Gıda zehirlenmesi, kontamine, bozulmuş veya toksik yiyeceklerin tüketilmesinden kaynaklanan yaygın ancak ciddi bir sağlık sorunudur. Bazı yiyecekler genel olarak güvenli kabul edilse de, dikkat edilmediğinde bazı yiyecekler ciddi gıda kaynaklı hastalıklara neden olabilir. Bu yazıda, dikkatli olunmazsa zehirlenmeye yol açabilecek on yiyeceği ele alacağız.
TAVUK VE HİNDİ
Az pişmiş kümes hayvanları, özellikle tavuk ve hindi, dünya genelinde gıda kaynaklı hastalıkların başlıca nedenlerinden biridir. Kümes hayvanları, ciddi gastrointestinal sorunlara yol açabilen Salmonella ve Campylobacter gibi bakterileri barındırabilir. Bu bakterilerin yok edilmesi için kümes hayvanlarının iç sıcaklığının 75°C'ye ulaşacak şekilde pişirilmesi gerekir. Ayrıca, çiğ kümes hayvanlarının diğer yiyeceklerden ayrı saklanması gerekmektedir.
YUMURTA
Çiğ veya az pişmiş yumurtalar, başka bir yaygın gıda zehirlenmesi kaynağıdır. Çiğ yumurtalar Salmonella bakterisi taşıyabilir, bu da şiddetli ishal, ateş ve karın kramplarına yol açabilir. Çiğ yumurta içeren ev yapımı mayonez, yumurta likörü ve çiğ kurabiye hamuru gibi yiyeceklerden kaçınılmalıdır, ancak bu ürünler pastörize yumurta içeriyorsa güvenle tüketilebilir.
DENİZ ÜRÜNLERİ
Deniz ürünleri, özellikle çiğ istiridye, midye ve karides gibi kabuklu deniz ürünleri, Vibrio ve Norovirüs gibi zararlı bakterileri ve virüsleri barındırabilir. Bu patojenler ciddi gastrointestinal sorunlara neden olabilir ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler için hayati risk taşıyabilir. Kabuklu deniz ürünleri daima iyice pişirilmelidir.
SÜT
Pastörize edilmemiş, yani çiğ süt, E. coli, Listeria ve Salmonella gibi zararlı bakterileri içerebilir. Pastörizasyon, bu bakterileri yok etmek için sütü ısıtma sürecidir. Çiğ süt içmek veya çiğ sütten yapılan ürünleri tüketmek ciddi gıda kaynaklı hastalıklara yol açabilir. Bu riski en aza indirmek için pastörize süt ürünleri tüketilmelidir.
PATATES
Patatesler pek çok kişi için zehirlenme kaynağı olarak düşünülmese de, yanlış şekilde depolandığında, özellikle sıcak veya nemli ortamlarda, Solanin adı verilen bir toksin geliştirebilirler. Solanin birikimi mide bulantısı, kusma ve nörolojik problemlere neden olabilir. Patateslerde yeşil lekeler veya filizler solanin oluşumunun işaretleridir ve bu patatesler tüketilmemelidir.
YEŞİL YAPRAKLI SEBZELER
Ispanak, marul ve lahana gibi yeşil yapraklı sebzeler, yetiştirilme veya işlenme sırasında E. coli veya Salmonella gibi bakterilerle kirlenebilir. Kontamine olmuş yeşillikler çiğ olarak tüketildiğinde ciddi gıda kaynaklı hastalıklara neden olabilir. Bu tür yeşilliklerin iyice yıkanması ve güvenilir kaynaklardan satın alınması önemlidir.
TON BALIĞI
Ton balığı ve kılıç balığı, uskumru gibi büyük balıklar, yüksek seviyelerde cıva ve histamin içerebilir. Histamin zehirlenmesi, balık uygun şekilde saklanmadığında ortaya çıkar ve baş ağrısı, mide bulantısı ve ciltte kızarıklık gibi belirtiler gösterir. Ton balığı ve diğer balıklar uygun sıcaklıklarda saklanmalı ve taze tüketilmelidir.
FASULYE
Çiğ veya az pişmiş fasulye, özellikle kırmızı barbunya fasulyesi, fitotoksin adı verilen doğal bir toksin içerir. Bu toksin, bulantı, kusma ve ishal gibi belirtilere yol açabilir. Az miktarda çiğ fasulye bile zehirlenmeye neden olabilir. Fasulyeler bu toksini etkisiz hale getirmek için iyice pişirilmelidir.
MANTARLAR
Çoğu marketten alınan mantarlar güvenli olsa da, bazı yabani mantarlar son derece zehirlidir ve ciddi zehirlenmelere neden olabilir. Örneğin ölümcül zehirli şapka mantarı, organ yetmezliği veya ölüme yol açabilir. Mantarlardan zehirlenme riskinden kaçınmak için yalnızca güvenilir kaynaklardan mantar tüketilmeli ve yabani mantar toplama konusunda uzman olunmalıdır.
PİRİNÇ
Uzun süre oda sıcaklığında bekletilen pişmiş pirinç, Bacillus cereus bakterisi üretebilir, bu da toksinler aracılığıyla gıda zehirlenmesine neden olur. Pişirilmiş pirinç hızla buzdolabına kaldırılmalı ve yeniden tüketilmeden önce iyice ısıtılmalıdır. Pirinç iki saatten fazla dışarıda bırakılmamalıdır.
GIDA ZEHİRLENMESİNİ NASIL ÖNLERİZ?
Gıda zehirlenmesi, basit gıda güvenliği uygulamalarıyla önlenebilir:
Doğru pişirme sıcaklıkları: Zararlı bakterileri öldürmek için yiyecekler önerilen iç sıcaklıklarda pişirilmelidir.
Güvenli depolama: Bozulabilir yiyecekler, bakteri üremesini önlemek için uygun sıcaklıklarda (4°C altında) saklanmalıdır.
Çapraz bulaşmayı önleme: Çiğ yiyecekler, özellikle et ve deniz ürünleri, diğer gıdalardan ayrı tutulmalıdır.
İyi yıkama: Taze ürünler, eller ve mutfak malzemeleri iyice yıkanarak kontaminasyon riski azaltılmalıdır.