Türkiye’de artan hayat pahalılığı ve eriyen alım gücü karşısında, Darphane’nin yeniden bozuk para basmaya başlaması, sembolik bir adım olmaktan öteye geçemedi.

8 AY SONRA 1 VE 50 KURUŞ BASILDI

Sekiz ay aradan sonra 1 kuruştan 240 bin adet üretilmesi, artık hiçbir şeyin fiyatına yetişemeyen paranın trajedisini bir kez daha gözler önüne serdi. Vatandaşın cebinde bozuk para değil, umudu tükenirken; 50 kuruşun maliyeti 3 lirayı, 1 liralığın maliyeti 4 lirayı geçmiş durumda.

Darphane’nin yeniden başlattığı basım, ekonomik gerçeklerle değil, adeta “varmış gibi” yapmanın bir göstergesi oldu.

* 1 kuruştan 240 bin adet, 5 kuruştan 180 bin adet, 10 kuruştan 360 bin adet basıldı. Eylül ayında bozuk paralar toplamda 54 milyon 210 bin lira olarak basılmış oldu.

50 KURUŞUN MALİYETİ 3 LİRA OLDU

Darphane'nin ürettiği 50 kuruşun maliyeti geçtiğimiz günlerde hesaplandı. Bir adet 50 kuruşluk madeni paranın üretim maliyetinin 3 TL’yi geçtiği, 1 TL’lik madeni paranın ise 4,3 TL’ye mal olduğu belirtildi. Bu durum, özellikle düşük nominal değere sahip madeni paraların üretimini ekonomik olmaktan çıkarıyor. 50 kuruşun değeri gün geçtikçe azaldı. Basit bir örnekle, bir simit almak için 40 tane 50 kuruş gerekli.

5 TL’LİK PARALAR ÜRETİLDİ

Diğer yandan, nakit para kullanımında yaşanan dönüşümle beraber, geçtiğimiz yıl sınırlı sayıda piyasaya sürülen 5 TL’lik madeni paraların önümüzdeki dönemde daha geniş çapta tedavüle sokulması planlanıyor. Bu yeni paraların, mevcut enflasyon ortamında halkın günlük alışverişlerde yaşadığı bozuk para sorununa çözüm getirmesi bekleniyor. Ancak 5 TL’lik bozuk paralar da yetersiz kalıyor. Bir simit almak için 4 adet 5 TL gerekli.

200 LİRANIN GÜCÜ ERİYOR

Kontrolsüz enflasyon, halkın temel ihtiyaçlarını karşılamasını güçleştiriyor. Maaşlar temel harcamalara yetmezken, vatandaş her gün biraz daha derinleşen bir geçim mücadelesi veriyor. En büyük banknot olan 200 lira, artık enflasyon karşısında değer kaybına uğramış durumda. Bu arada Darphane, 8 ay boyunca basılmayan madeni paraları yeniden tedavüle sokarak halkın bozuk para ihtiyacını karşılamaya başladı.

Türkiye'nin en büyük banknotu 200 liranın 12 yıllık kaybı ortaya çıktı. Sözcü TV'de “Para, Politika ve Hayat” programına konuk olan Ekonomist Tunç Şatıroğlu ve Prof. Dr. Mithat Bayundur, neden 200 liranın üstünde banknotların çıkmadığını tek tek sıraladı.

Ekonomist Tunç Şatıroğlu, daha büyük banknotların çıkarılmamasının nedenlerini şöyle açıkladı:

  • Enflasyon düşürülüp tek haneye indirildiğinde, daha büyük banknotun çıkarılması düşünülmüştü. Ancak bu gerçekleşmedi. Çünkü 2026 yılında enflasyon hedefinde tek hane yok. 2027 yılında ise erken seçim iddiaları gündemde. Seçim yılında sıkı para politikası uygulanmaz, tüm kredi muslukları açılır ve enflasyon tek haneye düşmez.

  • Diğer taraftan her şey kayıt altına alınmaya çalışılıyor. İnsanlar tomar tomar parayla dolaşmak zorunda kalıyor.

  • Dünyada bazı yerlerde kart kullanılıyor ancak orada dijital para uygulanıyor. Bu nedenle bizde de sıkı para politikası uygulanmalı.

Şatıroğlu, ilk etapta 500 ve 1.000 lira basılması gerektiğini, bir yılın ardından 2.000 lira basılabileceğini, 2027’de ise 5.000 lira basılmasının olası olduğunu belirtti.

ASGARİ ÜCRETLİDE PSİKOLOJİK BASKI OLUŞMASIN

Prof. Dr. Mithat Bayundur, 2 bin lira ve üzeri banknotların psikolojik baskı yaratabileceğini belirtiyor:

"Asgari ücretli bir vatandaşın elinde 2 bin lira banknot olsa, 10 tane banknot taşıyacak. Para kalabalık görünecek ama gerçek alım gücü artmayacak."