Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek bir süredir yandaş gazetecilere ve kabineye güllük gülistanlık bir ekonomi tablosu çiziyor.
Mehmet Şimşek’in paylaştığı verileri ve işin aslını madde madde CHP’nin gölge Hazine ve Maliye Bakanı (Genel Başkan Yardımcısı) Prof. Yalçın Karatepe’yle konuştum.
İşte Şimşek’in pembe verileriyle Karatepe’nin “işin aslı” tespitleri:
- Veri: Brüt rezervler, mayıstan ağustosa kadar 95 milyar dolardan 153 milyar dolara çıktı.
İşin aslı: Rakam doğrudur. Ancak burada bakılması gereken bu artışın organik olup olmadığıdır. Türkiye’de yaşayan insanlar döviz bozdurunca ülkeye döviz girdiği anlamına gelmez. KKM hesaplarının bozdurulması, döviz mevduat hesaplarının yüksek faiz nedeniyle TL’ye dönmesi bu sonucun en önemli sebebidir. Oysa toplam döviz stokunun daha fazla ihracat, daha fazla turizm, doğrudan sermaye girişiyle artması gerekiyor.
- Veri: Üç büyük kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin kredi notunu artırdı.
İşin aslı: Bu kuruluşlar bu değerlendirmeyi kimin için yapıyor? Tabii ki Türkiye’ye borç verenler için...
Onların “Verdiğimiz borcu geri alabilir misiniz?” sorusuna yanıt veriyor. İyi mesaj verdiği kesin. Karşılığında da Türkiye’deki ekonomi yönetimi yüksek faiz veriyor, dövizi sabit tutuyor, çalışanlara beklenen ücret artışlarını yapmıyor. 2025 ücret artışlarını beklenen enflasyona göre yapacağını açıklıyor.
O kuruluşlar da bunları görünce “Türkiye hazinesi borcunu ödeyebilir” diyor.
- Veri: Türkiye’nin CDS oranları (risk primleri) 700 baz puan seviyelerinden geriledi ve 270 baz puanın altına indi.
İşin aslı: CDS oranları geriledi. Ancak bu, Türkiye’deki düzelmeden çok dünyadaki durumdan kaynaklandı. Bütün dünya faizlerin indirilmesini konuşuyor. ABD eylülden itibaren faizleri indirecek mi buna bakıyoruz. Borçlanma maliyetinde bir gerileme olacak mı ona bakıyoruz. Bütün bunlar Türkiye’nin yaptıklarından bağımsız olarak Türkiye’nin de risk primlerini azaltıyor.
- Veri: Dış denge iyileşiyor, kırılganlık azalıyor.
İşin aslı: Cari işlemler açığında gerileme olduğu da doğru. Ancak burada da cari açığın azalmasından çok neden azaldığını iyi analiz etmek gerek. İyileşmenin önemli kısmı, enerji gibi ithal girdilerinin (dünya fiyatlarının düşüyor olmasından kaynaklı olarak) düşmesi nedeniyle oluyor. Yarın enerji gibi girdilerin fiyatları artınca denge yeniden bozulacak. Başka önemli bir detay daha var. Cari açıkta iyileşme dönemleri, ekonominin yavaşladığı dönemler oluyor.
İthalatımız ara mal ithalatına dayanıyor. Oran yüzde 75 civarında. Bu miktar azalınca da cari açık kapanıyor görünüyor. Biz şimdi cari açık düşüyor diye sevinelim mi cari açık ekonomimiz durağanlığa giriyor diye, dengeleniyor diye endişe mi edelim?
Cari açığın 57 milyar dolardan 25 milyar dolara inmesini ekonominin yavaşladığı gerçeğinden bağımsız analiz edersek yanılırız.
- Veri: Yapılan reformlar ve uygulama alanında atılan adımlar sayesinde Türkiye gri listeden çıktı.
İşin aslı: Gri listede olmamak Türkiye için iyi bir şey. Ancak önce “niye girdik” sorusuyla başlamalıyız. Kaybettiğimiz eşeği bulduk diye mutlu mu olacağız? Önce ülkeyi gri listeye sok, çıkınca da başarı gibi göster!
- Veri: Bankaların dış borç çevirme oranı yüzde 97’den yüzde 152’ye, reel sektörün dış borç çevirme oranı yüzde 73’ten yüzde 115’e çıktı.
İşin aslı: Bu, bankaların dış borcunun arttığını gösteriyor. Bunun nesine sevinelim? Aynı durum özel sektörde de var demek ki. Biliyorsunuz döviz kredilerinde bir artış oldu. Bunun ne tür riskler barındırdığını geçmişten biliyoruz. Bunu olumlu bir gelişme gibi göstermek doğru değil.
★★★
Mehmet Şimşek’in verileriyle 34 liraya uzman doktor, 116 liraya bir litre zeytinyağı alabilen TÜİK’in verileri birbirine çok benziyor.
Prof. Karatepe’nin verdiği bilgiler de verilerin nasıl eğilip büküldüğünü gösteriyor.
Milletin payına ise tek bir gerçek düşüyor:
Düşük ücretler, yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı cenderesindeki sefalet endeksindeki yerimiz.
Karatepe nezaketinden söylemedi ama ben yazımı Şimşek’e bir çağrıyla bitireceğim:
Madem göstergeler bu kadar iyi, o zaman -delikanlıysanız, yüreğiniz yetiyorsa- emekli maaşlarını, asgari ücreti göstergeler kadar iyi bir şekilde artırıverin!
