Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, geçen seneki seçimler öncesinde 24 Nisan 2023 tarihinde "Bu kardeşiniz iktidarda olduğu sürece, faiz yükselemez, faiz devamlı düşecektir" demişti ancak bir yıl sonra tablo çok farklı oldu.
O dönemde yüzde 8,5 olan Merkez Bankası (TCMB) politika faizi geçen hafta yüzde 50'ye yükseltirilirken, kredi ve mevduat faizlerinde de tarihi seviyeler görüldü.
Bankalarda ortalama ihtiyaç kredisi faizi geçen hafta bir önceki haftaya göre 609 baz puanlık yükselişle yüzde 82,09'a yükseldi. Bu oran, Ocak 2002'ye kadar giden TCMB veri setinin en yüksek seviyesi olarak kayıtlara geçti.
Sadece son üç haftada ortalama ihtiyaç kredisi faizlerindeki artış 2 bin 165 baz puana ulaştı.
KREDİ MALİYETİ YÜZDE 130'U AŞIYOR
22 Mart haftasındaki ortalama yüzde 82,09'luk yıllık bileşik faize Banka Sigorta Muamele Vergisi (BSMV) ve Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) eklendiğinde kredi maliyeti yüzde 130'u aşıyor. Bu oranlar ortalama oranı gösterirken birçok yurttaş daha yüksek oranlarla karşı karşıya kalıyor.
Bankaların verileri, 23-29 Mart haftasında bu ortalama faizin daha da yüksek seviyelere yükselmiş olduğuna işaret ediyor.
Mayıs 2023 seçimleri öncesinde Mart 2023'te ortalama ihtiyaç kredisi faizleri yüzde 25'e kadar gerilemişti.
TCMB'nin hem faiz artışları hem de kredi büyümesine sınırlama ve zorunlu karşılık getiren adımları, son haftalarda kredi faizlerinde hızlı yükselişi de beraberinde getirdi.
Seçim öncesi rezervlerin hızla tükenmesi, dövize ve altına artan talep, mevduat faizlerinin enflasyonun altında kalması ve yabancı yatırımcı baskısıyla TCMB geçen hafta faizleri tekrar artırmak zorunda kalmıştı.
TİCARİ KREDİDE 22 YILIN ZİRVESİ
Geçen hafta ortalama ticari kredi faizleri de bir önceki haftaya göre 426 baz puanlık sert artışla yüzde 62,72'ye yükseldi ve 22 yılın zirvesini gördü.
Son üç haftada ortalama ticari kredi faizlerindeki toplam artış 866 baz puana ulaştı.
Geçen sene seçimler öncesinde Mart 2023'te ortalama ticari kredi faizleri yüzde 14'lere kadar gerilemişti.
Geçen hafta ortalama konut kredisi faizleri de bir önceki haftaya göre 48 baz puanlık artışla yüzde 43,13'e yükseldi ve 21 yılın zirvesini gördü
Bu dönemde taşıt kredisi faizleri ise 314 baz puanlık yükselişle yüzde 46,23'e yükseldi
KREDİ ARTIŞINDA İVME KAYBI
Öte yandan, faizlerdeki hızlı artış ve diğer önlemlerle birlikte geçen hafta kredi hacmindeki artış ivmesi azaldı.
TL cinsi KOBİ kredilerinde 4 haftalık artış oranı 26 Ocak 2024 tarihinde yüzde 1,8 iken 15 Mart haftasın yüzde 4,9’a yükselmişti ancak geçen hafta yüzde 4,6'ya geriledi. İhtiyaç kredilerinde de söz konusu oran 26 Ocak-15 Mart döneminde yüzde 1,5'ten yüzde 5,1'e yükselmişti ancak geçen hafta yüzde 4,8'e geriledi.
Kredilerde 4 haftalık artış oranı geçen hafta TL ticari kredilerde yüzde 3,9'dan yüzde 3,7'ye, bireysel kredilerde yüzde 4,3'ten yüzde 4,1'e, kredi kartlarında yüzde 5,2'den yüzde 4,9'a geriledi.
MEVDUAT FAİZLERİ DE YÜKSELİŞTE
TL mevduat faizlerinde de yükseliş geçen hafta devam etti. Gösterge olan 1-3 ay arası vadeli TL mevduat faizleri geçen hafta bir önceki haftaya göre 294 baz puanlık artışla yüzde 59,52'ye yükseldi.
Son üç haftada söz konusu mevduat faizlerinde toplam artış 627 baz puana ulaştı.
