Dünya çapında her yıl yaklaşık 1 milyar insanın mevsimsel gripten etkilendiği ve bunların 3-5 milyonunun hastalığı şiddetli geçirdiği tahmin ediliyor. Her yıl 290-650 milyon kişi gribin neden olduğu komplikasyonlar nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu kişiler aynı zamanda gribin en önemli komplikasyonu ve griple ilişkili ölümlerin en önemli nedeni olan zatürre (pnömoni) açısından da risk taşıyor. Bu süreçte en etkili önlemlerin grip ve zatürre aşıları olduğuna dikkat çeken Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Acar, konuyla ilgili şu bilgileri paylaştı:

Prof. Dr. Ali Acar


GRİP TETİKLİYOR

Grip (influenza) virüsü her yıl yapısını değiştirdiğinden, Dünya Sağlık Örgütü küresel izleme verilerine dayanarak aşı içerikleri için yıllık önerilerde bulunuyor. Her yıl aşı içeriği Dünya Sağlık Örgütü’nün tavsiyeleri dikkate alınarak hazırlanıyor. Aşı, yapıldığı grip sezonu için etkili oluyor. Bu nedenle, daha önce geçirilmiş grip hastalığı ya da uygulanmış grip aşısına bakılmaksızın mevsimsel gribe karşı etkin bir korunma sağlanması için her yıl grip aşısı yaptırılması gerekiyor. Risk grubundaki kişilerin Eylül-Ekim aylarından itibaren mevsimsel grip salgınlarına neden olabilecek virüslere karşı hazırlanan güncel aşılarla aşılanması gerekiyor. Aşının koruyuculuğu ise yaklaşık 6-8 ay sürüyor. Dolayısıyla bir sonraki grip mevsiminde hastalığa tekrar yakalanmak mümkün hale geliyor. Bu nedenle mevsimsel gripten korunmak için her yıl aşı yapılması gerekiyor. Bu kişilerin aynı zamanda gribin en önemli komplikasyonu ve griple ilişkili ölümlerin en önemli nedeni olan zatürre (pnömoni) açısından da risk altındadır. Grip açısından riskli grupta olanlar pnömokok aşısı da yaptırmalı. Aşı, pnömokok hastalığını önlemenin en iyi yoludur.

İKİ ÇEŞİDİ VAR

Ülkemizde 2 tip zatürre (pnömokok) aşısı vardır. Bunlar; 13 valanlı konjuge pnömokok aşısı (KPA13) ve 23 valanlı polisakkarit pnomokok (PPA23) aşısıdır. KPA13 aşısı protein taşıyıcı içerdiğinden bağışıklık yanıtı daha güçlü ve uzun sürelidir. 2 yaş altındaki çocuklarda da etkinlik gösterir. KPA13 aşısı Sağlık Bakanlığı Çocuk Dönemi Aşı Takviminde yer alıp 2., 4. ve 12. aylarda uygulanır. Çocukluk çağında aşılanmamış çocuklar 5 yaşına kadar 2 doz KPA13 aşısı ile aşılanmalıdır. 5 yaşından büyük çocuk ve yetişkinlerde pnömokokal hastalık riski olması durumunda ve 65 yaş üzerindeki tüm erişkinlere pnömokok (zatürre) aşısı önerilmektedir.

PPA23 aşılarının ise koruyuculuğu kısa sürelidir. 2 yaş üzeri için onaylıdır. 2 yaş üzerindeki pnömokok hastalık riski artmış kişilere ve sağlıklı 65 yaş üzerindekilere önerilmektedir.

İŞTE RİSK GRUPLARI

Grip de zatürre de her yaştan bireyde görülebiliyor. Ancak bazı kişiler, bu iki hastalık açısından daha yüksek risk altında bulunmaktadır. İşte risk grupları:

Grip riski taşıyanlar

- Gebeler

- 6-59 ay arası çocuklar ile 50 yaş üstü yetişkinler

- Kronik hastalığı olanlar: (Astım dahil kronik akciğer hastalığı, diyabet, metabolik hastalıklar, kalp, kronik karaciğer, kronik böbrek hastalığı, nörolojik hastalıklar)

- Bağışıklığı baskılanmış hastalar (doğumsal, AIDS, kanser veya kullanılan ilaçlar nedeniyle)

- 6 ay-18 yaş arasında olup uzun süreli Aspirin tedavisi kullananlar

- Obez kişiler

- Komplikasyon riski yüksek olanlarla aynı evde yaşayanlar veya bakım hizmeti verenler (sağlık personeli, özellikle 6 aydan küçük çocuklarla temaslılar, 5 yaş altı ve 50 yaş üstü kişilerin ev temaslıları ve bakım verenler)

Zatürre riski taşıyanlar

- 2 yaş ve altındaki bebekler,

- 65 yaş ve üzerindeki kişiler,

- Kronik akciğer, kalp, böbrek, karaciğer hastalığı, diyabet ya da HIV enfeksiyonu bulunanlar,

- Koklear implantı (biyonik kulak) olanlar,

- Beyin omurilik sıvısı (BOS) sızıntısı olanlar,

- Kanser, solid organ nakli veya bağışıklık sistemini zayıflatan başka bir durum veya ilaç kullananlar,

- Nefrotik sendromu (böbrek hasarı) olanlar,

- Orak hücre hastalığı (kanda kırmızı kan hücrelerinin azalması) ve diğer hemoglobinopatilere sahip olanlar,

- Dalağı alınmış ya da dalak fonksiyon bozukluğu olan kişiler,

- Sigara kullananlar

- Alkolizm

FELÇ YAPMAZ, KISIRLIĞA NEDEN OLMAZ

Aşıların yaygın yan etkileri; aşının yapıldığı yerde ağrı, kızarıklık ve/veya şişlik, baş ağrısı, ateş, mide bulantısı, kas ağrıları ve yorgunluktur. Aşının erişkinlerde görülen en sık yan etkisi enjeksiyon yerinde ağrı ve hassasiyet olup yüzde 10 ile 20 oranında ortaya çıkar ve genellikle iki gün içinde kaybolur. Grip ve zatürre aşılarının ciddi yan etki sıklığının, çocukluk çağında yapılan aşılardan farkı bulunmamaktadır. Aşılar felç yapmaz, kısırlığa neden olmaz. Gebelerde de güvenle uygulanabilir. Ancak unutulmamalıdır ki tüm aşılar, alerjik reaksiyonların hızlı bir şekilde tanınabileceği ve tedavi edilebileceği sağlık kurumlarında yapılması gerekir.