Günümüzde birçok olay siyasetin gölgesinde kalıyor, konuşulmuyor, yazılmıyor, duyulmuyor. Atatürk döneminin birçok kurumunun içi boşaltıldı, etkisiz hale getirildi. Bunlardan birisi de 16 Şubat 1925’te Atatürk’ün emriyle bir “millet kurumu” olarak faaliyete geçirilen Türk Hava Kurumu’dur (THK). Amaç gençliğe havacılığı sevdirmek, savunma sanayine destekti...
3 Mayıs 1935’te Vecihi Hürkuş, Atatürk’ten aldığı talimatla Türkkuşu’nu kuruyor. 10 Temmuz 1936’da Eskişehir’de Havacılık Eğitim okulları kuruldu. 1937 yılında 341 uçağı Türk Hava Kuvvetlerine hibe edecek güce ulaştı. 2000’li yıllara gelindiğinde THK da olumsuz sarmalların içine girdi. 2011 yılında vakıf üniversitesi, değişik şirketler kuruldu. Ancak bunlarda utandıran usulsüzlükler yaşandı. Yargılananlar arasında ağır cezalara çarptırılanlar oldu.
DÖRDÜNCÜ KAYYUM DÖNEMİ
Atatürk’ün emaneti olan THK’nın, ne duruma geldiğine bakalım: 2019 yılında, THK yönetim kurulu üyelerinin bir kısmı istifa etti. Bunun üzerine kalan üyeler mahkemeye başvurup kayyum atamasını istedi. THK’nın ilk kayyum başkanlığını eski Gümrük Bakanı Cenap Aşçı yaptı. İkinci kayyum dönemi eski Maliye Bakanlığı Müsteşarı Abdullah Kaya başkanlığında, üçüncüsü Mülkiye Müfettişi Ali Yüksel, dördüncüsü ise eski Yozgat valisi Kemal Yurtnaç’ın başkanlığında oluşturuldu. Halen Kemal Yurtnaç THK’yı yönetiyor.
Yaklaşık 150 milyon dolar borçla THK’yı 2 Kasım 2023’te devralan Yurtnaç döneminde idari, mali, hukuksal anlamda bazı adımlar atıldı. Günümüzdeki borcu 111 milyon dolara indirildi. Bu borç nasıl indirildi? Bunu nasıl başardılar diye soruşturduğumuzda 21 milyon dolara 7’si faal, 5’i gayri faal 12 helikopter TUSAŞ’a satıldı. Bu paranın yarısı borçların ödemesinde kullanıldı, diğer yarısı da zamanı geldikçe borçların ödenmesinde kullanılıyor. Bu arada kurumun kirada olan gayrimenkullerinin de kirası önemli ölçüde artırıldı. Böylece gelir artarken, giderlerde de önemli ölçüde kısıntı yapıldı.
DOKUZ UÇAKTAN BEŞİ FAAL DEĞİL
2009 yılında 10 yangın uçağı İtalya’dan teslim alınmıştı. Bunlardan 9 uçak Türkiye’ye getirildi. Bir uçak da parçaları için İtalya’da tutuluyor. Türkiye’ye getirilen 9 uçaktan zaman içinde 5’i gayri faal, 4’ü faal halde yangın söndürmelerde kullanıldı. Orman yangınlarına dönemin Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin talimatıyla bu uçaklar kullanılmadı. Uçaklar 2022, 2023 ve 2024 yıllarında, THK - TUSAŞ’ın iş ortaklığıyla yangınlarda kullanıldı. 2024 yılı sonunda Orman Genel Müdürlüğü ile THK arasındaki sözleşme bitti. Orman Genel Müdürlüğü 2025/26 ve 27 yıllarını kapsayan ihale ilanına çıktı. Bu ihaleye THK işletmesi de TUSAŞ’la iş birliği yapmadan katılmak için başvurdu.
İhale şartnamesine göre toplam 41 helikopter, üç sınıftan toplam 13 uçak kiralanması planlandı. THK’nın elinde sadece üç adet CL-215 uçağı var. THK, imkân bulunursa faal olmayan beş uçağı da uçar hale getirmek istiyor. Bunun arayışlarını sürdürüyor.
Orman Genel Müdürlüğü, kasım ayında yapılan ihalede, teklifleri pahalı bulması, bazılarına ise başvuru olmaması nedeniyle ihaleyi iptal etti. İnşallah gecikme olmadan ihale yapılır. Şu anda THK’nın faal olan üç yangın söndürme uçağı dışında uçak bulunmuyor. Diğer uçaklar ihale sonuçlandıktan sonra Türkiye’ye getirilecek.
UÇAKLARIMIZDA YABANCI PİLOTLAR
Konuyu araştırırken insanın içini yakan bazı bilgilere de ulaştım. Bir yangın söndürme uçağı için bir pilot, bir yedek pilot, bir gözlemci bulunur. Bir pilot her zaman yerdedir. Üç faal uçağımız için toplam dokuz personel bulunuyor. Ne yazık ki bunlardan dördü yabancı uyruklu. O yüzden pilot yetiştirmenin önemi ortaya çıkıyor. THK, sekiz ay önce, pilot açığını kapatmak için “Bir pilot da sen yetiştir” kampanyasını başlattı. Bir pilot eğitimi yaklaşık iki yıl sürüyor. THK’nın 16 Şubat’ta 100. Yıl etkinlikleri başlayacak. Bu etkinlikler kapsamında 81 ilden 81 pilot yetiştirmek üzere çalışılacak.
THK, varlığını sürdürebilmesi için 8 uçağı satmak zorunda kalacak. Bu konu çok hassas. Satış sadece kamu kuruluşuna yapılacak. Ya da uzun vadeli ortaklığın geliştirilmesi üzerine kurulacak. Yani “yandaş” kişi ya da şirketlere satılması, eğer yeni bir kayyum ataması yapılmazsa mümkün gözükmüyor.
NEREDEN NEREYE?
THK’nın 381 şubesi varken, hemen hiçbir faaliyeti olmadığı öne sürülen şubeler kapatıldı ve bu sayı 341’e indirildi. Bitmedi, daha kapatılacak yeni şubeler var. THK’nın asli görevlerinden olan “genç havacı yetiştirme” misyonunu canlandırmak için “müdürlük” düzeyine indirilen Türk Kuşu Havacılık ve Eğitim birimi, yeniden başkanlığa dönüştürüldü. Burada çoğu ücretli olan hizmetler, gelecekte daha düşük veya ücretsiz hale getirilecek. 700’den fazla planörü olan THK’nın günümüzde sadece ve sadece 9 planörünün kalması da verilecek mücadelenin zorluğunu gösteriyor.
THK’nın iş hukuku ve borçlar hukukuyla ilgili 850 davası halen devam ediyor. Bu arada geçmişe dönük önemli soruşturmalar var. Aslında bakılması gereken yerlerden birisi de THK Üniversitesi’nden kimlerin diploma aldığıdır. “Sahte diploma” olaylarının sıkça konuşulduğu günümüzde bu konu hayli önem taşıyor. Varsa millet bilsin sahte diplomalıları...…