Tarihçilerin merakını cezbeden yüzyıllık ilginç şapka, üçüncü yüzyılda Kıpti döneminin kavurucu Mısır güneşinden korunmak isteyen Roma ordusundan bir asker için üretilmiş olabileceği tahmin ediliyor.
İnsanlığın geçmişine dair izler taşıyan ve günümüze kadar ulaşıp ayakta kalan objeler, çoğu zaman büyüleyici hikayeler barındırıyor. Bu benzersiz şapka da onlardan biri. Erken Hristiyanlık ya da Kıpti dönemine tarihlenen bu güneş şapkası, farklı renklerde keçeleştirilmiş yünlerle hazırlanmış ve dünyada bilinen yalnızca üç örnekten en iyi korunmuş olanı olarak kabul ediliyor.
Şapka, ünlü İngiliz Mısırbilimci Sir Flinders Petrie tarafından 1911'de Lahun’da ortaya çıkarılmış ve daha sonra Bolton’daki Chadwick Müzesi'ne yani günümüzdeki Bolton Müzesi'ne bağışlanmıştı. Petrie, Fayum bölgesindeki Lahun yerleşimi ile piramit kompleksinde, bu şapkanın yanı sıra Kıpti dokuma sanatının zenginliğini gösteren pek çok tekstil parçası da bulmuştu.
ŞAPKANIN DETAYLARI DA DİKKAT ÇEKİCİ
Bolton Müzesi'nin kayıtlarına göre konik formdaki şapka, dört ayrı parça birleştirilerek dikilmiş ve tepesinde küçük bir düğme bulunuyor. Yaklaşık 39,5 santimetre çapındaki eserin ana gövdesi kahverengi keçe, geniş kenarı ise kırmızı keçe kullanılarak oluşturulmuş. Kenar kısımları yeşil yünlü kumaşla birleştirilmiş, dış hatları ise mavi yünlü bir şeritle tamamlanmış. Şapkanın iç astarı beyaz keçeden yapılmış olup dikişleri gizli dikiş ve dekoratif zincir dikiş teknikleriyle özenle birleştirilmiş.
Bolton Konseyi'nin açıklamasına göre uzmanlar, şapkanın görünümünün üçüncü yüzyıl Roma başlıklarını andırmasından yola çıkarak, bu parçanın Mısır’daki Roma işgal döneminde görev yapan bir asker için tasarlanmış olabileceğini değerlendiriyor. Bununla birlikte, tasarımın bölgenin yakıcı güneşi ve kum fırtınalarından daha iyi korunabilmek amacıyla yerel koşullara uyarlanmış bir Roma modelinden türetilmiş olması da olası.
KIPTİ DÖNEMİ NE ZAMAN ŞEKİLLENİYOR?
Mısır'da Kıpti dönemi, Roma İmparatorluğu’nun çözülmeye başladığı M.S. 395 civarında şekillenmeye başlıyor. İmparator Konstantin’in Hristiyanlığı desteklemesiyle birlikte, dördüncü yüzyılın ortalarında Roma Mısır’ında Kıpti dili ve Hristiyanlık etkileri güçlenmeye başladı. Fayum’daki erken dönem Hristiyan mezarlarında bulunan Kıpti tekstilleri ise canlı renkleri, karmaşık dokuma yapıları ve ankh sembolü, Roma tanrıları veya Hristiyan azizleri gibi farklı ikonografileriyle dikkat çekiyor.
ŞAPKA KİME AİT?
Ağustos 2025'te Bolton Müzesi, kapsamlı bir koruma sürecinin ardından bu nadir güneş şapkasını ilk kez ziyaretçilere sundu. Eseri restore eden deneyimli tekstil konservatörü Jacqui Hyman, keçeleştirilmiş yünün güveler tarafından zarar gördüğünü ancak özel olarak elde boyanmış kumaşlarla şapkayı destekleyerek özgün formuna yeniden kavuşturduğunu aktardı.
"Bu şapka kesinlikle kullanılmak için üretilmişti" diyen Hyman, keşif heyecanını şu sözlerle dile getirdi:
"Keşke konuşabilse de kimin tarafından yapıldığını ve kim tarafından giyildiğini bize anlatabilse…"
