Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, LIETXPO Sergi ve Kongre Merkezi'nde NATO Genel Sekreteri Stoltenberg ve İsveç Başbakanı Kristersson'la üçlü görüşmesi basına kapalı yapıldı.
İSVEÇ'İN ÜYELİĞİNE YEŞİL IŞIK
Görüşme sonrası yapılan açıklamada İsveç'in, Gümrük Birliği'nin güncellenmesi ve vize serbestisi dahil Türkiye'nin AB'ye üyelik sürecine aktif destek vereceği bildirildi.
Türkiye, İsveç ve NATO'nun Vilnius'taki üçlü görüşmesinde, İsveç'in terör örgütü YPG/PYD ve FETÖ'ye destek vermeyeceğini yinelediği bildirildi.
Türkiye, İsveç ve NATO görüşmesinde, müttefikler arasında savunma ticaret ve yatırımlarında yaptırım olmaması ve engellerin kaldırılmasına yönelik çalışmakta mutabık kalındı.
Türkiye, İsveç ve NATO görüşmesinde, Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya Katılım Protokollerini TBMM’ye sevk edeceği ve onaylanması için yakın işbirliği içinde olacağı bildirildi.
Üst düzey Türk yetkili, Vilnius'taki üçlü toplantıda Türkiye'nin, yaptırımların kaldırılması ve vize serbestisi dahil AB sürecine ilişkin tam destek aldığını bildirdi.
NATO TARİHİNDE BİR İLK
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Litvanya'nın başkenti Vilnius'taki NATO Zirvesi öncesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ile İsveç'in NATO üyeliği başvurusu hakkında yaptığı görüşmenin ardından gazetecilerin sorularını yanıtladı.
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, "Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın İsveç'in katılım protokolünü TBMM'ye en kısa sürede iletme ve TBMM ile onay için yakından çalışma konusunda mutabık kaldığını duyurmaktan memnuniyet duyuyorum." dedi.
İsveç ve Türkiye'nin Madrid Zirvesi'nden beri Türkiye'nin meşru güvenlik endişelerini gidermek için çalıştığını ifade eden Stoltenberg, İsveç'in terörle mücadelesinin katılımdan sonra devam edeceğini vurguladı.
Stoltenberg, "Türkiye ile İsveç, bugün ikili bir güvenlik mekanizması kurulması konusunda uzlaştı. NATO da bu alandaki çalışmalarını ciddi şekilde artıracak. Ben de NATO tarihinde ilk kez Terörle Mücadele Özel Koordinatörü atayacağım." diye konuştu.
Stoltenberg, Türkiye ile İsveç arasında kurulması kararlaştırılan ikili güvenlik mekanizmasının yeni bir müzakere süreci değil, daha önce Madrid'de üzerinde uzlaşılan konuların uygulanması hakkında olduğunu söyledi.
"NATO'NUN AB SÜRECİNİN BİR PARÇASI OLMASI MÜMKÜN DEĞİL"
Türkiye'nin dile getirdiği endişeler ile İsveç'in endişeleri konusunda bir uzlaşı oluştuğunu ifade eden Stoltenberg, ortak bir zemin bulduklarını ve bunun üzerinde ilerlediklerini dile getirdi.
Stoltenberg, "Bugün tarihi bir gün çünkü Türkiye'nin onay belgelerini TBMM'ye sunma ve TBMM ile onay için yakın çalışma taahhüdü var. Ayrıca tarihi bir gün çünkü İsveç de Türkiye ile yakın çalışarak terörle mücadeleyi artıracağına ilişkin açık taahhütte bulunmuştur. NATO olarak biz de terörle mücadelede daha fazla neler yapabileceğimizi açıkladık." ifadesini kullandı.
Türkiye'deki sürece ilişkin takvim vermesinin mümkün olmadığını vurgulayan Stoltenberg, "Onay için ne kadar zamana ihtiyaçları olduğu egemen meclislere kalmış bir şeydir. Her meclisin kendi takvimi vardır." dedi.
Türkiye ile İsveç arasındaki ikili güvenlik mekanizmasının yılda bir üst düzey toplantı yapacağını, terörün tüm tür ve tezahürleriyle mücadele edileceğini aktaran Stoltenberg, bunun İsveç tarafından teklif edildiğini bildirdi.
Stoltenberg, AA muhabirinin Terörle Mücadele Özel Koordinatörünün özellikle PKK ve FETÖ gibi terör örgütleriyle mücadelede işlevi hakkındaki sorusunu yanıtlarken de NATO'nun 11 Eylül'den sonra terörle mücadele özel bir konumu bulunduğunu söyledi.
Terörle mücadelenin NATO'nun savunma planlarının da parçası olduğuna işaret eden Stoltenberg, terör dışında Rusya'nın iki ana tehdit olarak konumlandırıldığını vurguladı. Stoltenberg, terörle mücadelenin NATO'nun yeni kuvvet yapısına da yansıdığını, DEAŞ gibi terör örgütleriyle, terörün tüm tezahür ve şekilleriyle mücadele edildiğini, Afrika ve Orta Doğu'daki ülkelerle işbirliği yapıldığını, özel koordinatörün tüm bu çabalarda koordinasyon görevi bulunacağını aktardı.
Stoltenberg, "Terörle Mücadele Özel Koordinatörü terörle mücadele çabalarımızı güçlendirecek. Bu Türkiye'nin isteğiydi. Bugünkü anlaşmanın bir parçası olarak özel koordinatör atayacağım için ben de mutluluk duyuyorum." dedi.
İsveç'in bugün AB üyesi olarak Türkiye'nin AB katılım sürecinin canlandırılması, Gümrük Birliği'nin modernize edilmesi ve vize serbestisi çabalarını destekleyeceği taahhüdünde bulunduğunu belirten Stoltenberg, "Bu İsveç'in AB üyesi olarak Türkiye'nin AB'ye yakınlaşması için yapacağı bir şeydir. NATO'nun bu sürecin parçası olması mümkün değildir." ifadesini kullandı.
İSVEÇ BAŞBAKANI: GÜZEL BİR GÜN
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, görüşmenin ardından değerlendirmelerde bulundu. İsveç'in NATO üyeliğinin onaylanması yönünde çok büyük bir adım atıldığını belirten Kristersson, Türkiye ile işbirliği formatı olan, yeni bir ikili güvenlik diyaloğu kuracaklarını söyledi.
İsveç'in Türkiye'ye Madrid'de verdiği taahhütlere uymaya devam edeceğinin de altını çizen Kristersson, "Bu, İsveç'in uzun vadeli bir taahhüdü. NATO üyesi olmak için yaptığımız bir şey değil." dedi.
Türkiye- Avrupa Birliği (AB) ilişkilerinin de görüşmede ele alındığını söyleyen Kristersson, "İsveç olarak Türkiye'nin AB sürecini destekliyoruz. Modernize edilmiş bir Gümrük Birliği ve vize serbestisi konusunda da desteklerimizi sürdüreceğiz." ifadelerini kullandı.
İsveç'teki Kur'an-ı Kerim yakılması provokasyonlarına da değinen Kristersson, "Bu provokasyonlar İsveç'in NATO'ya girmemesi için yapılmıştı. Ayrıca Türkiye ve Müslümanlara hakaret etmek için yapılmıştı. Bence bunu yapanlar aklını başına almalı ve tehlikeli bir dünyada yaşadığımızı görmeli." dedi.
İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström Twitter hesabından yaptığı açıklamada, "Vilnius'ta bu akşamki müzakerelerin ardından İsveç'in NATO üyesi olması konusunda Türkiye'yle anlaşmaya vardık. Bu katılım sürecinin başlayacağı anlamına geliyor." ifadelerini kullandı.
İsveç Savunma Bakanı Pal Jonson da katılım sürecinin en yakın zamanda başlayacağını vurguladığı açıklamasında, ülkesinin katılımıyla hem İsveç'in hem de NATO güvenliğinin daha da güçleneceğini kaydetti.
MUTABAKAT METNİ YAYINLANDI
Üçlü zirvenin ardından NATO'dan yayınlanan 7 maddelik mutabakat metninde şu ifadeler yer aldı:
* 10 Temmuz 2023 tarihinde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Vilnius'ta düzenlenen NATO Zirvesi'nde bir araya geldi.
* Son NATO Zirvesi'nden bu yana İsveç ve Türkiye, Türkiye'nin meşru güvenlik kaygılarını gidermek üzere yakın işbirliği içinde çalışmışlardır. Bu sürecin bir parçası olarak İsveç anayasasını değiştirdi, yasalarını değiştirdi, PKK'ya karşı terörle mücadele işbirliğini önemli ölçüde genişletti ve Türkiye'ye silah ihracatını yeniden başlattı; tüm bu adımlar 2022'de kabul edilen Üçlü Memorandum'da belirtilmişti.
* İsveç ve Türkiye bugün hem 2022 Madrid NATO Zirvesi'nde kurulan Üçlü Daimi Ortak Mekanizma hem de her yıl bakanlar düzeyinde toplanacak ve gerektiğinde çalışma grupları oluşturacak yeni bir ikili Güvenlik Mutabakatı çerçevesinde işbirliklerini sürdürme konusunda mutabık kalmışlardır. Bu Güvenlik Mutabakatının ilk toplantısında İsveç, 4. madde de dâhil olmak üzere Üçlü Mutabakatın tüm unsurlarının tam olarak uygulanmasına yönelik olarak, terörizmin tüm şekil ve tezahürlerine karşı sürdürdüğü mücadelenin temeli olarak bir yol haritası sunacaktır. İsveç, YPG/PYD'ye ve Türkiye'de FETÖ olarak tanımlanan örgüte destek vermeyeceğini bir kez daha yineledi.
* Hem İsveç hem de Türkiye terörle mücadelede işbirliğinin İsveç'in NATO üyeliğinden sonra da devam edecek uzun vadeli bir çaba olduğu konusunda mutabık kalmışlardır. Genel Sekreter Stoltenberg ayrıca NATO'nun terörizmin tüm şekil ve tezahürlerini kategorik olarak kınadığını bir kez daha teyit etti. NATO, Genel Sekreter'in NATO'da ilk kez Terörle Mücadele Özel Koordinatörlüğü'nü kurması da dahil olmak üzere, bu alandaki çalışmalarını önemli ölçüde hızlandıracaktır.
* Müttefikler arasında savunma ticareti ve yatırımına yönelik hiçbir kısıtlama, engel veya yaptırım olmaması gerektiği ilkesine bağlıyız. Bu tür engellerin ortadan kaldırılması için çalışacağız.
* İsveç ve Türkiye ayrıca Türkiye-İsveç Ortak Ekonomik ve Ticaret Komitesi (JETCO) aracılığıyla ekonomik işbirliğini artırma konusunda da mutabık kalmışlardır. Hem Türkiye hem de İsveç, ikili ticaret ve yatırımları artırmak için fırsatları azami düzeye çıkarmaya çalışacaktır. İsveç, AB-Türkiye Gümrük Birliği'nin modernizasyonu ve vize serbestisi de dâhil olmak üzere Türkiye'nin AB'ye katılım sürecini yeniden canlandırma çabalarını aktif olarak destekleyecektir.
* Bu temelde ve Avrupa-Atlantik bölgesinin caydırıcılığı ve savunmasına ilişkin zorunluluklar göz önüne alındığında, Türkiye, İsveç'in Katılım Protokolünü TBMM'ye iletecek ve onaylanmasını sağlamak üzere Meclis ile yakın işbirliği içinde çalışacaktır.
ABD BAŞKANI BIDEN'DAN AÇIKLAMA
ABD Başkanı Joe Biden, Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya katılım protokollerini TBMM’ye sevk etme kararını memnuniyetle karşıladığını bildirdi.
Biden, “Avrupa-Atlantik bölgesinde savunma ve caydırıcılığı geliştirmek için Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türkiye ile birlikte çalışmaya hazırım” ifadesini kullandı.
ÜLKE LİDERLERİNDEN MESAJLAR
Türkiye, İsveç ve NATO'nun Vilnius'taki üçlü görüşmesinin ardından Türkiye'nin, İsveç'in NATO katılım protokolünü Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) sevk etme kararını Avrupa genelinde liderler ve bakanlar tebrik mesajlarıyla karşıladı.
Avrupa Birliği: AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "Vilnius'tan güzel haber." ifadesini kullanırken AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de "Vilnius'ta tarihi bir adım. Türkiye'nin, İsveç'in NATO'ya katılımını onaylamayı taahhüt ettiği adımını memnuniyetle karşılıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Türkiye'nin kararını tarihi bir adım olarak niteleyerek, "Bu karar, İsveç halkı ve ortak güvenlik ve savunma politikamız için iyi bir haber. Güçlü bir NATO, Avrupa'yı daha da güvenli yapar." değerlendirmesinde bulundu.
İngiltere: İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, yaptığı açıklamada, "Bu, NATO için hepimizi daha güvenli kılacak tarihi bir adım. İsveç, sizi ittifakta görmeyi dört gözle bekliyoruz." ifadelerini kullandı.
İngiltere Dışişleri Bakanı James Cleverly de İsveç'in NATO'ya katılmasının herkesin yararına olacağını belirtti. Cleverly, "Katılımları hepimizi daha güvende kılar. Birleşik Krallık, Türkiye'nin bunu daha da yakınlaştıran adımlarını takdirle karşılıyor. İsveçli dostlarımızın yanında olmaya devam edeceğiz." ifadelerini kullandı.
Almanya: AlmanyaDışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Twitter'dan yaptığı açıklamada, "Vilnius'tan iyi haber. Türkiye'nin İsveç'in NATO üyeliğini onaylamasının önü nihayet açıldı." görüşünü paylaştı. İsveç'in NATO'ya üyeliği için gösterdikleri ortak çabanın sonuç verdiğini belirten Baerbock, "32 ile hep birlikte daha güvendeyiz. Tebrikler İsveç." paylaşımında bulundu.
Fransa: Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna, Twitter'dan yaptığı açıklamada, Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya katılım protokolünü onaylama niyetini memnuniyetle karşıladığını ve bunun bir an önce gerçekleşmesini umduğunu belirtti. Colonna, İsveç'in NATO ittifakını güçlendireceğini ifade etti.
Kosova: Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani de Twitter paylaşımında "Mükemmel haber! Sırada: Daha güçlü bir İttifak ve daha güvenli bir Avrupa için Kosova, Ukrayna ve Bosna-Hersek NATO'ya!" ifadelerini kullandı.
Norveç: Norveç Başbakanı Jonas Gahr Store, kararın İskandinavya için de önemli olduğunu belirterek, "Stoltenberg, Erdoğan ve Kristersson arasında bu akşam yapılan anlaşmayı memnuniyetle karşılıyoruz. NATO'da birleşik bir İskandinavya ittifakı daha güçlü, bölgemizi daha güvenli yapacaktır." ifadelerine yer verdi.
Hollanda: Hollanda Savunma Bakanı Kajsa Ollongren, Twitter'dan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in paylaşımını alıntılayarak, "Vilnius'taki NATO Zirvesi öncesinde İsveç'in üyeliğiyle ilgili iyi haber. İsveç'i NATO üyesi olarak karşılamayı dört gözle bekliyoruz." değerlendirmesinde bulundu. Paylaşımında İsveç'in NATO'ya üyeliği için "Birlikte güçlü" mesajına yer veren Ollongren, İsveççe "NATO'ya hoş geldin İsveç." ifadesini kullandı.
Finlandiya: Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinstö de açıklamasında, "Sık sık söylediğim gibi Finlandiya'nın NATO üyeliği, İsveç olmadan tamamlanmış sayılmaz. Tamamlanmasına bir adım kaldı. İsveç'le birlikte tüm ittifak daha da güvenli olacak." görüşünü paylaştı.
Estonya: Estonya Dışişleri Bakanı Margus Tsahkna, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, Türkiye’nin, NATO üyeliği konusunda anlaşmaya varmasının İsveç’i üyeliğe bir adım daha yaklaştırdığını ve Baltık Denizi’ni "NATO Gölü" haline getireceğini belirtti. Tsahkna, İsveç’i yakında ittifakta görmekten ve müşterek güvenliği güçlendirmekten dolayı heyecanlı olduklarını vurguladı.
TÜRKİYE'NİN KARARI, İSVEÇ BASININDA GENİŞ YANKI UYANDIRDI
Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya katılım protokollerini TBMM'ye sevk etme kararı İsveç basınında sevinçle karşılandı. Expressen gazetesi, "Tarihi karar" başlığını kullanırken NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in, düzenlediği basın toplantısında Türkiye'nin, İsveç'in NATO üyelik sürecini ilerleteceğini duyurduğu belirtildi.
İsveç devlet televizyonu SVT'de, Türkiye'nin İsveç'in NATO üyeliği konusunda "tarihi bir karar" vermesini öne çıkararak NATO üyeliğiyle ülkenin 200 yıllık tarafsızlık politikasının son bulacağı ifade edildi.
Haberde, İsveç'in NATO üyelik sürecinin TBMM'de hızlıca ele alınacağı kaydedildi.
Aftonbladet gazetesi de "Türkiye İsveç'in NATO üyeliğine 'Evet' dedi" başlığını kullanarak Türkiye'nin bu kararı uzun bir müzakere süreci sonrasında verdiğine işaret edildi.
Dagens Nyheter gazetesi ise "Türkiye İsveç'in NATO üyeliğini onaylayacak" başlığı kullandı.
ERDOĞAN, AB KONSEYİ BAŞKANI MICHEL İLE DE GÖRÜŞTÜ
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel’i kabul etti. NATO Zirvesi’nin yapıldığı LITEXPO Sergi ve Fuar Merkezi’ndeki kabul, basına kapalı gerçekleştirildi.
Charles Michel, Twitter hesabından, Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta düzenlenen NATO Zirvesi öncesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşmeye ilişkin açıklamada bulundu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile "iyi bir görüşme yaptıklarını" aktaran Michel, "AB-Türkiye işbirliğini tekrar ön plana almak ve ilişkilerimizi yeniden canlandırmak için önümüzdeki fırsatları konuştuk." ifadesini kullandı.
Michel, AB ülkelerinin liderlerinin oluşturduğu AB Konseyi'nin AB Komisyonu ve AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'i stratejik ve ileriye dönük olacak şekilde bir rapor hazırlamasını istediğini kaydetti.
ERDOĞAN, "ONAY VERMEYİZ" DEMİŞTİ
Önceki gün Milli Savunma Üniversitesi’ndeki mezuniyet törenine katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç'in NATO üyeliğine ilişkin "Teröristlere kucak açanlara onay veremeyiz" ifadesini kullanmıştı.
Erdoğan açıklamalarının devamında, "Finlandiya’nın üyeliğine onay vererek ilkesel duruşumuzu ortaya koyduk ama teröristleri himaye edenlere ve terörle mücadelede gerekli tedbirleri almayanlara da tepkimizi göstermede çekinmedik. NATO çatısı altında dayanışma sergileyelim diyenlerin Türkiye’de darbeye kalkışmış, 40 yılda binlerce insanımızı katletmiş canilere kucak açmasının hiçbir makul gerekçesi olamaz" demişti.
