Birleşmiş Milletler'in en üst mahkemesi Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Cuma günü yaptığı açıklamada, Güney Afrika'nın İsrail'in Gazze'deki savaşına karşı açtığı soykırım davasında talep ettiği hakların en azından bazılarının makul olduğunu söyledi.
UAD Başkanı ABD’li Yargıç Joan Donoghue, Güney Afrika Cumhuriyeti'nin, İsrail'in Gazze’deki fillerinin Soykırım Sözleşmesi'ni ihlal ettiği gerekçesiyle açtığı davadaki ihtiyati tedbir taleplerine ilişkin mahkeme kararını okudu. Mahkeme Gazze'deki Filistinlilerin soykırım eylemlerinden korunma hakkını tanıdığını, Filistinlilerin soykırım sözleşmesi kapsamında korunan bir grup olarak göründüğünü söyledi.
Karara göre UAD, davanın temel suçlaması olan soykırımın gerçekleşip gerçekleşmediği konusunu ele almayacak, Güney Afrika tarafından talep edilen acil müdahaleye odaklanacak.
Öte yandan kararda ateşkes talebinin yer almaması dikkat çekti.
İDDİALAR "MAKUL SEVİYEDE" İSPATLANDI
Gazze'ye saldırılarda BM Soykırım Sözleşmesi'ni ihlali gerekçesiyle İsrail'e karşı Uluslararası Adalet Divanı'nda açılan davada ihtiyati tedbir talebine dair karar duruşmasında bugün soykırım davasında İsrail aleyhine ileri sürülen iddiaların “makul seviyede” ispatladığı kaydedildi.
Uluslararası Adalet Divanı, Gazze'de yaşanan insani trajedinin son derece farkında olduğunu ve can kayıplarından derin endişe duyduğunu bildirdi.
(Güney Afrika Cumhuriyeti'nin, İsrail'in Gazze'deki fiillerinin Soykırım Sözleşmesi'ni ihlal ettiği gerekçesiyle Uluslararası Adalet Divanında (ICJ) açtığı davanın ihtiyati tedbir kararının açıklanacağı duruşma sırasında Filistin destekçisi bir grup, ellerinde Filistin bayrakları ve pankartlarla Uluslararası Adalet Divanı binası önünde gösteri yaptı.)
Uluslararası Adalet Divanı, İsrail'in Soykırım Sözleşmesi çerçevesindeki yükümlülüklerinin bazılarını ihlal ettiğine ilişkin ihtiyati tedbir kararı almaya yetkisi olduğuna hükmetti.
İSRAİL BİR AY İÇİNDE RAPOR VERMEK ZORUNDA
Mahkeme Cuma günü İsrail'e Gazze'deki soykırım eylemlerini önlemek için elinden gelen tüm tedbirleri alması kararını verdi. Mahkeme, İsrail'in güçlerinin soykırım yapmadığından emin olması ve insani durumu iyileştirmek için önlemler alması gerektiğini aktardı.
(İsrail'in Uluslararası Hukuktan Sorumlu Başsavcı Yardımcısı Gilad Noam ve İngiliz hukukçu Malcolm Shaw, Güney Afrika'nın İsrail'in Gazze'deki askeri operasyonunun devlet öncülüğünde bir soykırım olduğu yönündeki suçlamalarının incelendiği davada hazır bulundu.)
İsrail'in bir ay içinde mahkeme kararına uymak için neler yaptığını mahkemeye rapor etmesi gerekiyor.
"DERHAL DURDURMALI"
Mahkeme, "İsrail devleti Gazze'de ve Gazze'ye karşı yürüttüğü askeri operasyonları derhal durdurmalı" ifadesini de kullandı.
Mahkeme, "İsrail devleti.... Soykırım sözleşmesinin II. maddesi kapsamına giren tüm fiillerin işlenmesini önlemek için gücü dahilindeki tüm tedbirleri almalıdır" açıklamasını yaptı.
Kapsamlı bir kararla, mahkemenin 17 yargıçlı heyetinin büyük bir çoğunluğu Güney Afrika'nın taleplerinin çoğunu kapsayan acil önlemler için oy kullandı.
Mahkeme, İsrail'in soykırım sözleşmesi kapsamına girebilecek her türlü eylemden kaçınmasını ve askerlerinin Gazze'de herhangi bir soykırım eyleminde bulunmamasını sağlamasını emretti.
İSRAİL: SUÇLAMA YANLIŞ VE ÇİRKİN
İsrail Dışişleri Bakanlığı, Lahey’deki UAD’nin, Güney Afrika Cumhuriyeti'nin, İsrail'in Gazze’deki fillerinin Soykırım Sözleşmesi'ni ihlal ettiği gerekçesiyle açtığı davadaki "ihtiyati tedbir" kararına ilişkin yazılı açıklama yayımladı.
"Uluslararası Adalet Divanında İsrail'e yöneltilen soykırım suçlaması yanlış ve çirkindir." ifadelerine yer verilen açıklamada, söz konusu suçlamanın temelsiz olduğu ve Soykırım Sözleşmesi'ni "istismar ettiği" öne sürüldü.
Açıklamada, şunlar kaydedildi:
“Mahkeme, bugünkü kararının Güney Afrika'nın iddialarının haklı olup olmadığını belirlemediğini defalarca açıkça ifade etmiştir.
İsrail, defalarca teyit ettiği ve gösterdiği gibi uluslararası insancıl hukuk dahil olmak üzere uluslararası hukuk kapsamındaki hak ve yükümlülüklerine uygun hareket etme konusundaki kararlılığını sürdürüyor. Bu taahhüt, herhangi bir UAD davasından bağımsız olarak değişmezdir."
Açıklamada, mahkemenin Gazze'de tutulan İsrailli esirlerin derhal ve koşulsuz serbest bırakılması yönündeki talebinin "memnuniyetle karşılandığı" vurgulandı.
Güney Afrika’nın soykırım suçlamalarının “asılsız” olduğu iddia edilen açıklamada, "İsrail, mahkemenin bu asılsız iddiaları, yargılamanın esası aşamasında reddedeceğinden emindir." ifadelerine yer verildi.
FİLİSTİN: İNSANLIK LEHİNE KARAR VERDİLER
Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el-Maliki televizyonda yaptığı konuşmada, Filistin'in Uluslararası Adalet Divanı (UAD) tarafından alınan geçici tedbir kararını memnuniyetle karşıladığını söyledi.
"UAD yargıçları gerçekleri ve hukuku değerlendirdiler, insanlık ve uluslararası hukuk lehine karar verdiler" diyen El-Maliki, Filistin'in tüm devletlere mahkeme tarafından alınan tedbirlerin "işgalci güç İsrail de dahil olmak üzere" uygulanmasını sağlama çağrısında bulunduğunu sözlerine ekledi.
HAMAS KARARDAN MEMNUN
Hamas, İsrail'in Gazze’deki fillerinin Soykırım Sözleşmesi'ni ihlal ettiği gerekçesiyle Güney Afrika Cumhuriyeti tarafından açılan soykırım davasında aldığı ihtiyati tedbir kararına ilişkin yazılı açıklama yayımladı.
Bu kararın, Gazze'deki Filistin halkına yönelik her türlü saldırının durdurulması anlamına geldiğine dikkati çekilen açıklamada, “Uluslararası toplumu, düşmanı (İsrail) mahkeme kararlarını uygulamaya zorlamaya ve halkımıza karşı devam eden soykırım suçunu durdurmaya çağırıyoruz.” denildi.
İsrail’i soykırım suçu, savaş suçları ve insanlığa karşı suç işlemekten mahkum eden mahkemenin nihai kararıyla İsrailli yetkililerin Uluslararası Ceza Mahkemesinde bu suçlardan sorumlu tutularak yargılanmasına gerektiği belirtilen açıklamada, aynı şekilde Filistin halkının kendi kaderini tayin etme, bağımsız devletini kurma ve zorla çıkarıldığı topraklara dönme haklarının tanınmasının yolunu açması gerektiği kaydedildi.
Hamas’ın Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Filistin davasına ve halkına yönelik “asil ve onurlu” duruşunun takdir edildiği açıklamada, Güney Afrika’nın dava açma kararını destekleyen tüm ülkelere de teşekkür edildi.
TÜRKİYE'DEN AÇIKLAMA
Dışişleri Bakanlığı, UAD'nin, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarına ilişkin açıkladığı ihtiyati tedbir kararı hakkında açıklama yaptı.
Açıklamada, "Uluslararası Adalet Divanının, İsrail’in Gazze'de yaşayan Filistin halkına yönelik saldırılarına ilişkin olarak bugün açıkladığı ihtiyati tedbir kararının İsrail tarafından derhal ve tam olarak uygulanmasını bekliyoruz." ifadesi kullanıldı.
"Mahkemenin açıkladığı tedbirlerin, Filistin'de akan kanın durdurulması için çok önemli bir fırsat teşkil ettiğini düşünüyoruz." ifadesine yer verilen açıklamada, Orta Doğu'da kalıcı barış ve güvenliğin ancak İsrail-Filistin meselesinin, uluslararası hukuk ve yerleşik parametreler temelinde adilane bir çözüme kavuşturulmasıyla sağlanabileceği belirtildi.
Açıklamada, Türkiye'nin bu yolda da elinden gelen her türlü katkı ve gayreti gösterme iradesine sahip olduğu kaydedildi.
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ise, "İsrail, Uluslararası Adalet Divanı'nın aldığı ihtiyati tedbir kararına acilen uyarak insanlık suçuna son vermelidir" değerlendirmesinde bulundu. Divanın ihtiyati tedbir kararı vermesinin Filistin'de akan kanın durdurulması ve insanlık suçunun sona erdirilmesi açısından olumlu olduğunu kaydeden Tunç, şunları kaydetti:
"7 Ekim'den bu yana 11 bini çocuk, 7 bini kadın olmak üzere 26 binden fazla Filistinlinin hayatını kaybetmesine, 64 binin üzerinde kişinin yaralanmasına neden olan İsrail, tedbir kararını acilen yerine getirerek saldırılarını bir an önce durdurmalıdır. Kararın uygulanması için uluslararası mekanizmanın da ivedilikle harekete geçmesi gerekmektedir."
ERDOĞAN: SÜRECİN TAKİPÇİSİYİZ
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da X üzerinden yaptığı değerlendirmede şu ifadeleri kullandı:
“Uluslararası Adalet Divanında Gazze'deki insanlık dışı saldırılarla ilgili alınan ihtiyati tedbir kararını değerli buluyor, memnuniyetle karşılıyorum. Filistinli masum sivillere yönelik işlenen savaş suçlarının cezasız kalmaması için sürecin takipçisi olmayı sürdüreceğiz. Soykırım Sözleşmesi'ne taraf ülkeler için bağlayıcı olan bu kararın; İsrail'in kadın, çocuk, yaşlı ayırt etmeden gerçekleştirdiği saldırılarının artık bir son bulmasına vesile olmasını diliyoruz. Türkiye olarak ateşkesin tesisi ve kalıcı barışa giden yolun temini adına tüm gücümüzle çalışmaya ve Filistinli kardeşlerimizin yanında olmaya devam edeceğiz.”
İSRAİLLİ BAKAN TEPKİLİ
İsrail'in ulusal güvenlikten sorumlu bakanı Itamar Ben-Gvir, alınan kararlara sosyal medya hesabı aracılığıyla tepki gösterdi. Ben-Gvir, kişisel X (eski adıyla Twitter) hesabından, "Lahey mahey" anlamına gelen "Hague Shmague" ifadelerini kullandı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise karara tepki göstererek "İsrail'in kendini savunma hakkı var. Bu savaşı sonuna kadar sürdüreceğiz" dedi.
Bu arada İsrail'in ulusal hava yolu şirketi El Al, ülke aleyhinde "soykırım" davası açan Güney Afrika'ya mart ayının sonundan itibaren uçuşları askıya almaya karar verdi.
GÜNEY AFRİKA: MANDELA MEZARINDAN GÜLÜMSÜYOR
Güney Afrika Adalet Bakanı Ronald Lamola da "Divanın kararı, uluslararası hukuk açısından, Gazze halkı, çocukları ve kadınları açısından bir zafer" değerlendirmesinde bulundu.
"Nelson Mandela'nın şu anda mezarında bize gülümsediğine inanıyorum" ifadesini kullanan Bakan Lamola, mahkemenin tedbir kararlarının ateşkesi getireceğine ve İsrail üzerindeki baskıyı genişleteceğine inandığını vurguladı.
Mahkemeye inandıkları prensipler için gittiklerini ve tehditler aldıklarına dikkati çeken Lamola, hükümet üyeleri ve halkın verdiği güçle hareket ettiklerini belirtti.
Lamola, UAD'nin kararının uluslararası topluma ders niteliği taşıdığını ancak hukuk temelinde hareket eden bir toplumun var olabileceğini dile getirdi.
Bakan Lamola, karardan memnun olduklarını, ateşkese hükmedilmemesi nedeniyle hayal kırıklığı yaşamadıklarını ifade etti.
Afrika Ulusal Kongresi lideri Fikile Mbalula da kararın Filistin'de barışı görmek isteyenler için dönüm noktası olduğunu belirtti.
RUSYA: GAZZE'DEN ÇEKİLME TALEP EDİLMEDİ
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, UAD'nin, Güney Afrika'nın İsrail aleyhine "soykırım" suçlamasıyla yaptığı başvuruda talep ettiği ihtiyati tedbir kararlarıyla ilgili yazılı açıklama yaptı.
UAD'nin kararlarına ilişkin İsrail’in Gazze'den çekilmesine yönelik beklentiler olduğunu vurgulayan Zaharova, "Kararlarla, çok sayıda beklentinin aksine, İsrail'in düşmanlıkları durdurması ve Gazze Şeridi'nden çekilmesi talep edilmedi." ifadesini kullandı.
Zaharova, buna rağmen İsrail'in Gazze'deki eylemlerine yönelik soykırım sorusunun meşrulaştığına işaret ederek, "Bununla birlikte mahkeme, Gazze'deki sivil nüfusun çektiği acıların boyutunun soykırım sorusunu gündeme getirilmesini haklı kıldığını kabul etmiştir." değerlendirmesinde bulundu.
Kararların, Rusya'nın şiddetin derhal durdurulması gerektiği konusundaki tutumunun geçerliliğini bir kez daha teyit ettiğini belirten Zaharova, "Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi nezdinde uygun adımlar atılacağına ve Orta Doğu'da çözüme yönelik evrensel, uluslararası hukuki temele uygun diplomatik çabalara geri dönüleceğine güvenmeye devam ediyoruz." ifadesine yer verdi.
SUUDİ ARABİSTAN: MEMNUNİYETLE KARŞILAŞIYORUZ
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, "Uluslararası Adalet Divanının, abluka altındaki Gazze Şeridi'nde Filistin halkına yönelik soykırımı durdurmayı amaçlayan her türlü ön kararını memnuniyetle karşılıyoruz." ifadelerine yer verildi.
Suudi Arabistan'ın UAD tarafından verilen kararları desteklediği belirtilen açıklamada, "İsrail işgali uygulamalarını ve Birleşmiş Milletler Soykırım Sözleşmesinin ihlallerini kategorik olarak" reddedildiği teyit edildi.
Açıklamada, Güney Afrika'nın Gazze Şeridi'nde İsrail işgalinin devam eden ihlallerine karşı dava açma çabalarına övgüde bulunularak, uluslararası toplumun Gazze Şeridi'ndeki yangını söndürmek ve Filistinlilere koruma sağlamak için daha fazla önlem almasının önemi vurguladı.
MISIR'DAN 'KARARA UYUN' ÇAĞRISI
Mısır Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada Mısır, "UAD'nin İsrail'in Gazze Şeridi'nde işlediği soykırım suçları konusunda birincil yargı yetkisine sahip olma kararını memnuniyetle karşıladı." denildi.
Kahire yönetiminin, İsrail'e karşı alınan ihtiyati tedbir kararlarından da duyduğu memnuniyetin ifade edildiği açıklamada, UAD'nin hükmettiği ihtiyati tedbirler arasındaki "İsrail'in Filistinlilere yönelik cinayet suçu işlemeyi bırakması ve Gazze Şeridi'ndeki acil insani ihtiyaçların derhal sağlanması" kararına dikkati çekildi.
Mısır'ın, "UAD'nin benzer durumlarda verdiği kararlar gibi gerekli ve acil önlemlerin uygulanmasının temel garantisi olarak Gazze'de acil ateşkes talebinde bulunmasını beklediği" kaydedildi.
Açıklamada, "Birleşmiş Milletlerin ana yargı organı olan UAD'nin kararlarına saygı duyulması ve kararlarının uygulanması gerektiği" vurgulandı.
Mısır, İsrail'e UAD'nin hükmettiği tüm ihtiyati tedbir kararlarını acil bir şekilde uygulaması çağrısı yaptı.
Açıklamada, Mısır’ın, "Krizi sona erdirmek, Filistinlilerin zorla göç ettirilmesini hedef alan her türlü uygulamayı önlemek ve Gazze’ye acil insani yardımın girişini sağlamak için, BM kuruluşları ile uluslararası ve bölgesel taraflarla işbirliği içinde hareket etme ve iletişimini sürdüreceğinin" altı çizildi.
