Litvanya ve Estonya'nın ardından Letonya Merkez Bankası (LB), 1 ve 2 centlik madeni paraların dolaşımdan çıkarılması için açık çağrı yaptı. bankaya göre sorun açık şekilde üretim maliyetinin yüksek, kullanım değerinin ise yok denecek kadar az olması.
Letonya'nın komşuları Litvanya ve Estonya'da uygulanan modelde ürün fiyatları değişmiyor ancak nakit ödemelerde toplam tutar 5 veya 0 ile bitiyor. Örneğin kasada çıkan 10.92 euro 10.90 euroya, 10.93 euro ise 10.95 euroya yuvarlanıyor. Bu uygulama yalnızca nakit ödemelerde geçerli oluyor, kartlı alışverişlerde ise tutar birebir alınıyor.
"BİZ O KADAR ZENGİN DEĞİLİZ"
Letonya Merkez Bankası Başkanı Martins Kazaks, küçük madeni paraların büyük bölümünün kısa sürede kaybolduğuna dikkat çekti. Kazaks, "1 centlik paraların yüzde 80'i, 2 centliklerin ise yüzde 70'i yalnızca bir kez kullanılıyor ve sonra ortadan kayboluyor. Her yıl yüz binlerce insan farkında olmadan parasını yere düşürüyor. Açık konuşayım, biz o kadar zengin değiliz" diyerek 1 ve 2 cent'lik madeni paraların maddi yüküne vurgu yaptı.
Merkez Bankası'na göre bu durum hem ekonomik israf hem de çevresel yük anlamına geliyor. Çünkü bu paraların sürekli taşınması ve yeniden basılması doğaya da zarar veriyor.
HALK İKİYE BÖLÜNMÜŞ DURUMDA
Öte yandan anketlere göre Letonya halkının yaklaşık yarısı 1 ve 2 centlik paraların kaldırılmasını destekliyor. Paraların bir kısmının evlerde kumbaralarda, ceplerde, çekmecelerde ya da araç içlerinde biriktiği, bu nedenle "kaybolan" toplam tutarın aslında oldukça büyük olduğu belirtiliyor.
Letonya Tüccarlar Birliği ise uygulamaya temkinli yaklaşıyor. Birlik Başkanı Henriks Danusevic, fiyat yuvarlamanın ek sorunlar yaratacağını savundu. Danusevics, "Kasaların yazılımı değişecek, mağaza ile internet fiyatları farklı olacak. Fiziksel mağazada yuvarlama yapılırken online alışverişte birebir ödeme olacak. Bu da kafa karışıklı yaratır" ifadelerini kullandı.
TÜRKİYE VE ABD'DE BENZER UYGULAMALAR
Letonya'da alınması gündeme gelen karar, akıllara Türkiye ve ABD'de yıl içindeki madeni para kararlarını getirdi. Türkiye'de 2025 yılında darphane; 1, 5, 10 ve 25 kuruşları basmazken; ABD ise 238 yılın ardından 1 sentlik madeni para üretimine son verdiğini duyurdu.
