São Tomé ve Príncipe ya da resmî adıyla São Tomé ve Príncipe Demokratik Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batı kıyısında Gine Körfezi açıklarında yer alan bir ada ülkesi.
São Tomé ve Príncipe adaları ada ülkesini oluşturmaktadır. Ülkenin ada ülkesi olması nedeniyle sınır komşusu bulunmamakta olup, Ekvator Ginesi ile Gabon'un açıklarında yer almaktadır ve Gabon'un kuzeybatı kıyıları 250 km uzaklıktadır. Ülkenin başkenti São Tomé'dir.
Ülkenin ismi Portekizceden gelmektedir ve Aziz Thomas ve Prens Adaları anlamına gelmektedir. Ülkenin ana adasını oluşturan São Tomé adasının keşfi Aziz Thomas kutlamalarının yapıldığı 21 Aralık 1471 yılında gerçekleştirildiği için bu isim bu adaya verilmiştir.
1472 TARİHİNDE KEŞFEDİLDİ
Ada ülkesini oluşturan diğer ada olan Príncipe Adası, 17 Ocak 1472 tarihinde keşfedildikten sonra São Antão adını almış, bu isim daha sonra 1502 yılında Prens Adası olarak değiştirilmiş ve adanın yeni adı Príncipe olmuştur.
São Tomé ve Príncipe, Seyşeller'den sonra Afrika kıtasının en küçük ikinci ülkesi konumundadır. Ülkeyi oluşturan iki adet ada, Ekvator Ginesi'ne ait olan Bioko ve Annobón adaları arasında yer almaktadır.
ÇİKOLATA ADASI: SAO TOME VE PRİNCİPE
São Tomé Adası'na ilk ayak basan kişi João de Santarém oldu. O dönemde Hıristiyanlar, takvimdeki her günü bir azizin ismiyle ilişkilendiriyordu ve bu adaya geldikleri gün Aziz Tomas’a denk geldiği için, adaya São Tomé adı verildi. 17 Ocak 1471’de Pero Escobar ise ikinci büyük adaya ayak bastı ve buraya başlangıçta Santo Antonio ismini verdi. Ancak 1502'de bu isim Principe olarak değiştirildi. Zamanla, adalar yerleşim için uygun hale getirildi ve büyük bir nüfusa ev sahipliği yapmaya başladı. 12 Temmuz 1975'te, Portekiz'in 504 yıllık sömürge yönetimi sona erdi ve São Tomé ve Príncipe, bağımsızlığını kazandı.
1822 yılında São Tomé adalarında kahve üretimi hız kazanırken, kısa bir süre sonra kakao üretimi de başlamıştı. Ancak, kakao tarımının kahveyi geçmesi uzun yıllar aldı ve yaklaşık 1890'da kakao, adalarda en çok üretilen ürün haline geldi. Köle ticaretinin yasaklanmasıyla, hürriyetlerini kazanan işçiler plantasyonları terk etti ve kakao üretimi bir süre duraksadı. Bunun üzerine Portekizli plantasyon sahipleri, Angola, Mozambik, Cabo Verde ve Gabon gibi ülkelerden "sözleşmeli işçiler" getirerek üretimi yeniden canlandırmaya çalıştı.
KAKAO TARLALARI KAMULAŞTIRILDI
1822’de Brezilya’dan dönen bazı Portekizli göçmenler, kakao fidanlarını adaya getirdiler ve ilk olarak Principe’de, daha sonra São Tomé’de ekimlerini başlattılar. Bu süreçte ada, kısa sürede "çikolata adası" olarak anılmaya başladı. Kakao üretimi hızla büyüyerek 1913 yılında 36 bin ton üretim kapasitesine ulaştı ve São Tomé, dünya kakao üretiminin merkezi haline geldi. Adaların verimli volkanik toprakları, yeterli yağmur ve güneş sayesinde bu başarı sağlandı.
Bağımsızlıktan sonra Portekiz döneminden kalan kakao tarlaları devletleştirildi, ancak bu kamulaştırmalar ülkenin ekonomisine beklenen katkıyı getirmedi. Üretim ciddi şekilde düşüş gösterdi ve 2012 yılında 2 bin tona kadar geriledi. 2015'te devletin kakao üretimine tekrar odaklanmasıyla 13 bin 500 ton üretim elde edilerek bir toparlanma yaşandı. Kakao, ihracatta %78 oranında paya sahip olsa da, komşu ülkeler olan Fildişi Sahili ve Gana gibi büyük üreticilerle rekabet zorlu olmaya devam etti. Dünya genelinde kakao üretimi 4,2 milyon tonu aşmıştı.
Bağımsızlıkla birlikte São Tomé, eğitime büyük önem verdi ve Afrika’daki birçok ülke arasında eğitimde önemli bir ilerleme kaydetti. Ancak, ekonomiye asıl büyük katkı, adaların çevresindeki okyanuslarda tespit edilen iki milyar varillik petrol rezerviyle geldi. Bu keşif, adaların gelecekteki ekonomik potansiyelini daha da artırdı.
NÜFUSUN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞU BAŞKENTE YAŞIYOR
São Tomé ve Príncipe'de son olarak 2012 yılında gerçekleştirilen resmi sayım sonuçlarına göre 178.739 nüfus tespit edilmiştir. Bu güncel olarak son resmî sayım konumunda olup, 2022 tahmini sayım sonuçlarına göre 217,164 nüfus belirlenmiştir. Ülke nüfusunun büyük çoğunluğu başkent São Tomé'de yaşamaktadır.