ABD ve Çin’den gümrük vergilerinde geri adım

ABD-Çin arasında İsviçre’nin Cenevre kentinde iki gündür devam eden ticaret müzakereleri sona erdi. Sona eren müzakerelerin ardından piyasalarda sert hareketlenmeler görüldü. Altın ve euro tarafında sert düşüşler yaşanırken, dolar endeksinde, borsalarda ve kripto paralarda yükselişler görüldü. ABD-Çin gelişmeleri, PKK'nın kendini feshetmesi, Rusya-Ukrayna görüşmelerinin piyasaya etkilerini Ekonomist Filiz Eryılmaz sozcu.com.tr'ye açıkladı.

90 GÜNLÜK ANLAŞMA SAĞLANDI

ABD, Çin'e uyguladığı yüzde 145 olan gümrük vergisini yüzde 30'a; Çin ABD'ye uyguladığı yüzde 125'lik vergiyi yüzde 10'a indirdi. İndirimler 90 gün geçerli olacak. Çin ve ABD arasında ticaret müzakerelerinin sürdürülmesi için mekanizma kurulacak. Müzakere anlaşmalarının ardından piyasalarda altın fiyatları izleniyor.

Amerika Birleşik Devletleri ile Çin Halk Cumhuriyeti, ikili ekonomik ve ticaret ilişkilerinin her iki ülke ve küresel ekonomi açısından taşıdığı önemin farkında olduklarını vurguladı. Taraflar, sürdürülebilir, uzun vadeli ve karşılıklı fayda temelinde bir ekonomik ilişki kurma hedefini teyit etti. Son dönemdeki temaslara atıf yaparak, bu görüşmelerin iki tarafın ekonomik ve ticari kaygılarını ele almak açısından umut verici olduğunu ifade etti. Görüşmelerin devamı konusunda iletişim, iş birliği ve karşılıklı saygı temelinde ilerleme kararı alındı.

Taraflar, 14 Mayıs 2025 tarihine kadar somut adımlar atmayı taahhüt etti. Amerika Birleşik Devletleri, 2 Nisan 2025 tarihli 14257 sayılı Başkanlık Kararnamesi uyarınca Çin mallarına getirilen ek yüzde 34’lük gümrük vergisinin 24 puanlık kısmını 90 günlüğüne askıya alacak. Bu ürünlerde yüzde 10’luk vergi oranı ise yürürlükte kalacak. Ayrıca, 8 ve 9 Nisan tarihli 14259 ve 14266 sayılı Başkanlık Kararnameleri ile getirilen vergi oranları da tamamen kaldırılacak.

Çin ise buna karşılık olarak, Devlet Konseyi Gümrük Tarifeleri Komisyonu’nun 2025/4 sayılı duyurusu ile uygulanan ek verginin 24 puanlık kısmını 90 gün boyunca askıya alacak. Yüzde 10’luk oran geçerliliğini koruyacak. Çin ayrıca, 2025/5 ve 2025/6 sayılı duyurularla getirilen ek vergileri tamamen yürürlükten kaldıracak. Tarafların anlaştığı bir diğer konu ise, Çin’in 2 Nisan’dan bu yana ABD’ye karşı aldığı tarife dışı önlemleri askıya alması ya da kaldırması yönünde gerekli idari adımları atması oldu.

İKİ ÜLKE ARASINDA MEKANİZMA KURULACAK

Bu adımların ardından, iki ülke ekonomik ve ticari ilişkiler üzerine sürdürülebilir bir diyalog mekanizması kuracak. Çin tarafını bu süreçte Devlet Konseyi Başkan Yardımcısı He Lifeng temsil edecek. ABD tarafında ise Hazine Bakanı Scott Bessent ve Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer yer alacak. Görüşmeler dönüşümlü olarak Çin’de, ABD’de ya da tarafların üzerinde uzlaştığı üçüncü bir ülkede yapılabilecek. Gerekli durumlarda daha teknik düzeyde istişareler de gerçekleştirilecek.

ERYILMAZ JEOPOLİTİK GELİŞMELERE DİKKAT ÇEKTİ

Siyasi gelişmeler ve jeoekonomik etkilerin yoğun olduğu haftaya karışık seyirde başlayan para piyasalarında gelişmeler yakından izleniyor. Ekonomist Filiz Eryılmaz, yaşanan gelişmelerin piyasaya etkilerini sozcu.com.tr'ye aktardı.

Eryılmaz şu ifadelere yer verdi:

Şu an borsa tarafında, güçlü bir yükseliş görüyoruz. BIST üst tarafına baktığım zaman, yüzde 2,56 yükselişi 9 bin 629 fiyatlandığını görüyorum. Burada yukarı gidişin birçok sebebi var. Hem PKK'nın silah bırakması, hem ABD, Çin arasındaki anlaşma hem de aynı zamanda, perşembe günü Türkiye'de İstanbul'da yapılması planlanan Putin, Zelensky görüşmesinin de çok etkili olduğunu görüyorum. Yani tüm etkiler bir arada demek yanlış olmaz. ABD, Çin tarafına baktığımızda ABD, Çin anlaşması piyasanın beklediğinden çok çok daha iyi çıktı. Doksan gün süreyle bildiğimiz gibi hem ABD'nin hem de Çin'in uygulayacağı tarifeleri piyasa beklediğinden, çok daha düşük buldu diyebilirim. Dolayısıyla piyasa bir miktarda mesela yüzde seksenlerde anlaşılacağını varsayıyordu. Ama oranlara baktığımız zaman oldukça düşük. Dolayısıyla, bu piyasanın beklediğinden daha iyi gelmiş olması olumlu. Yine, bu perşembe günü, PKK'nın feshetmesi de yine bir diğer olumlu etmen. Yine perşembe günü biraz önce de söylediğim gibi Türkiye'de yapılması planlanan Putin, Zelensky görüşmesinin etkilerini görüyorum.

RUSYA'DA FAALİYETTE OLAN ŞİRKETLERİN HİSSELERİ YÜKSELDİ

Anadolu Grup Holding'e ait hisseler olan Anadolu Efes, Enka'ya bakıldığında yükselişler var. Bu şirketler Rusya-Ukrayna Savaşı sona erdiğinde en çok, bu bölgede faaliyet gösteren şirketler. Onun için, bunun da fiyatlara dahil olduğunu görüyorum.

ABD, Çin anlaşması sadece Türkiye'de değil, tüm dünyada beklenenden daha iyi bulundu. Tarifeler beklenenin çok altında. Bunun olumlu etkisi var. Rusya-Ukrayna savaşının, bitecek olması da şu an hisseler tarafına yansıdı. Genel olarak tüm bu etkilerle birlikte borsa tarafında yükseliş var.

BORSA İÇİN KRİTİK DEĞERLENDİRME: KAR SATIŞI GELEBİLİR

9 bin 550 üzerinde tutunup tutunmama önemli çünkü bir kar satışı da gelebilir. Piyasa şöyle düşünebilir; olur da perşembe günü Rusya-Ukrayna görüşmesi olmazsa İstanbul'da bu anlattığım hisselerde bir kar satışını gündeme getirebilir. Ama şimdilik tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de bir olumlu hava var. 9 bin 550 ve 9 bin 850 puana bakacağız. 9 bin 850 puanı kırması şu an mümkün değil ancak tutunması kolay olmayacak. Ama 10 bin 200 10 bin 250 puanı yakında geçmesi için gerçekten çok iyi katalizörlere ihtiyaç var. Çünkü faizler çok yüksek. Yüksek faizler borsa tarafını baskılamaya devam ediyor.

ALTIN SERT DÜŞTÜ

Hafta sonu başlayan ABD-Çin arasındaki tarife müzakerelerinden olumlu haberler gelmesi ile altının onsunda ve gram altında sert düşüşler yaşandı. Ons altın, hafta sonu İsviçre'de gerçekleştirilen ABD-Çin ticaret görüşmelerinden gelen pozitif haberlerin piyasanın korkularını hafifletmesiyle sert düştü. Açıklama öncesinde 3 bin 276 dolar seviyesinde olan ons altın kararın hemen ardından 3 bin 207 dolar seviyesine geriledi.

GRAM ALTINDA DÜŞÜŞ

Ons altındaki düşüşle beraber grama tında düşüşe geçti. Gram altın sabah seansında 4 bin 76 lirada bulunurken, karar sonrası 4 bin liranın altına gerileyerek 3 bin 991 lirayı gördü.

EURO/DOLAR'DA KAYIPLAR DERİNLEŞTİ

Kararın ektisiyle/Euro/Dolar'da da düşüşler hız kazandı. Cuma gününü 1,1249 seviyesinde tamamlayan Euro/dolar kararına ardından 1,1109 seviyesine gerileyerek son bir ayın en düşük seviyesini gördü.

DOLAR ENDEKSİ FIRLADI

Müzakereler sonrası dolar endeksinde sert yükselişler görüldü. Haftanın son işlem gününü 100,423 puanda olan dolar endeksi kararın ardından 101,303 puana yükseldi.

EURO/TL'DE DÜŞÜŞE GEÇTİ

Euro/TL, ABD-Çin karşılıklı vergi anlaşmalarıyla sert yükselişler yaşarken, iki ülke arasında karşılıklı anlaşmanın sağlanmasının ardından düşüşe geçti. Haftanın son işlem gününü 43,56 seviyesinde tamamlayan Euro/TL, kararın ardından 43,08 seviyesine geriledi.