Karaciğer yağlanması nasıl geri döndürülebilir?
Ülkemizde karaciğer yağlanması çok yaygın. Ancak sinsi bir hastalık olduğu için fark edilmiyor ve çoğu zaman tesadüfen teşhis konuyor. Erken tanı ise siroz gibi büyük bir riski önlüyor.
Günümüzde karaciğer yağlanması yaygın görülen bir sağlık problemidir. Karaciğer hücrelerinde yağ birikimiyle oluşur ve ilerlediğinde ise karaciğerde ciddi hasarlara yol açabilir. Hastalığın sinsice ilerlediğine dikkat çeken İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, karaciğer yağlanmasının nedenlerinden tedavi yollarına kadar bilinmesi gereken birçok önemli noktaya değindi…
İşte nedenleri
- Alkol
- Obezite
- Şeker hastalığı
- Kolesterol ve trigliserid yüksekliği
- Metabolik sendrom
- Uzun süren açlık
- İlaçlar ve uyuşturucular (östrojen, kortizol, aspirin, tetrasiklin, amiodaron, kokain)
- Enfeksiyonlar (hepatit C, HIV enfeksiyonu, divertikülit)
- Bağırsaklarda aşırı kötü bakteri gelişimi
- Çeşitli toksinler (fosfor zehirlenmesi, petrokimyasallar, organik çözücüler, mantar zehiri)
Risk tartıda saklı
Obezite hastalarının yüzde 90’ında, karaciğer yağlanması görülür. Yine diyabet ve kolesterol hastaları da karaciğer yağlanması riskiyle karşı karşıya kalır. Karaciğer yağlanması olan kişilerin büyük çoğunluğunda insülin direnci bulunur. İnsülin direnci olduğunda karaciğer hücrelerine glikozun girmesi güçleştirir ve yağlanma görülür.
Yanlış beslenmenin acısı sonradan çıkar
Karaciğer yağlanmasının en önemli nedeni ise beslenme tarzındaki yanlışlıklardır. Fruktozdan zengin mısır şurubundan imal edilmiş yiyecek ve içecekler, işlenmiş ve trans yağlardan zengin bir diyet ve aşırı kalori alımı önce göbek bölgesinde ve ardından karaciğerde yağlanmaya neden olur. Karaciğer hepatosit denilen milyonlarca hücreden oluşur. Normalde karaciğer hücrelerinde az miktarda yağ vardır. Karaciğer kendi ağırlığının % 5’inden daha fazla yağ içerirse veya karaciğer biyopsisinde hepatositlerin % 5’inden fazlasında yağ damlacıkları bulunursa hepatosteatoz var demektir. Hepatosteatoz toplumda % 30-40 oranında görülmekte ve sıklığı giderek artış göstermektedir.
Bazen şu işaretlere neden olabilir
Yağlanma belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve bazen hiçbir semptom göstermeyebilir. Şu işaretlere dikkat edilmesinde yarar vardır:
- Güçsüzlük ve yorgunluk hissi: Karaciğer yağlanmasıyla birlikte enerji üretimi azaldığı için sürekli bir yorgunluk hali oluşur.
- Mide bulantısı: Bu hastalıktamide bulantısı ve kusma gibi sindirim sistemi problemleri yaygındır.
- İştah kaybı: Karaciğerin normal işlevlerini yerine getirememesi sonucu iştahsızlık yaşanabilir.
- Karın bölgesinde şişkinlik: Yağlı karaciğerden kaynaklanan şişkinlik hissi, karın bölgesinde rahatsızlık yaratabilir.
- Cilt sorunları: Karaciğer yağlanması ciltte kuruluk, kaşıntı ve döküntü gibi problemlere neden olabilir.
Kan testleri ile anlaşılabilir mi?
Karaciğer yağlanmasını gösteren spesifik kan testi yoktur. Karaciğer enzimleri olarak bilinen SGOT, SGPT, Alkali fosfataz, Gamma GT tetkikleri normal sınırlarda olabilir veya bu enzimlerin bir veya birkaçında hafif yükseklikler söz konusu olabilir. Albümin düzeyinde düşüklük, bilirubin düzeylerinde hafif yükseliş ve alkolik hepatit söz konusu olduğu zaman lökosit sayısında artış ve sedimentasyon yüksekliği görülebilir.
Nasıl önlenebilir?
Karaciğer yağlanmasına karşı;
- Günde iki öğün beslenin,
- Akşam 18.00’den sonra yemek yemeyin,
- Alkol kullanmayın,
- Egzersiz yapın,
- Günde 1-2 fincan kahve için,
- Kilo verin,
- Liften zengin sebze ve meyve tüketin, Yeşil ve sarı sebzeler, hindiba, enginar, soğan, sarımsak, kuşkonmaz karaciğeri kuvvetlendirir,
- Fazla yağlı et ve yumurta tüketmeyin,
- Yağdan zengin kuruyemişleri az yiyin,
- Aşırı karbonhidrat ve şeker yemeyin,
- Doğal gıdalarla beslenin,
- Marketlerdeki hazır, ambalajlı yiyeceklerden uzak durun,
- Meyve suyu ve yüksek fruktozlu mısır şurubundan yapılmış içecekleri tüketmeyin.
- Fazla A vitamini ve demir preparatları kullanmayın,
- Yüksek glisemik indeksli patates, beyaz ekmek, beyaz pirinçten uzak durun.
Tedavisi mümkün mü?
Tedavi edilmeyen karaciğer yağlanması siroza kadar ilerleyebilir. Daha ileri evrelerde karaciğer nakli gerekebilir. Erken teşhisle tedavisi mümkündür. Tedavide en önemli adım yaşam tarzı değişiklikleridir; sağlıklı beslenme, kilo verme ve düzenli egzersizle karaciğer yağlanması geri döndürülebilir.
Tanı nasıl konur?
Biyopsi dışında karaciğerin ultrasonografik tetkik ile tanıyı konur. Ultrason basit yağlanma ile karaciğer yağlanması arasında ayrım yapamaz. Ancak siroz bulguları görülebilir.