1960 yılının 26 Mayıs'ını 27 Mayıs'a bağlayan gece, Türk Silahlı Kuvvetleri iktidardaki Demokrat Parti'ye askeri darbe gerçekleştirdi. Türkiye'nin siyasi tarihinde önemli bir dönüm noktası olan 27 Mayıs darbesi, ordunun siyaset üzerindeki etkisini arttırdı ve sonraki yıllarda gerçekleşecek diğer askeri müdahalelerin de zeminini hazırladı.
27 MAYIS DARBESİ NEDEN YAPILDI?
27 Mayıs 1960 darbesi, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde gerçekleşen ilk askeri darbedir. Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen bu darbe, Demokrat Parti (DP) iktidarına son verdi. Darbe, siyasi, ekonomik ve sosyal alandaki huzursuzluklar ve gerginliklerin sonucunda meydana geldi.
Darbeci yönetim, DP'nin ülkeyi bir baskı rejimine sürüklediği ve demokrasiyi tehdit ettiği gerekçesiyle harekete geçti. 27 Mayıs sabahı, Türk Silahlı Kuvvetleri'nden (TSK) bir grup subay, Milli Birlik Komitesi (MBK) adını verdikleri bir cunta oluşturarak yönetime el koydu. Darbe sonucunda Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve birçok DP üyesi tutuklandı.
DARBE BİLDİRİSİNİ TÜRKEŞ OKUDU
Emir komuta içinde planlanmayan darbe planı, ordu içindeki 37 düşük rütbeli subayın organizasyonuyla devreye sokuldu. Cunta tarafından kritik noktalardaki askerlerin üst komuta kademesini etkisiz hale getirmesiyle devlet yönetimine el konuldu. 27 Mayıs 1960 sabahı darbe bildirisini radyodan okuyan kişi, yıllar sonra MHP'yi kuracak olan Albay Alpaslan Türkeş'ti.
Başında Orgeneral Cemal Gürsel'in bulunduğu 37 subaydan oluşan Milli Birlik Komitesi, TBMM ve Anayasa'nın feshedildiğini açıkladı. Aralarında Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Başbakan Adnan Menderes, Genelkurmay Başkanı Rüştü Erdelhun ve bakanların da bulunduğu devlet ve hükümet yetkilileri tutuklandı. 235 general ve 3 bin 500 subay emekli edildi. 147 öğretim görevlisinin işine son verildi ve 520 hakim ve yargıç görevden alındı.
15 İDAMDAN ÜÇÜ ONAYLANDI
28 Mayıs 1960 günü Cemal Gürsel başkanlığında bir hükümet kuruldu. Yeni anayasa için çalışmalara başlandı. Tutuklu Demokrat Partililer, Yüksek Adalet Divanı'nda yargılanmak için Yassıada'ya gönderildi.
15 kişi idama, 31 kişi ömür boyu hapse, 418 kişi çeşitli hapis cezalarına çarptırılırken 123 kişi de aklandı. Milli Birlik Komitesi idam cezalarından üçünü onayladı. Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu 16 Eylül 1961'de, Başbakan Adnan Menderes ise ertesi gün idam edildi. Celâl Bayar ve Refik Koraltan ile 11 kişinin idam cezası ömür boyu hapse çevrildi.
