Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın dün tamamladığı Irak ziyaretinin ardından gözler petrol ticaretindeki son gelişmelere çevrilse de düğüm hâlâ çözülebilmiş değil.
Irak ve Türkiye arasında son 1 yılda yaşanan gelişmelerin ardından, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün Irak’ı ziyaret ederek üst düzey yetkililerle görüşmeler gerçekleştirdi.
Ziyaretin ardından petrol ticaretine yeniden başlanıp başlanmayacağına ilişkin gelişmeler küresel petrol yatırımcıları tarafından da yakından takip ediliyor.
KRİTİK ZİYARET ETKİLİ OLACAK MI?
Erdoğan’ın dün gerçekleştirdiği Irak ziyaretinde, petrol ihracatının yeniden başlatılmasının önemli gündem maddelerinden biri olacağı konuşuluyordu. Iraklı enerji uzmanları da Türkiye’ye petrol ihracatının yeniden başlatılabileceğini belirtiyordu.
Erdoğan’ın ziyareti öncesinde konuşan Iraklı enerji uzmanları da petrol akışının başlayabileceğini belirtmişti. Enerji uzmanı Mazin es-Saad, Irak ve Türkiye arasında devam eden karşılıklı ziyaretlere işaret ederek, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ziyaretiyle petrol ihracatı konusunun çözüme kavuşabileceğini söyledi.
Enerji uzmanı Hamza Cevahiri de, "Petrol sevkiyatının yeniden başlaması hem Irak hem de Türkiye için iyi olacak ve iki ülke de bunu memnuniyetle karşılar. Bu konuda bir sorun görünmüyor” demişti.
Ancak bazı enerji uzmanları, Türkiye cezayı ödemeden Irak'ın petrol ihracatına başlamayacağı, medyadaki haberlerin de Irak'ı baskı altına çabası olduğu görüşünde.
'HABERLER BASKI KURMA AMAÇLI'
Konu ile ilgili Sözcü.com.tr’ye konuşan Enerji Uzmanı Necdet Pamir, hükümetin Irak Anayasası’na aykırı olarak Barzani yönetiminden ucuz petrol aldığını belirtti.
Pamir, “Irak’ın bunu unutması mümkün değil. Bunun yakın vadede olması zor. Irak tazminatı almadan buna neden evet desin?” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin Barzani yönetiminden petrol ithal etmesinin hem Irak Anayasası’na hem de petrol kanununa aykırı olduğunu söyleyen Pamir, “Yasada petrol ihracatında tek yetkilinin merkezi hükümete bağlı şirket olduğu açıkça belirtiliyor. Ancak Türkiye burayı baypas etti. Irak hüküme o cezayı almadan ticarete neden ‘evet’ desin? Çıkan haberler Irak hükümetine baskı kurmayı amaçlıyor” dedi.
NE OLMUŞTU?
Irak, IKBY'nin çıkardığı petrolü Kerkük-Ceyhan ham petrol boru hattı üzerinden ithal etmesinin iki ülke arasındaki anlaşmayı ihlal ettiğini savunarak 2014 yılında tahkim davası açmıştı.
Uluslararası Ticaret Odası Kürt Bölgesel Yönetimi'nin 2014 ile 2018 yılları arasında Türkiye'ye doğrudan yaptığı izinsiz petrol ihracatı nedeniyle Türkiye'yi Irak hükümetine yaklaşık 1,4 milyar dolar tazminat ödemeye mahkûm etmişti.
Kararın ardından IKBY’den Türkiye’ye gelen günlük 450 bin varillik petrol ihracatı durdurulmuştu.
Türkiye, Irak tarafına boru hattının çalıştırılmasına hazır olduğunu iletmiş ancak merkezi Bağdat yönetimi ile Bölgesel Yönetim arasındaki sorunların devam etmesi nedeniyle bu konuda bir adım atılamamıştı.
Türkiye'nin 2014-2018 arasında anlaşmalara aykırı eylemleri olduğunu belirten uzmanlar Türkiye ceza ödemeden petrol akışını sağlamasının zor olduğu görüşünde.
Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, geçen ay boru hattının faaliyete hazır olduğunu söylemiş ancak Iraklı iki üst düzey petrol yetkilisi Irak'ın Türkiye'den boru hattının hazır olup olmadığı konusunda resmi bir bildirim almadığını belirtmişti.
Tahminlere göre, günde yaklaşık 450 bin varil ham petrol Türkiye üzerinden Irak'ın kuzey petrol ihracat güzergahından akıyordu ve bu rotanın kapatılması Irak'ın yaklaşık 11 ila 12 milyar dolar para kaybetmesine yol açtı.
