Türkiye’nin pahalı ülke olduğu algısının yerleşmesi ile azalan turist alışverişleri, içinde ise ekonomik sıkılaşma tedbirlerinin etkisi perakende sektöründe başta kira olmak üzere maliyet hesaplarını ön plana çıkardı. Uzun süredir AVM’ler ile perakende markaları arasında kira tartışmaları devam ederken, sektörde bir fırsatçılık ekonomisinin oluştuğu, hem ortak alan giderleri hem de kiralar konusunda suistimallerin yaşandığı öne sürüldü. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Yönetim Kurulu Üyesi Yiğit Akgün, yeni mağaza yatırımlarında Türkiye ile Avrupa arasında büyük bir makasın oluştuğuna dikkat çekerek, şu şu açıklamaları yaptı: “2023 yılı Mayıs ayında Almanya’nın Berlin şehrinde en önemli noktalarından birinde pandemi sonrası inşaat maliyetleri ile yeni bir AVM açıldı. 90 mağaza var içinde. Bize de bir davet geldi. Biz metrekaresini 71 Euro’ya mağaza kiraladık. 1 yıl oldu mağazayı açalı. İstanbul’da Bayrampaşa ilçesinde aralık ayında yüzde 60 enflasyon döneminde AVM yönetimi ‘sizinle yeni kontrat yapalım, ödediğiniz kiranın 4.5 katı kira ödeyin’ dedi. Yaklaşık 215 Euro’ya tekabül ediyor. Şimdi burada bir fırsatçılık ekonomisi var. Eğer bu fırsatçılık ekonomisine hepimiz göz yumarsak başımıza maliyetler açısından çok büyük sıkıntılar gelir’ diye konuştu.
KİRANIN MALİYETİ ARTIYOR
Sektörde ilk 4 ayda turist alışverişinin perakende sektörü içinde yüzde 4’lere kadar düştüğü ve Türkiye’nin artık pahalı hale geldiği belirtildi. Perakende markaları toplam maliyetler içinde kiranın payının yüzde 8-12 olduğunu ancak bu fahiş kira artış talepleri ile beraber firma ve AVM’ye göre bu oranının yüzde 15-20 arasına çıkma riski taşıdığını dile getirdi.
Uyarlama davaları artıyor
Sektörde yüksek kira artış talepleri ile birlikte uyarlama davaları da hızlanıyor. Burada emsal oluşturması için AVM’lerin yüksek kiralı yeni kiracı almaya başladığını kaydeden BMD Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Kamar, “Uyarlama davasında bir numara yapıyorlar şimdi. AVM’ler yeni yeni uyarlama davası için yeni güzel kiracılar alıyor. Yeni markalar yüksek kiradan giriyor AVM’lere. Bu markalar girdikten sonra AVM bana ‘ben senin kiranı 300’den 600’e çıkardım’ diyor. Ben ‘neden’ diyorum. ‘Yanındaki 600 veriyor’ diyor. Uyarlama davasını bir yerden yakalıyor. Bu da art niyet. Türkiye’de bütün sektörlerde fırsatçılık başladı” dedi.
50 TL’lik suistimal iddiası
Perakende markaları özellikle ortak alan giderlerinden ve bunun AVM yönetimleri tarafından şeffaf bir şekilde açıklanmadığından yakındı. Ortalama metrekare başına 225 TL ortak alan gideri ödendiği belirtilirken bunun 50 TL’sinin suistimal edildiği iddia edildi. Bu hesaplama Türkiye genelindeki 14 milyon metrakarelik kiralanabilir alanda yıllık ortalama 8.4 milyar TL’lik suistimale konu bir hacim ortaya çıkıyor.
