turuncu, parlak kırmızı, yeşil gıdalar bol miktarda lif ve antioksidan madde içerirler. Bu antioksidan maddeler HDL ve LDL kolesterol üzerine yapışarak onların damar sertliğine yol açan etkilerini ortadan kaldırırlar ve aynı zamanda kolesterol seviyesini azaltırlar.
İki tipi var
Kolesterol; HDL (iyi huylu), LDL (kötü huylu) olarak tanımlanmaktadır. LDL kolesterol ve trigliseridlerin yüksek olması, HDL kolesterolün düşük olması risk olarak değerlendirilmektedir. Ancak bu tanımlama da gerçeği tam olarak yansıtmamaktadır. Kolesterol miktarları kadar, kolesterolün yapı ve kalitesi de son derece önemlidir. LDL kolesterol A tipi ve B tipi olarak ikiye ayrılır. A tipi; büyük, yumuşak, reaktif olmayan, kanda yüzen LDL kolesterolüdür ve damar sertliğine yol açmaz. B tipi ise sert, küçük, reaktif ve kanda batan LDL kolesterol tipidir, damar sertliğine yol açar. Rafine şeker ve unlu gıdalardan gelen karbonhidratlar B tipi kolesterol yüksekliğine neden olur ve damar sertliği riskini artırır. Kanda trigliserid yüksekliği de önemli bir risk faktörüdür ve fazla karbonhidrat tüketimi ile ilişkilidir. Kan şekeri yükseldiğinde glikoz kolesterol moleküllerine yapışarak onların şeklini bozar. Şekerlenmiş kolesterol ise damar sertliğine yol açar.
Bu gıdaları tüketin…
Bitkisel besinlerden orta boy iki elma, iki çiğ havuç, zeytin, badem, ceviz, kuru erik, kereviz, karnıyarık otu, arpa, sarımsak, brokoli, Brüksel lahanası, patlıcan gibi bitkisel gıdalar kolesterol ve trigliseridin düşürülmesinde oldukça etkilidir. Bu bitkisel gıdalardan oluşan bir diyet ve haftada en az beş gün 30 dakikalık aktif bir egzersiz programı kolesterol düşüşü ve kalp sağlığı açısından son derece önemlidir.
