GÖKMEN ULU İzmir'in Bergama, Dikili, Kınık ilçeleri ile Balıkesir'in güney bölgesini kapsayan Kozak Ormanı çam fıstığının başlıca merkezi. Ortalama 15 bin hektar alanda 5 milyon fıstık çamı bulunuyor. Yıllık 1500 ton çam fıstığı üretimi ile 200 milyon TL gelir sağlanıyordu. Bu nadide ürün 10 binden fazla kişinin geçim kaynağıydı. Türkiye çam fıstığı yüzde 80'i Kozak'tan sağlanıyordu. Ürünlerin yüzde 5'i iç piyasaya dağıtılıyor, yüzde 95'i Avrupa ve Ortadoğu ülkelerine ihraç ediliyordu. Fakat yaklaşık 10 yıldır ağaçlar ürün vermez oldu. Çamlar hasta olunca fıstık üretimi 200 tonun altına, gelir 20 milyon TL'ye geriledi. FISTIK ÇAMLARI KESİLMEYE BAŞLANDI kozak-ormani-foto-sozcu-3 Bergama'ya bağlı Yukarıbey Köyü Muhtarı Yusuf Doğan, "Bir kozalakta 100 fıstık kabuğunun 95'i boş çıkıyor. 10 yıldır çare bulunması için çırpınıyoruz. Artık takatimiz kalmadı. Köylümüz perişan halde" dedi. Yöre halkının geçim sıkıntısında olduğunu belirten Kozak Doğal Hayatı Koruma Kültür ve Turizm Derneği Başkanı Saim Yıldız, " Orman köylülerimiz çam fıstığını kaybedince ağaçları kesmeye başladı. Böylece hem kestiği ağacın odun satışından küçük bir gelir elde etmeye, hem de hayvancılığa yönelmek için kendine yer açmaya çalışıyor. Vatandaşlarımız ayakta kalabilmek için başka yol bulamadı" dedi. Köyden kente kaçışın hızlandığını belirten Yıldız, "Ana geçim kaynağımız fıstık çamı yok olunca gençlerimiz iş aramaya başladı. Göç alan Kozak köyleri artık göç veriyor" diye konuştu. SORUNUN NEDENLERİ KESİN OLARAK BİLİNMİYOR kozak-ormani-foto-sozcu-5 Peki sorunun kaynağı ne? Küresel ısınma, hava kirliliği, yeraltı suları, zararlı böcekler veya maden ocakları mı? Belki hepsi, belki hiçbiri. Zira, birçok üniversiteden bilim insanlarının uzun senelerdir yaptıkları çalışmalara rağmen çam fıstığındaki büyük rekolte düşüşünün nedenleri kesin olarak tespit edilemedi. Bazı köylüler bunun sebebini imkansızlıklara ve kapsamlı bir araştırma yapılamamasına bağlarken, bazıları da elde edilen sonuçların kamuoyundan gizlendiğini düşünüyor. FETÖ UÇAKLA ORMANA ZEHİR Mİ ATTI? kozak-ormani-foto-sozcu-7 Yöre halkı en çok Bergama'nın Ovacık Köyü ve Dikili'nin Çukuralan Köyü'nde siyanürlü liç yöntemiyle çalışan altın madeninden kuşkulanıyor. Bu madenler yıllarca FETÖ üyesi firari işadamı Akın İpek'e ait Koza adlı şirket tarafından işletilmiş, 2016'da el konularak kayyum atanmıştı. Köylüler hukuk mücadelesi yürüttüğü madencilerle pek çok olay yaşamıştı. Yukarıbey Köyü Muhtarı Yusuf Doğan, dikkat çekici bir iddiayı dile getirdi. Doğan, "2013, 2014 yıllarında ormanımızın üstünde zirai uçaklar gezdi. Ürünlerimizi kurutmak, ağaçlarımızı verimsiz hale getirmek amacıyla havadan zehir atmış olmalarından şüpheleniyoruz. FETÖ üyesi madencilerin ana geçim kaynağımız fıstık çamını yok ederek köylümüzü işsizliğe mahkum etmek ve maden işçiliğine mecbur kılmak için böyle bir oyun oynadığından kuşkulanıyoruz" dedi. BİLİM İNSANLARI NİÇİN SÜRGÜN EDİLDİ kozak-ormani-foto-sozcu-6 Derneği Başkan Yardımcısı Nail Şen, "Üniversitelerden, orman bakanlığından yetkililer araştırmalar yaptı ama ya bir sonuca varılamadı, ya da elde edilen sonuçlar tam olarak açıklanmıyor. Bunu anlayamıyoruz" ifadelerini kullandı. Uzun zaman boyunca Kozak Ormanı'nda araştırma yapan bakanlık yetkilileri ve üniversite üyelerinin rotasyona uğradığını vurgulayan Şen, "Burayı tanıyan bilim insanları 2014'ten itibaren görevlerinden alınarak dağıtıldı, başka yerlere sürgün edildi. Yerleri doldurulmadı. Nedenini merak ediyoruz" dedi. TÜRKİYE İSPANYA'YA PAZAR OLDU kozak-ormani-foto-sozcu-2 Köylüler Türkiye'nin tarımda dışa bağımlı hale getirilmesine de işaret ederek, fıstık çamı ithalatına vurgu yaptı. Nail Şen, "Eskiden biz İspanya'ya kozalak ihraç ederdik. Şimdi İspanya'dan Türkiye'ye kozalak ithal ediliyor. Acaba, ağaçlarımız bu ülkelere pazar açmak için kurutulmuş olabilir mi" diye sordu. BİLİM HEYETİ OLUŞTURULMALI Bergama Belediye Başkanı Mehmet Gönenç, "Kozak köylülerimizin ana geçim kaynağı fıstık çamı hem istihdam yaratan, hem de ülkemize katma değer sağlayan önemli bir ürünümüz. İki bin yıldan beri ürün veren fıstık çamı artık can çekişiyor. Halkımız kaderine terk edilmemeli ve bu sorun devlet meselesi olmalıdır. Tarım Bakanlığı ile Orman Bakanlığı soruna aciliyetle ve ciddiyetle el atmalıdır. Başta bakanlıklar olmak üzere üniversitelerden meslek odalarına, valilikten belediyelere kadar devletin ilgili bütün kurumları el ele vererek çare aramalıdır. Gerekli her disiplinden uzmanların yer alacağı bir bilim heyeti oluşturulmalı, her türlü imkan ve kaynak sağlanmalı, sorunun sebepleri saptanmalı ve çözüm bulunmalıdır" dedi. FISTIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ KURULSUN kozak-ormani-foto-sozcu-1 Bergama Ticaret Odası Başkanı Fikret Ürper, yöre halkı için devletin tarımsal destek sağlamasını istedi. Ürper, hem sorunların çözüme kavuşturulması, hem de kozalak üretiminin artırılması ve sürdürülebilir olması için Çam Fıstığı Araştırma Enstitüsü kurulmasını önerdi.