M çiçeği belirtileri neler, nasıl bulaşır?
Afrika kıtasındaki 13 ülkenin yanı sıra İsveç, Avustralya ve Pakistan'da da görülen m çiçeği kemirgen hayvanlardan veya enfekte olmuş bireylerden bulaşıyor. Dünya Sağlık Örgütü, m çiçeği hakkında yaptığı açıklamada eskiye göre daha hızlı yayıldığını ve yüksek ölüm oranına sahip olduğunu belirterek çocukları ve bağışıklık sistemi düşük olanları uyardı. M çiçeği belirtileri arasında en belirgini ise vücutta oluşan yara benzeri döküntüler oluyor.
Geçtiğimiz yıllarda yaşanan Covid-19 salgını sonrasında dünyada bu kez m çiçeği salgını riski başladı. Başta Afrika olmak üzere Avrupa, Asya ve Avusturalya kıtalarında görülen m çiçeği virüsü son iki yıldır Türkiye'de görülmedi. M çiçeği belirtileri virüsü kaptıktan sonraki 5 ila 21 günde ortaya çıkabiliyor.
M ÇİÇEĞİ NASIL BULAŞIYOR
M çiçeği virüsü fareler ve sincaplar gibi kemirgen hayvanlardan veya enfekte olmuş bireylerden bulaşıyor.
Virüsün neden olduğu vücut döküntülerine dokunmak, bu döküntülerin bulaştığı giysi, çarşaf, havlu ve benzeri eşyaları kullanmak ve vücut sıvılarıyla temas etmek en önemli bulaş nedenleri arasında yer alıyor.
İlk belirtiler virüsü kaptıktan sonraki 5 ila 21 günde ortaya çıkabiliyor.
M ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BELİRTİLERİ
M çiçeği virüsü belirtileri arasında en belirgini yüz, eller, ayaklar ve vücudun diğer bölgelerinde görülebilen döküntüler oluyor.
Maymun çiçeği virüsü belirtileri arasında yüksek ateş, baş, sırt ve kas ağrısı, lenf bezlerinde şişlik, yorgunluk, üşüme, titreme de yer alıyor.
Özel bir tedavi yöntemi olmayan hastalığın tedavisi antiviral ilaçlarla yapılıyor.
Vakaların büyük bir kısmı hastalığı hafif geçiriyor ve birkaç hafta içinde sağlığına kavuşuyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), "maymun çiçeği hastalığı (Monkeypox)" ismini, 2022'de ırkçılık ve ayrımcılık kaygısıyla "mpox" olarak değiştirdi.
M ÇİÇEĞİ TÜRKİYE'DE VAR MI?
Sağlık Bakanlığı, sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, Dünya Sağlık Teşkilatı tarafından gerçekleştirilen Acil Durum Komitesi Toplantısı'nın ardından M çiçeği (mpox) hastalığının, "uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu oluşturduğu"nun ilan edildiği anımsatıldı.
Açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Özellikle Afrika kıtasında görülen M çiçeği (mpox) hastalığı vakasına Türkiye’de 2024 yılında rastlanmamıştır. Ülkemizde henüz herhangi bir kısıtlama veya ek tedbir ihtiyacı bulunmamaktadır. Bakanlığımızca gerekli çalışmalar yürütülmekte, bilim kurulumuz ve sağlık altyapımızla süreç hassasiyetle takip edilmektedir."
Maymun çiçeği hastalığı Türkiye'de ilk kez 2022 yılında göründü. Dönemin Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından yapılan açıklamaya göre Türkiye'de bir hastada maymun çiçeği hastalığı tespit edildiğini, bağışıklık sistemi yetersizliği olan 37 yaşındaki hastanın tecrit edildiği bildirmişti.
M ÇİÇEĞİ TEDAVİSİ VAR MI?
Özel bir tedavi yöntemi olmayan hastalığın tedavisi antiviral ilaçlarla yapılıyor. Vakaların büyük bir kısmı hastalığı hafif geçiriyor ve birkaç hafta içinde sağlığına kavuşuyor.
M ÇİÇEĞİ NEDİR?
M çiçeği, insanları ve hayvanları etkileyen viral bir enfeksiyondur. “Ortopoksvirüs cinsi” olarak sınıflandırılan virüs grubuna aittir.
M çiçeği, "Monkeypox" olarak da bilinen, Orta ve Batı Afrika'da yaygın olan bir viral hastalıktır. Hastalık, Poxviridae ailesine ait olan Monkeypox virüsünden kaynaklanır. Virüs başlangıçta sadece hayvanlardan insanlara bulaşıyordu ama artık insandan insana da bulaşabiliyor.
İlk olarak 1958'de maymunlarda görülmesinden dolayı "maymun çiçeği" olarak adlandırıldı. 1970'te bildirilen ilk insan vakası, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde dokuz aylık bir erkek çocuk olmuştu.
M ÇİÇEĞİ DİĞER KITALARA DA SIÇRADI
Afrika'da 13 ülkede M çiçeği virüsü vakasına rastlandı.
Bu ülkeler Güney Afrika, Kenya, Ruanda, Uganda, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti, Kamerun, Nijerya, Fildişi Sahili, Gana ve Liberya.
Afrika CDC'ye göre, 13 Afrika ülkesinde vaka sayısı 17 bin 541 olurken hastalığa bağlı 517 ölüm kayıtlara geçti. Temmuz sonu itibarıyla 2023'ün aynı dönemine kıyasla vaka sayılarında yüzde 160'lık bir artış görüldü.
M çiçeği virüsünden kaynaklı ölümlerin yüzde 97'si Kongo Demokratik Cumhuriyetinde gerçekleşti.
M çiçeği, şu anda Afrika kıtası dışında üç ülkede görüldü. 2024'te ilk kez İsveç, Avustralya ve Pakistan'da da tespit edilen M çiçeği virüsünün görüldüğü toplam ülke sayısı 16 oldu.
Vaka sayıları şu ana kadar Avustralya'da 93, Pakistan'da 3 ve İsveç'te 1 olarak açıklandı.
AVUSTURALYA'DA DA M ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ GÖRÜLDÜ
Avustralya'nın Yeni Güney Galler Sağlık Bakanlığı, Avustralya'da M çiçeği vakalarındaki artışa ilişkin açıklamada bulundu.
Açıklamada, eyalette 1 Haziran'dan bu yana 93 kişiye M çiçeği teşhisi konulduğu ve bu vakaların çoğunun "cinsel ilişki" kaynaklı olduğu ifade edildi.
Bakanlık, eyalette haziran öncesi yalnızca 1 vaka tespit edildiği, vaka sayısının 2023'te 12 olduğu bilgisini verdi.
Eyalet bakanlığında görevli doktorlardan Jeremy McAnulty de hastalığın ten temasıyla yayıldığını ve genellikle genital bölgede küçük sivilce benzeri şişliklerle başladığını belirtti.
McAnulty, "Vakalardaki son artışla birlikte Bakanlık, risk altındaki kişileri semptomlara karşı tetikte olma konusunda uyarıyor." ifadesini kullandı.
M ÇİÇEĞİ ÖLDÜRÜCÜ MÜ?
DSÖ Sözcüsü Margaret Harris, M çiçeği virüsünün eskisinden daha hızlı yayıldığını ve yüksek ölüm oranına sahip olduğunu dile getirerek, hastalığın özellikle bağışıklık sistemi zayıf olanlar ve çocuklar için daha tehlikeli olduğunu belirtti.
Harris, M çiçeği için şu anda belirli bir tedavinin olmadığını ancak destekleyici tedavilerin bu virüse yakalanan hastalar için kullanıldığını kaydetti.
M çiçeği, genellikle 2-4 hafta içerisinde kendiliğinden iyileşiyor. Ancak bağışıklığı baskılanmış kişilerde ve küçük çocuklarda hastalık ağır seyredebiliyor.
Genel olarak hastalananlardan çoğunluğunu küçük yaştaki çocukların oluşturduğu yüzde 3 ile 6'sı kaybediliyor ve hastalığın Orta Afrika alt tipinde öldürücülük yüzde 11'e kadar çıkabiliyor.
DSÖ, virüse yakalanan kişilere mümkün olduğu kadar evlerinde izole olma çağrısında bulunarak döküntüler sonlanana kadar maske takmayı önerdi.
Cildin kuru ve açık tutulması gerektiğini belirten DSÖ, ellerin sık sık dezenfekte edilmesi gerektiğini, başkalarıyla temastan kaçınmanın faydalı olacağını vurguladı.
VİRÜSÜN ADI DEĞİŞTİRİLMİŞTİ
M çiçeği virüsü insanlarda ilk kez 1970'de görülse de canlılarda ilk ortaya çıkışı 1958'deydi. Bir araştırma için kullanılan maymun kolonilerinde çiçek hastalığına benzer belirtilerin görülmesiyle tespit edilen virüs, 2022'ye kadar "maymun çiçeği (monkeypox)" olarak adlandırıldı.
DSÖ, 2022'de ırkçılık ve ayrımcılık kaygısıyla virüsün ismini "mpox" olarak değiştirdi.
Örgüt ayrıca virüsün "Batı Afrika", "Kongo Havzası", "Orta Afrika" ismini taşıyan alt türlerinin de yeniden adlandırılmasına karar verdi.