Dünyanın en nadir kültürel miraslarından biri olarak gösterilen ve 1500 yıldır sayısız badire atlatan Ayasofya’daki restorasyon yöntemi ortalığı karıştırdı.

Daha önceki restorasyonlarda benzeri görülmemiş şekilde yapının içine her biri 45 ton ağırlığında olan 2 vinç sokuldu. Görüntüler sosyal medyada bir anda yayıldı ve tepkiler çığ gibi büyüdü.

İmparator Kapısı’ndan içeri sokulan araçların, “tarihi yapıya büyük zarar vereceği” iddia edildi. Ana kubbeninin güçlendirilmesinde kullanılacak vinçler için tepkiler üzerine Kültür ve Turizm Bakanlığı şu açıklamayı yaptı:

ÖZEL ZEMİN HAZIRLANMIŞ

“4.3,5 metre yükseklikteki sistemin kurulumu ve çelik malzemelerin taşınması için iş makinesi kullanımı gerekliliği tespit edilmiştir. Zemin taşıma kapasitesi metrekare başına 25 ton olarak hesaplanmış, koruma amaçlı olarak metrekare başına 30 ton taşıma kapasiteli sistem inşa edilmiştir. Çalışmada kullanacak araçlar da buna göre belirlenmiştir. Çalışmalarda kullanılması planlanan en büyük araç 45 ton ağırlığındadır. Bu aracın metrekareye düşen ağırlığı ise 6 tondur. Hazırlanan özel zemin, en ağır aracın ağırlığını güvenle taşıyacak kapasitededir.”

SÖZLEŞMEYE AYKIRI

Çalışma, UNESCO’nun Dünya Mirası Sözleşmesi Uygulama Rehberi Madde 172 ve ilgili koruma ilkelerine göre de tartışmalı. Aşırı yük, zemin titreşimi ve yapısal stres, UNESCO’nun “avoid risks” (risklerden kaçınma) ilkesi kapsamında özellikle sakıncalı kabul edilir.

Nasıl karar vermişler!

Restorasyon uzmanı ve mimarlık tarihçisi Prof. Dr. Zeynep Ahunbay: Ayasofya’da 30 yıllık bilim kurulu üyesi olarak görev yaptım ve ayrıldım. Buna karar veren bilim kurulu üyeleri hangi veriye dayanarak karar vermişler çok merak ediyorum. 

Yeni çatlaklar olabilir

Daha önce Ayasofya restorasyonunda bulunan Mimar Ahmet Turan Köksal: Ayasofya zemini üzerindeki çatlakların dahi bir anlamı vardır. Zemine kalın ya da ince metal levha koymanız bir şey değiştirmez. Bir çatlak daha artsa ne yapacaksınız.

 AKP’li firma yapıyor

Restorasyonun ikinci etabında yaşanan vinç olayında gözler çalışmayı yapan firmaya çevrildi. Bu bölümün ihalesini Güryapı Restorasyon Taahhüt ve Ticaret A.Ş. üstleniyor. İhalenin bedeli ise 218 milyon 500 bin TL. Güryapı Restorasyon’un kurucusu Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın lise arkadaşı Hasan Gürsoy.

Etkileri ileride çıkacak

Arkeolog Ömer Faruk Yavaşçay: Bu ağır vinçlerin yaratacağı tahribatı şu anda tam olarak öngöremeyiz; ama ileride mutlaka olumsuz etkilerini yaşarız.”

UNESCO izin verdi mi?

Klasik Arkeolog Azizcan Erenkol: UNESCO bu projeyi onayladı mı? İnşaat yapar gibi restorasyon yapılmaz. 1996 ila 2006’daki restorasyonda hiç vinç kullanılmadı.

Hiç risk alınmamalı

Mimar Mehmet Berksan: Ayasofya çok değerlidir. Hasar görebileceği en ufak bir risk bile göze alınmamalıdır. İstanbul içine sevkiyat mı yapıyorsunuz!