Futbolda uzun kollu formalar nereye kayboldu?

Malum, kış aylarındayız ve yerlerde sürünen ülke futbolunun kalitesi, mevsimsel geçişlerden daha çok bakımsızlık ve bilgisizlik nedeniyle çamura saplanmış durumda. İçimizi ısıtan bir futbol izlemeyeli ise, bir hayli zaman oldu. Tüm bunların yanında, kar etkisi altındaki Türkiye'de futbol maçlarını izlerken bir soru işareti belirdi; Uzun kollu formalara ne oldu? Başkent'in dondurucu soğuğunda -1 derecede oynanan Gençlerbirliği-Beşiktaş maçında bütün futbolcular kısa kollu forma giyiyordu. Aynı şekilde, zemini kar nedeniyle çamura batan Türk Telekom Stadı'ndaki Galatasaray-Kasımpaşa maçında da futbolcular kısa kollu formalarla sahadaydı. Hatta bazı futbolcular termal içlik giymemelerine rağmen kısa kollu forma tercih etmişti. Aslında bazı kulüpler birkaç yıl önce uzun kollu forma giymeyi tamamen bıraktı. Öyle ki, Cristiano Ronaldo bile en önemli ritüeli olan uzun kollu forma giyme alışkanlığını Juventus'a transfer olduğundan beri bırakmış durumda. Futbol kültürünün, tarihinin parçalarından biri olan ve bazı futbolcuların nadiren de olsa giymeye devam ettiği uzun kollu formalar, sessiz sedasız şekilde hayatımızdan çıkartıldı. Peki, kulüpler ve futbolcular artık neden uzun kollu forma tercih etmiyor? Markaların bu konudaki ticari kaygıları neler? Konunun muhattapları ile bu sorulara yanıt bulmaya ve belki de artık sadece hafızalarımızda kalacak olan uzun kollu formalara veda etmek istedik...

Performans takıntısı ve değişim

Vücudu saran dar formalar ve termal içliklerin futbolda fenomen hale gelmesinden çok önce, formalar tek beden ve genellikle bol üretilirdi. Eğer formanız büyük geliyorsa artan kısmı şortunuzun içine sokardınız. Şimdilerde ise, formalar mankenden bozma futbolcuların tüm kaslarını görebileceğimiz kadar dar üretiliyor. Eskiden kulüplerin geleneksel renklerinin yer aldığı formalar, artık ticari kaygılar taşıyan ve tamamen işin endüstrisine göre üretilen ürünler halini aldı.Tabii ki bunda oyuncu performanslarını artırma konusu da büyük rol oynuyor. 2000'li yıllardan itibaren tasarım, estetik ve kumaş kalitesi önemli derecede arttı. Spor giyim firmaları performansa takıntılı hale geldi ve her üretilen forma bir öncekinden yüzde 25 daha hafif oldu. Formaların dar olmasının kas yaralanmalarını önlemek için faydalı olduğu ve ikili mücadelelerde uzun kollu forma yerine kısa kollu formanın daha avantajlı bile söyleniyor.

Teknolojinin etkisi

Konu hakkında görüşünü aldığımız Samuraysport Futbol Takım Sporları Birim Yetkilisi Vahap Hazar durumun büyük ölçüde kişisel tercihten kaynaklandığını söylüyor. Uzun kollu forma modasının aslında 2008'den itibaren gerilemeye başladığını söyleyen Hazar, "Eski formalarda ter vücutta kalıyordu ve forma ağırlaşıyordu. Yeni teknolojik formalar teri vücuttan dışarı atıyor ve neredeyse formalar kuru kalıyor" diyerek kulüp ve oyuncuların tercihinin değişmesindeki en büyük etkenin gelişen teknoloji olduğuna dikkat çekiyor. Formaların içine giyilen termal içliklerin vücut ısısını koruduğunu söyleyen Hazar, şöyle devam ediyor: "Uzun kollu formalar eskiden çok genişti ve teknolojik özellikleri yoktu. Gelişen kumaş teknolojileriyle formalar özel kumaşlardan vücudu saran kalıplardan ve forma içine yine teknolojik özelliği olan uzun kollu içliklerden tercih ediliyor. Forma içine uzun kollu içlik tercih edilmesinin sebebi ise, ürünler vücudu sarıyor ve vücudun sıcak kalmasını sağlıyor."

Markaların ticari kaygısı

Formaların teknolojik gelişiminin yanı sıra üreticilerinin ticari kaygıları da bu değişimde büyük rol oynuyor. Kimilerine göre; yıldız futbolcuların forma içine giydiği termal içliklerin, uzun kollu forma satışlarından daha fazla olduğunu keşfeden markalar da tercihlerini bu yönde değiştirmiş durumda. Ancak görüşlerine başvurduğum Forma Tarihi Araştırmacısı Tuncay Yavuz bu konuda farklı düşünüyor. [special_article_template title="" desc="Ticari kaygı olduğunu sanmıyorum. Ya da daha doğrusu şöyle düzelteyim, termal içlik satmak amacıyla yapılmaz o iş, çünkü zaten satışta bile değil. Ancak eğer uzun kollu forma üretmenin maliyeti ve kulüple ilişkiler konusunda bir sorun varsa, markalar kulübe uzun kollu forma yollamıyor olabilir. Dolaylı yoldan ticari midir? Evet. Ama bence ondan daha başka sebepler olması daha muhtemel." who=""> Futbolcular arasındaki jenerasyon geçişi de bu farklılaşmayı tetikleyen bir başka unsur. Yeni nesil futbolcuların çoğu termal içliklerle büyüdü ve oyuncuların alışkanlıkları da buna göre şekillendi. Artık uzun kollu forma tercih eden futbolcu sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Ülkemizde dört büyüklerin resmi ürün tedarikçilerinde uzun kollu forma satışı tamamen kaldırıldı ve Avrupa'da da birkaç kulüp dışında uzun kollu forma satan kimse kalmadı. Forma satışlarında kısa kollu formaların daha baskın olduğunu söyleyen Yavuz, "Bazı Avrupa kulüplerinin uzun kollu formaları mağazalarında satışta olmasına rağmen takımlarda giyen göremezsiniz. Bunun sebeplerinden birisi de, taraftara satılan formayla futbolcunun giydiği formanın aynı olmaması. Bir İngiliz kulübünün mağazasında 60 Pound civarına satılan forma, takımın giydiği forma değil. Bazı kulüpler takımın giydiği formayı da satar 100 pound civarına. bu takıma yapılan özel performans kumaşta uzun kollu forma yapmayı tercih etmiyor olabilirler" diyerek değişen tercihlerin nedenine ışık tutuyor.

"Futbolcular giderek daha nazlı oluyor"

Futbolda her dönem değişimlerin yaşandığına dikkat çeken ve formaların da bundan nasibini aldığını söyleyen Yavuz, uzun kollu formaların tedavülden kalkmasının oyunun ruhuna etki etmeyeceğini düşünüyor. "VAR nedeniyle futbolun ruhunun öldüğü yorumlarına, uzun kollu formaların da tarihe karışmasını ekleyebilir miyiz?" şeklindeki soruma yanıt veren Yavuz, futbol romantikliğimi gerçekçiliği ile cevaplarken şu ifadeleri kullanıyor: [special_article_template title="" desc="'Zaman değişir, alışkanlıklar değişir, teknoloji değişir, her şey değişir. Evet oyunun ruhuna dair ciddi değişiklikler ve bozulmalar var. Ama belki de biz yaşı ilerleyenler olarak öyle düşünüyoruz. Çünkü tarihin her döneminde bunu söyleyenler olmuş, eninde sonunda oyun daha iyiye gitmiş. Formanın kısa ya da uzun kollu olmasının çok kritik bir fark olduğunu düşünmüyorum, oyuncu ve takım rengi açısında. Hatta kısa kollu formanın kolunu kesen futbolcular bile var, sıkıyorsa. Yanlış hatırlamıyorsam Emre Belözoğlu yapıyordu bir ara. Bu da bir önlem olmuş olabilir. Futbolcular giderek daha güçlü, daha nazlı, kaprisli oluyor. Belki dertleri sadeleştirmeye çalışıyor firmalar.'" who=""> Firmaların kaygılarını göz önüne aldığımızda akıllara şu soru geliyor: Vücudu saran, termal içlik gibi vücudu sıcak tutabilecek tarzda uzun kollu forma yapmak çok mu zordu? "Herhalde zor değildir" diyen Yavuz "Malzeme tedariğini sadeleştirmek, oyuncularla, uyumsuzluklarla sorunları gidermek için böyle bir yola gidilmiş olabilir" ifadelerini kullanıyor. Ancak sorunun gerçek kaynağının büyük markaların Türkiye'de yaptığı işlerde kâr elde edememesinin olduğunun altını çiziyor: "Türkiye gibi ülkelerde artık büyük markalar pek özel işler yapmıyorlar. Galatasaray Nike'ın tepe takımları arasında, ama orada bile işlerin iyi gitmediğini tahmin ediyorum. Çünkü, aynı Nike forması diğer takımlara 600-800 TL arasında yüksek adette satılıyorken, Türkiye'de 300 liradan satılan forma tatmin edici rakamlara ulaşmıyor. Üstelik Türkiye'de satışlar çok başarı odaklı. En ufak düşüşlerde elde patlıyor formalar."

Elbet bir gün...

Özetlemek gerekirse... Endüstri haline gelen ve her geçen gün değişen futbol sektörü, uzun kollu formaları gayri resmi şekilde kullanımdan kaldırdı. Oyuncu performansları, gelişen teknoloji ve futbolun pazarlamacıları tercihlerini kısa kollu formalardan yana yapmış durumda. İlerleyen süreçte futbol sahalarında uzun kollu formaları yeniden görür müyüz bilinmez. Ancak kalecilerin bile zaman zaman kısa kollu forma giydiği şu dönemin, kısa süre içerisinde değişmesi pek mümkün görünmüyor... Haber: Alican Özcan