New York Times'ın haberine göre İran, yıllardır devam eden yaptırımlar, kötü yönetim ve eskiyen altyapının yanı sıra İsrail’in hedef aldığı saldırıların etkisiyle derin bir enerji kriziyle karşı karşıya.
Ülke genelinde kamu daireleri ya kapatıldı ya da sınırlı saatlerde çalışıyor. Okullar ve üniversiteler çevrimiçi eğitime geçti.
Otoyollar ve alışveriş merkezleri karanlığa gömülürken, sanayi tesislerine güç sağlanamıyor. Ülkede üretim neredeyse tamamen durdu.
BAŞBAKAN HALKTAN ÖZÜR DİLEDİ
Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan, ulusa seslendiği televizyon konuşmasında, İran’ın gaz, elektrik, enerji, su, para ve çevre alanlarında ciddi sorunlarla mücadele ettiğini söyledi.
“Bunların hepsi bir krize dönüşebilecek düzeyde” diyen Pezeşkiyan, ülkenin altyapı sorunlarının uzun süredir devam ettiğini ancak krizin artık endişe verici bir noktaya ulaştığını vurguladı.
Geçtiğimiz hafta boyunca ülkedeki enerji sistemi, enerjiden tasarruf etmek amacıyla kapatılmıştı. Halk öfkelenirken, İranlı iş insanları bu kapanmanın on milyarlarca dolarlık kayba yol açabileceğini belirtti.
Pezeşkiyan, halktan özür diledi. “Halkımızdan, bu durumdan dolayı özür dilemeliyiz” diyen Pezeşkiyan, “Allah'ın izniyle, gelecek yıl bu durumu yaşamamak için çaba göstereceğiz” ifadelerini kullandı.
TALEP ARTIYOR, ARZ AZALIYOR
Yetkililer, İran’ın günlük enerji ihtiyacının yaklaşık 350 milyon metreküp gaz fazlasına ulaştığını açıkladı. Hava sıcaklıklarının düşmesiyle artan talep karşısında hükümet, gazı konutlara mı yoksa elektrik santrallerine mi vereceği konusunda zor bir seçim yapmak zorunda kaldı.
Gazın kesilmesi halinde güvenlik riskleri doğabileceğinden ve çoğu İranlı için temel ısıtma kaynağı devre dışı kalacağından, hükümet elektrik santrallerinin gazını kesmeyi tercih etti.
İran devlet enerji şirketi Tavanir, çelik, cam ve gıdaya kadar pek çok sektörde üreticileri günlerce sürebilecek yaygın elektrik kesintilerine hazırlanmaları konusunda uyardı.
Bu durum, hem devlet kontrolündeki hem de özel sektördeki sanayide paniğe yol açtı. İran Sanayi Koordinasyon Konseyi Başkanı Mehdi Bostancı, bu hafta yaşanan kesintilerin İran’daki üretimi en az yüzde 30 ila 50 oranında azaltacağını ve bu durumun milyarlarca dolarlık kayba neden olacağını söyledi.
Küçük ve orta ölçekli fabrikaların en büyük darbeyi aldığını vurgulayan Bostancı, “Bu kesintiler, ülkenin üretim kapasitesi için çok ciddi sonuçları olacak” dedi.
İRAN'IN GÜCÜ AZALIYOR
Enerji krizi, İran’ın jeopolitik açıdan zor bir dönemden geçtiği bir zamanda baş gösterdi. Suriye’deki Esad hükümetinin çöküşü ve Lübnan’daki Hizbullah’ı zayıflaması, İran’ın bölgesel gücünün azalmasına sebep oldu.
Donald Trump’ın başkanlığa geri dönmesi, rejim üzerinde daha fazla baskı kuracağı beklentisini doğurdu. İran’ın para birimi riyal, hafta boyunca serbest düşüş yaşadı ve dolar karşısında en düşük seviyesine geriledi.
İran’da enerji krizini daha da derinleştiren bir diğer faktör, İsrail’in Şubat ayında iki gaz boru hattını patlatması oldu. Hükümet, milyonlarca insanın gaz hizmetinde kesinti yaşamaması için acil durum rezervlerini kullanmak zorunda kaldı.
Pezeşkiyan, Temmuz ayında göreve geldiğinde tükenmiş bir enerji stoğu devraldığını ve bu stoğun yenilenemediğini belirtti.
İran, enerji ihtiyacının yaklaşık yüzde 70’ini doğalgazdan karşılıyor. Bu oran, ABD ve Avrupa ülkelerinden çok daha yüksek.
