1999 depreminden sonra felaketin yaralarını sarmak için ‘deprem vergisi’ adı altında Özel İletişim Vergisi (ÖİV) çıkarıldı. Buradan toplanacak paralarla Türkiye hem depremin yaralarını saracak hem de depreme hazırlık için binalar yenilenecekti. Geçici olarak çıkarılan bu vergi 2004’te AKP tarafından kalıcı hale getirildi. O tarihten sonra bu para depreme hazırlık yerine bütçe harcamaları için kullanıldı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ‘o paralar yol oldu’ diyerek, paraların bütçe harcamalarına kullanıldığını itiraf etti.
SÖZCÜ, 2000’den bu yana ÖİV adı altında halktan toplanan deprem vergilerini tek tek çıkardı. Devletin resmi bütçe verilerine göre, 2000’in başından 2025’in Mart sonuna kadar geçen 25 yılı aşkın sürede deprem için halktan 144 milyar 911 milyon lira toplandı. Verginin toplandığı her bir yılın ortalama kuru dikkate alındığında bu para 40 milyar 72 milyon dolara karşılık geliyor. 25 yılda toplanan paraların güncel karşılığı 1 trilyon 535 milyar lirayı buluyor.
LÜKSE GİTTİ
Deprem için çıkarılan bu vergi 2004’ten bu yana amacı dışında kullanıyor. Parayı lüks seyahat harcamaları, lüks makam araçları, makam odalarının tefrişatı dahil istediği alanda kullanan iktidar, 2021’de yasayı değiştirip ÖİV oranını yüzde 7.5’ten yüzde 10’a çıkardı. Bu para da deprem için kullanılmadı.
ÖİV başlangıçta bir yıl için çıkarıldı. 2000’in sonunda süresi bitecekti ancak önce 2003’e kadar uzatıldı. 2004’te de kalıcı oldu. Vergi cep ve sabit telefon, internet, dijital ve kablolu TV hizmetleri gibi iletişim hizmetleri üzerinden alınıyor.
Her depremde ek vergi getirdiler
Deprem vergisini başka alanlarda kullanan iktidar, en son 11 kenti vuran Kahramanmaraş depreminde de ek vergiler çıkararak halktan o dönemin parasıyla 400 milyar liraya yakın para topladı. Bu geliri elde etmek için 2023’te Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) çıkarılıp 2023 ve 2024’te toplam 35.6 milyar TL toplandı. Harçlara yüzde 50 zam yapıldı. KDV oranları artırıldı. Kurumlar Vergisi’nde istisnalar kaldırılarak 2023 ve 2024’te toplam 80 milyar lira gelir elde edildi. Akaryakıt ÖTV’sine deprem zammı yapıldı.
