Uzmanlara göre şeftali ağaçlarının kontrolsüz şekilde büyümesine izin verilmesi, ağacın gereğinden fazla uzamasına ve meyve veriminin düşmesine yol açıyor. Bu nedenle düzenli budama, hem ağacın sağlığı hem de ürün kalitesi açısından temel uygulamalar arasında yer alıyor.
DOĞRU BUDAMA NEDEN ÖNEMLİ?
Bahçıvanlar, budamanın yalnızca ağacı küçültmek için değil, güneş ışığının dallar arasına dengeli biçimde ulaşmasını sağlamak için de yapıldığını aktardı. Budama sayesinde meyvelerin daha eşit olgunlaştığı, dalların aşırı yük altında kırılmasının önüne geçildiği ve hasadın yerden daha kolay gerçekleştirildiği ifade edildi.
Şeftali ağaçlarının ideal yüksekliğinin 2 ila 2,4 metre arasında tutulması gerektiği belirtilirken, bu sınırın aşılmasının hem bakım hem de toplama sürecini zorlaştırdığı kaydedildi.
ŞEFTALİ AĞACINA NASIL ŞEKİL VERİLİR?
Uzmanlara göre sağlıklı bir şeftali ağacında gövdeden çıkan üç ya da dört ana dal bulunması gerekiyor. “İskelet dal” olarak adlandırılan bu ana dalların, gövdeye 45 ila 60 derecelik açıyla bağlanması büyük önem taşıyor. Daha dar açıyla çıkan dalların, meyve ağırlığına karşı yeterince dayanıklı olmadığı belirtildi.
Ağacın ilk yıllarında yapılan şekillendirici budamanın, ilerleyen dönemlerde verimi doğrudan etkilediği ifade edildi. Bu aşamada, güçlü ve dengeli konumlanmış dalların seçilmesi, zayıf ve rekabet eden sürgünlerin ise ana gövdeden temizlenmesi önerildi.
ŞEFTALİ AĞAÇLARI NE ZAMAN BUDANMALI?
Bahçıvanlar, şeftali ağaçları için en güvenli budama döneminin kış sonu olduğunu vurguladı. Ancak şiddetli don riski tamamen geçmeden budama yapılmaması gerektiği hatırlatıldı. Aksi halde ağacın ciddi zarar görebileceği, hatta kuruyabileceği belirtildi.
Genel olarak, ilkbahar öncesi son dondan yaklaşık bir ay önce yapılan budamanın en sağlıklı sonuçları verdiği aktarıldı.
KIŞ BUDAMASI NASIL YAPILIR?
Kış budamasına ölü, hastalıklı ve zarar görmüş dalların temizlenmesiyle başlanması gerektiği ifade edildi. Ardından meyve vermeyen dik sürgünlerin ve iskelet dalı olmayan gövde uzantılarının kesilmesi önerildi.
İskelet dallarının dışa bakan tomurcuk üzerinden kısaltılmasıyla ağacın hem dengeli büyüdüğü hem de daha verimli hale geldiği belirtildi. Ana dallar boyunca yaklaşık her 30 santimetrede bir sürgün bırakılmasının, bir sonraki sezon meyve oluşumu için ideal olduğu kaydedildi.
İLKBAHARDA BUDAMA YAPILIR MI?
Uzmanlar, şeftali ağaçlarının meyvesini bir önceki yıl oluşan dallarda verdiğini hatırlatarak, ilkbahar budamasının sınırlı tutulması gerektiğini belirtti. Bu dönemde yalnızca kurumuş, zarar görmüş ya da hastalıklı dalların temizlenmesi tavsiye edildi.
Ağaç yapraklanmaya başladıktan yaklaşık üç hafta sonra, kışın zarar gören dalların daha net görülebildiği ve bu aşamada temizlik budamasının yapılabileceği ifade edildi.
DAHA BÜYÜK VE KALİTELİ MEYVE İÇİN SEYRELTME ŞART
Bahçıvanlara göre şeftali ağaçlarının aşırı meyve yükü taşıması, hem dal kırılmalarına hem de küçük ve kalitesiz ürünlere yol açtı. Bu nedenle çiçeklenmeden yaklaşık bir ay sonra meyve seyreltmesi yapılması önerildi.
Her dal üzerinde yaklaşık 15 santimetrede bir meyve kalacak şekilde fazlalıkların alınmasının, kalan şeftalilerin daha iri, parlak ve lezzetli olmasını sağladığı belirtildi.
ŞEFTALİLERİN OLGUNLAŞMASI NASIL KONTROL EDİLİR?
Olgunlaşmamış şeftalilerin oda sıcaklığında veya kağıt torba içinde bekletilmesinin süreci hızlandırdığı aktarıldı. Olgun meyvelerin ise buzdolabında en fazla beş gün saklanmasının uygun olduğu ifade edildi. Plastik torbaların, şeftalilerin hızla bozulmasına neden olduğu uyarısı yapıldı.
HASTALIKLARA KARŞI ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
Uzmanlar, yağışlı havalarda budama yapılmaması gerektiğini vurguladı. Güneşli günlerde yapılan kesimlerin daha hızlı kuruduğu ve mantar hastalıkları riskini azalttığı belirtildi. Düzenli yıllık budamanın, büyük ve geç iyileşen yaraların önüne geçtiği; kütük bırakılmadan yapılan kesimlerin ise enfeksiyon riskini düşürdüğü kaydedildi.
BUDAMA İÇİN HANGİ ALETLER KULLANILMALI?
İnce dallar için keskin el makaslarının yeterli olduğu, daha kalın dallarda budama makası ya da testereden yararlanılması gerektiği belirtildi. Temiz ve düzgün kesimlerin, ağacın iyileşme sürecini hızlandırdığı ifade edildi.
ŞEFTALİ AĞACI NE ZAMAN MEYVE VERİR?
Bahçıvanlar, doğru bakım ve düzenli budama yapılan şeftali ağaçlarının 2 ila 4 yıl içinde meyve vermeye başladığını belirtti. Uygun şekillendirme ve seyreltme sayesinde bu sürenin verimli bir hasatla sonuçlandığı vurgulandı.
