1900'lü yılların başında Sultan II. Abdülhamid, sarayın Hollandalı resmi terzisi Jean Botter'e Pera'da bir arsa hediye etti. Bu özel yapı için dönemin saray başmimarı olan İtalyan Raimondo D'Aronco görevlendirildi. 1901'de tamamlanan Botter Apartmanı, İstanbul'un ilk Art Nouveau binası olarka şehrin modernleşme serüveninde ayrı bir yere sahip.
ÜLKENİN İKİNCİ ASANSÖRLÜ BİNASI
Yapı; kıvrımlı hatları, çiçek motifleri, Medusa başı kabartmaları ve zarif demir işçiliğiyle dikkat çekiyordu. Aynı zamanda Türkiye'nin ilk çelik karkaslı apartmanıydı ve Pera Palas'tan sonra ülkedeki ikinci asansörlü bina olarak tarihe geçti.
CNN International'a konuşan gazeteci Emrah Temizkan, Botter'in önemini şöyle özetliyor:
"Botter Apartmanı İstanbul'un modernleşme hikayesinin özetidir. Bir dönem sadece elit bir çevreye ait olan Batılı yaşam tarzının mekanıydı. Bugün kamuya açılması, kültürün demokratikleşmesi açısından çok anlamlı."
IŞILTISI SÖNDÜ KİMSELERE YAR OLMADI
Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı'nın ardından Pera'nın kozmopolit hayatı sarsıldı. Botter ailesi 1917'de binayı satarak Paris'e taşındı. Bu süreçten sonrası ise apartman için adeta tufan... Onlarca kez el değiştirse de kimselere yar olmadı. Çeyrek asır sonra İstanbul modern bir cumhuriyet haline gelirken Botter Apartmanı kaderine terk edildi. Pencerelerde cam kalmadı, çatı çöktü, ahşap döşemeler çürüdü.
Restorasyon ekibinden mimar Merve Gedik, o günleri şöyle anlatıyor: "Bina çökme noktasındaydı. Ya hemen müdahale edilecekti ya da tamamen kaybolacaktı."
2021'DE DÖNÜŞÜM ADIMLARI ATILDI
İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin çalışmasıyla yapı 2021'de restore edilmeye başlandı. Bütün felsefe, "Mümkün olduğu kadar az müdahale" üzerine kuruldu. Katman katman boya ve sıvalar kazındı, binanın orijinal renkleri ortaya çıkarıldı. Yüz yıllık demir işçiliği temizlenip korundu, yenisiyle değiştirilmedi. Yapının yıpranmışlığı tamamen silinmedi; tarihi dokunun izleri bilinçli olarak bırakıldı.
En büyük değişim ise işlevinde yaşandı: Bir zamanların özel moda evi, artık halkın kullanımına açık bir kültür ve tasarım merkezi haline geldi.
İLGİ PATLAMASI YAŞANDI
2023 Nisan'da alt katlar Casa Botter Sanat ve Tasarım Merkezi olarak açıldığında beklenmedik bir ilgi patlaması yaşandı. Üst katların belediye ofisi olarak kullanılması planlanıyordu. Fakat ziyaretçiler; öğrenciler, tasarımcılar ve uzaktan çalışanlar binanın ferah salonlarını sahiplendi.
Merve Gedik, bu süreci "Kullanıcılar binayı kendi kendine dönüşütürdü. Biz yönlendirmedik, o kendiliğinden ortak bir ofise dönüştü" diye anlatıyor.
Ziyaretçiler mutlaka binanın merkezindeki elips formundaki asansörü görmeli. Zarif demir işçiliğiyle çevrili bu şaft, Botter'in adeta hem mimari hem de teknolojik bir öncü olduğunun yaşayan kanıtı olduğunu her gün ziyaretçilerine ispatlıyor...
