Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in görev süresi 1 yılı geride bıraktı.
Şimşek, görevdeki bir yılı ile ilgili paylaşımında, "İlk yılın muhasebesi: Program çalışıyor, politika önceliklerimizde kat ettiğimiz mesafe doğru yolda olduğumuzu gösteriyor” diyerek rezerv birikimi, dış kaynak gibi çeşitli gelişmelere vurgu yaptı.
Şimşek dönemi öncelikle sıkı para politikası, kamuda kemer sıkma programı ve dış kaynak arayışı ile öne çıktı.
Bundan tam bir yıl önce görevi Nureddin Nebati’den devralan Mehmet Şimşek, “Türkiye’nin rasyonel bir zemine dönme dışında bir seçeceği kalmamıştır. Kurala dayalı, öngörülebilir bir Türkiye ekonomisi, özlenen refaha ulaşmamızda anahtar olacaktır” demişti.
Daha o günden kemer sıkma politikaları hakkında ipuçları veren Şimşek yönetimi hiç vakit kaybetmeden eski ekonomik modeli terk etti.
Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı görevine önce Hafize Gaye Erkan’ın, ardından da benzer ekonomi anlayışına sahip Fatih Karahan’ın gelmesi ile Şahap Kavcıoğlu ve Nureddin Nebati döneminin gevşek para politikası, düşük faiz, kredi bolluğu ve yüksek büyümeye dayanan ekonomi modeli terk edilmiş oldu.
Bu dönemde geleneksel ekonomi politikalarına dönülürken faizler sert şekilde artırıldı ve kemer sıkma önlemleri hayata geçti.
Peki rakamlarla Şimşek döneminin performansı nasıl oldu? İşte Şimşek döneminin faiz, kur ve enflasyon karnesi:
RAKAMLARLA ŞİMŞEK DÖNEMİ
Şimşek’in göreve geldiği haziran ayından bu yana Cumhurbaşkanı destekli sıkılaştırmanın sonucu olarak TCMB, politika faizinde sonuncusu mart ayında olmak üzere sert faiz artışlarına gitti.
TCMB haziranda 650 baz puan, temmuzda 250 baz puan, ağustosta 750 baz puan, eylül, ekim ve kasımda 500'er baz puan, aralıkta 250 baz puan, ocakta 250 baz puan, martta 500 baz puan faiz artırarak faizleri son bir yılda 4 bin 150 baz puan yükseltti.
Şimşek geldiği gün 21 seviyesinde olan dolar/TL kuru, kademeli olarak 32 seviyesinin üzerinde çıktı.
Yabancı girişinin artması ile son iki ayda lira, ABD doları karşısında değer kazansa da Şimşek’in ilk yılında dolar karşısında yüzde 55’e yakın değer kaybetti.
Nebati ve Kavcıoğlu döneminde geleneksel olmayan politikaların etkisiyle yüzde 85’le zirveyi gören enflasyon seçim döneminde yüzde 38,21’e kadar geriledi.
Ancak yeni ekonomi yönetiminin kuru serbest bırakması, makro ihtiyati önlemleri gevşetmesi ve enflasyona ek yük getiren vergilerin konması gibi bir dizi etkenle tüketici fiyatlarındaki artış son bir yılda tekrar tırmandı.
Haziran 2023’te yüzde 38,21 olan enflasyon yüzde 75,45’e ulaştı. Ekonomi yönetimi mayıs 2024 itibarıyla enflasyonda zirvenin görüldüğünü, dezenflasyon sürecinin başlayacağını ve bu rakamın kademeli olarak gerileyeceğini duyurdu.
ENFLASYON FIRLADI AMA MAAŞ ZAMLARI SINIRLI KALDI
Bu dönemde temel tüketim maddelerine zam üstüne zam gelmeye devam ederken çalışanların ve emeklilerin ücretlerine yapılan zamlar oldukça sınırlı kaldı.
Şimşek'in göreve gelmesinin ardından yapılan yüzde 34'lük ara zamla beraber Temmuz - Aralık 2023 tarihleri için asgari ücretin net tutarı 11 bin 402 TL oldu. Ocakta yapılan zamla beraber net asgari ücret yüzde 49 zamla 17 bin 2 TL'ye çıktı.
Memur ve emekli maaşlarına ise Ocak 2024'te enflasyon oranına paralel olarak yüzde 49,25 zam yapıldı.
Şimşek döneminin kemer sıkma politikalarından en çok etkilenen kesim ise emekliler oldu. Ocak 2024'te getirilen düzenleme ile en düşük emekli maaşı 7 bin 500 liradan 10 bin liraya yükseltilse de bu rakam temel ihtiyaçları karşılayabilecek seviyenin çok altında kaldığı için emeklileri tatmin etmedi.
Diğer yandan bu dönemde 17 bin TL seviyesinde olan asgari ücrete ara zam yapılmayacağı duyuruldu.
Geçmiş yıllarda yüksek enflasyonun etkisiyle temmuz ayında asgari ücrete ara zamlar yapılmıştı. Ancak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, geçtiğimiz aylarda yaptığı açıklamada, "Asgari ücretle ilgili herhangi bir toplantı, ara zam düşünmüyoruz" diyerek ara zam tartışmalarına kapıyı kapattı.
TASARRUF PAKETİNDEN MEMURA KÖTÜ HABER ÇIKTI
Şimşek döneminde öne çıkan politikalardan biri de kamu harcamalarının kısıtlanmasına dönük adımlar oldu. Mayıs ayı başında Şimşek Kamuda Tasarruf Paketi açıklayarak mali disiplin adımları attıklarını duyurdu. Pakette, ‘kamuda yeni personel istihdamının emekli olanlarla sınırlandırılmasına ilişkin düzenleme’ ile kamu hizmetine giriş hakkı kısıtlandı.
Açıklanan pakette, “Kamuda personel servisi hizmetinin toplu taşıma olan yerlerde kaldırılması, yeni lojman ve sosyal tesis alımı/yapımı ve kiralanmasının süresiz olarak yasaklanması, mevcut sosyal tesislerin ekonomiye kazandırılması” gibi kamu personelinin haklarını budayan düzenlemeler yer aldı.
