Google’ın çatı şirketi Alphabet, Google Keşfet ve Google Adsense sayesinde haber yayımcılığında küresel bir tekel haline geldi.

Haber siteleri için en büyük trafik kaynaklarından biri olan Google, kamuoyunun bilgilendirilmesinde kritik bir rol oynasa da, haberleri herkese eşit şekilde ulaştırmıyor.

Haber üretmek için büyük yatırımlar yapan medya kuruluşlarının içeriklerini kullanan Google bunların üzerinden kasasına milyarlarca doları koyuyor. Google'un bu 'bedavacı' iş modeli basın kuruluşlarının tepkisine neden oluyor.  Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde ve ABD'de peş peşe açılan davalardan sonra Google yayınlara telif karşılığında para ödemek zorunda kaldı.

Google, dünya çapında haber kuruluşlarına telif ve eğitim desteği sağlamak için toplam 550 milyon dolar harcıyor. Ancak News Media Alliance tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Google yalnızca 2023 yılında haber içeriği üzerinden 4.7 milyar dolar kazandı.

Şirketin 2025’te bu geliri 5 milyar doların üzerine çıkaracağı tahmin ediliyor. Üstelik gelirini artırmak için son zamanlarda  büyük medya kuruluşlarını yok etmeye yönelik adımlar atmaktan çekinmiyor. Google Keşfet’in bazı haber sitelerini öne çıkarırken bazılarını geri planda bırakması, basın kuruluşlarının dünya çapında Google’a karşı davalar açmasına yol açıyor.

Kanada ve Avustralya, Google ve Meta’nın haber içeriklerinden doğrudan ödeme yapmasını zorunlu kılan yasaları yürürlüğe koyarken, Avrupa’da da benzer düzenlemeler uygulanmaya başlandı.

Güney Afrika'da ise ülkenin Rekabet Komisyonu tarafından yayımlanan bir raporda, Google’ın arama motoru algoritmalarının küresel medya kuruluşlarını aşırı şekilde öne çıkardığı, yerel haber kaynaklarını ise geri plana ittiği vurgulandı.

Raporda, "Bu eşitsizlik, son 14 yılda Güney Afrika medyasının çöküşüne önemli ölçüde katkıda bulunmuştur ve düzeltilmezse katkıda bulunmaya devam edecektir" ifadeleri yer aldı.

ALGORİTMA MADDİ VE MESLEKİ ZARAR VERİYOR

Google Keşfet’te daha fazla görünür olmak isteyen haber siteleri, algoritmaya uygun içerik üretmek zorunda kalıyor. Bu durum, büyük reklam verenlerin ilgisini çekmek için haber dilinin giderek daha standart bir hale gelmesine neden oluyor.

Zira Google'ın verdiği zarar sadece maddi değil. Algoritma, içeriğe de zarar veriyor. Google’ın algoritmalarına dayalı gelir modeli, haberin içeriğini ve dilini tekdüze hale getirerek özgünlüğü tehdit ediyor.

Google’ın bu yöntemle kazandığı milyarlarca dolar, algoritmaya uymayan haber kuruluşlarının reklam gelirlerini giderek azaltıyor. Algoritmaya uyum sağlamayan ve Google ile iş birliği yapmayan kuruluşlar, Keşfet’te geri planda kalıyor ve görünürlüğünü kaybediyor.

DAVA ÜZERİNE DAVA

ABD Adalet Bakanlığı, Alphabet’in "aşırı tekelleşme" nedeniyle bölünmesine karar verdi. Bu karar kapsamında, Google’ın Chrome tarayıcısının operasyonlarını yürüten şirketin Alphabet’ten ayrılması planlanıyor. Amaç, teknoloji sektöründe rekabeti yeniden sağlamak.

ABD Başkanı Donald Trump, Google’ın haber dağıtımı ve reklam politikalarına yönelik eleştirileri destekleyen isimler arasında yer alıyor.

Uluslararası basın kuruluşları da Google’ın haber içeriklerini kullanarak milyarlar kazanmasına karşı tepkilerini artırıyor. New York Times, News Media Alliance ve The Intercept gibi büyük yayınlar, OpenAI, Microsoft ve Google’a karşı telif ihlali nedeniyle dava açtı.

Türkiye’de ise Google’ın haber dağıtımı konusundaki hakimiyetine karşı somut bir adım atılmış değil. Ancak Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "İspanya’daki 83 medya kuruluşu Meta’ya karşı 550 milyon euroluk bir dava açtı. Google yalnızca geleneksel medyayı değil, onların internet sitelerini bile tehdit eden bir güç haline geldi. Türkiye’de medya kuruluşları hukuki bir süreç başlatırsa, biz de destek vermeye hazırız" ifadelerini kullandı.