Hazine ve Maliye Bakanlığı, tapu işlemlerinde düşük satış bedeli beyanı yapanlara yönelik geniş kapsamlı bir denetim sürecine girdi. Bu kapsamda son 5 yıllık rayiç bedel beyanlarına da bakılacak.
Belediyede rayiç bedelini düşük gösteren vatandaşlar için harekete geçildi. Vergi kayıplarının önüne geçmek için geliştirilen yapay zeka destekli sistemle, son beş yıla ait gayrimenkul satışları mercek altına alındı. Şüpheli işlemlere yönelik yazılı tebligatlar gönderilmeye başlandı.
Tapu işlemlerinde satış bedelinin piyasa değerinin altında gösterilmesi nedeniyle bakanlık düğmeye bastı. Mevzuata göre, alıcı ve satıcının ortak ödediği tapu harcı, satış bedelinin yüzde 4’ü üzerinden hesaplanıyor.
Ancak birçok gayrimenkul işlemi, daha az vergi ödemek için düşük beyanla gerçekleştiriliyor. Özellikle son yıllarda ev fiyatlarının astronomik rakamlara çıkmasıyla birlikte rayiç bedeli fiyatları da arttı.
Bazı vatandaşlar ev fiyatlarının piyasaya göre yüksek olması nedeniyle rayiç bedelinde evin gerçek değerine göre fiyat verdiklerini iddia ediyor.
Bu durumu engellemek isteyen Bakanlık, Gelir İdaresi Başkanlığı eliyle dijital analiz altyapısını devreye aldı. Yapay zekâ destekli sistem, beyan edilen satış bedellerini bölgedeki rayiç değerlerle karşılaştırıyor ve aradaki farkları tespit ediyor.
GERİYE DÖNÜK İNCELEME YAPILACAK
Denetimlerin kapsamı oldukça geniş tutulacak. Özellikle büyükşehirlerde yapılan konut ve arsa satışlarında beyan edilen tutarlar detaylı biçimde inceleniyor. 2020-2025 arasındaki tapu işlemleri taranarak şüpheli farklar belirleniyor. Düşük bedel beyanında bulunduğu tespit edilen mükelleflere yazılı uyarılar gönderiliyor ve bu kişilerin işlemlerini izah etmeleri isteniyor.
AĞIR CEZALAR GELECEK
Gerçek satış bedelinin altında beyan yapıldığı tespit edilen işlemlerde, eksik kalan tapu harcı gecikme faiziyle birlikte tahsil edilecek. Ayrıca vergi ziyaı cezası ve idari para cezaları da gündemde yer alıyor.
RAYİÇ BEDELİ NASIL BELİRLENİR
Rayiç bedel bir taşınmazın, emsal nitelikteki benzerleriyle kıyaslanarak bulunduğu bölgedeki ortalama piyasa değerini yansıtır. Alım-satım, vergi ödeme, tapu işlemleri gibi durumlarda hem devlet hem de vatandaşlar için referans değeri oluşturur.
Her ilde, valilikler bünyesinde kurulan özel komisyonlar, rayiç bedelleri belirlemekle yetkilidir. Komisyonlar, taşınmazın türü, konumu, çevresel faktörleri ve benzer gayrimenkullerin satış fiyatlarını dikkate alarak bölgesel rayiç bedelleri tespit eder.
RAYİÇ BEDEL HESAPLAMA YÖNTEMİ
Örneğin bir evin rayiç bedelini hesaplamak için, aynı mahallede ve benzer özelliklerde (metrekare, bina yaşı, konum vb.) üç konut seçilir. Bu konutların geçmiş rayiç bedelleri ve piyasa satış değerleri incelenir. Elde edilen verilerden ortalama bir değer çıkarılarak söz konusu konutun rayiç bedeli belirlenir.
