Hazine ve Maliye eski Bakanı Nureddin Nebati’nin ‘asrın buluşu’ olarak tanımladığı, yeni Bakan Mehmet Şimşek’in ise göreve gelir gelmez tasfiyesi için düğmeye bastığı Kur Korumalı Mevduat’ın (KKM) kamuya yükü ağır oldu. Kur korumalı hesaplara Hazine’den yapılan transferler yıl ortası itibarıyla tamamen Merkez Bankası’na (TCMB) kaydırılmasına rağmen, bütçe 1 trilyon 375 milyar TL açık verdi. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre KKM’ye bütçeden 59 milyar 870 milyon 556 bin TL aktarıldı. Aktarımın tamamı yılın ilk 7 ayında olurken, son 5 ayda maliyet sıfır olarak açıklandı. KKM’ye Hazine’den yapılan transferlerin TCMB’ye aktarılması yıllık bütçe açığını sınırlayıcı bir etkide bulundu ancak kur farkı ödemelerinin tümü Merkez Bankası’na kaldı. Veriler şeffaf olmadığı için Hazine’nin KKM’nin yüzde 20’sini, TCMB’nin yüzde 80’nini yaptığı hesaba alındığında TCMB’nin 2023’te KKM’den yaklaşık 900 milyar TL zarara uğradığını hesaplıyor. Böylece Hazine ve Merkez Bankası’nın 2023’te gerçekleştirdiği kur farkı ödemesinin 950 milyar TL’yi bulabileceği hesaplanıyor.
İKİ YILDA AĞIR MALİYET
Buna göre iki yıllık uygulamada KKM için yapılan kur farkı ödemeleri devlete 1.1 trilyon lirayı aşan devasa bir maliyete yol açmış oldu. Ödemeler, Merkez Bankası’na devredildiği için 2023’te yapılan toplam ödeme yıl sonunda bilanço açıklandığında görülebilecek. Aralık 2021’de devreye alınan KKM için, kur farkı ödemeleri Mart 2022’de başlamış, 2022 yılında TL’den dönen hesaplar için Hazine 92.5 milyar TL ve dövizden dönen hesaplar için Merkez Bankası 89 milyar TL’lik ödeme yapmıştı. Buna göre KKM’nin 2022’deki kur farkı yükü 181.5 milyar lira oluşmuştu. Temmuz 2023’te çıkarılan torba yasa ile Hazine’nin kur farkı ödemeleri de
Merkez Bankası’na devredilmişti.
KKM’ler 2.5 trilyon liraya geriledi
Türkiye, Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemiyle 20 Aralık 2021 gecesi tanıştı. Sistemin hayata geçirileceğinin açıklanmasının hemen ardından, yaklaşık 16 liradan 11 liraya düşen dolar, neredeyse iki yıl sonra yüzde 172 yükselişle bugün 30 liraya yaklaştı. Yeni ekonomi yönetimi ise KKM’nin tasfiyesi için bir dizi düzenlemeyi devreye soktu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre KKM büyüklüğü, 5 Ocak itibarıyla 2 trilyon 576 milyar liraya geriledi. 18 Ağustos’tan bu yana gerileyen KKM hacminde toplam düşüş de 831.4 milyar liraya ulaştı.
