Endeks, belirli bir ekonomik, finansal veya sosyal değişkenin zaman içinde nasıl değiştiğini gösteren bir göstergedir. Genellikle bir referans değere veya baz yıl değerine göre değişiklikleri izlemek için kullanılır. Endeksler, piyasaların, sektörlerin veya ekonomilerin genel durumunu değerlendirmek için yaygın olarak kullanılır.
ENDEKSİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Endeksler, belirli bir veri setinin performansını veya değişimini zaman içinde ölçmek için kullanılır. Endekslerin başlıca özellikleri şunlardır:
Endekslerin çoğu bir baz yıl veya baz değere göre hesaplanır. Bu değer genellikle 100 olarak alınır ve zamanla bu değerdeki değişiklikler endeksin hareketini gösterir.
Endeksler, genellikle günlük, haftalık veya aylık olarak güncellenir ve böylece kullanıcıların en güncel verileri takip etmesine olanak tanır.
Bir endeks, genellikle belirli bir sektörü, piyasayı veya ekonomik göstergeleri kapsar. Örneğin, borsa endeksleri, belirli bir borsada işlem gören şirketlerin performansını ölçer.
FİNANSAL ENDÜSTRİDE ENDEKS KULLANIMI
Finansal piyasalarda endeksler çok yaygın bir şekilde kullanılır. En bilinen endeks türleri arasında borsa endeksleri yer alır. Borsa endeksleri, belirli bir borsada işlem gören şirketlerin hisse senedi fiyatlarının ortalamasını temsil eder. Örneğin:
BIST 100: Türkiye'nin en büyük 100 şirketinin hisse senedi performansını izleyen bir borsa endeksidir.
S&P 500: ABD'deki en büyük 500 şirketin hisse senedi performansını izler. Bu tür endeksler, yatırımcıların piyasa genelinin performansını hızlı ve kolay bir şekilde değerlendirmesine olanak tanır.
EKONOMİDE ENDEKS KULLANIMI
Ekonomik analizlerde endeksler, bir ülkenin ekonomik durumu hakkında bilgi verir. Örneğin:
Bir ekonomide fiyat seviyelerinin nasıl değiştiğini izlemek için kullanılır. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) bu tür endekslere örnek olarak verilebilir.
İşsizlik oranlarının değişimini gösterir ve ekonomik sağlığı değerlendirmek için önemli bir göstergedir.
ENDEKS NASIL HESAPLANIR?
Bir endeksin hesaplanması genellikle ağırlıklı ortalamalar kullanılarak yapılır. Belirli bir veri setindeki her bir öğenin önem derecesi, endeksin genel değeri üzerinde farklı bir etkiye sahip olabilir. Örneğin, bir borsa endeksinde büyük şirketlerin hisse senetleri, küçük şirketlere göre daha fazla ağırlıklandırılabilir.
