Yüksek faizler nedeniyle TL kredilerde büyüme hızı yavaşlarken, kurlardaki yatay seyrin etkisiyle döviz cinsi kredilerde hızlı artış yaşandı. Merkez Bankası'nın (TCMB) son dönemde getirdiği sınırlamalara rağmen döviz kredi büyümesindeki artış dikkat çekti.
Temmuz ayının ilk dört haftasında TL cinsi kredi hacmi sadece yüzde 0,5 oranında artarken döviz cinsi kredilerde artış oranı yüzde 2,6 oldu. Döviz cinsi kredi büyüme hızı temmuzda TL kredi büyüme hızını beşe katladı.
28 Haziran ile 26 Temmuz tarihleri arasında TL cinsi kredi hacmi sadece 43,5 milyar TL artarken, döviz cinsi kredilerde 3,9 milyar dolarlık (153,6 milyar TL) artış kaydedildi.
Bu dönemde toplam kredi hacminde kur etkisinden arındırılmış artış oranı yüzde 1,2 olarak hesaplandı.
19 Temmuz haftası itibarıyla yıllık bileşik ortalama faiz oranları, TL ticari kredide yüzde 61,8, Euro cinsi ticari kredide yüzde 7,14, dolar cinsi ticari kredide yüzde 8,03, TL cinsi ihtiyaç kredisinde yüzde 75,74 seviyesinde bulunuyor.
YEREL SEÇİM SONRASI HIZLI ARTIŞ
Yerel seçim sonrasındaki dört aylık döneme bakıldığında ise TL cinsi kredi hacmi sadece yüzde 3,8 oranında artarken, döviz cinsi kredi hacmindeki artış oranı yüzde 15,3 oldu.
Son dört ayıda döviz kredi büyüme hızı, TL kredi büyüme hızını dörde katladı.
Bu dört aylık dönemde TL cinsi kredi hacmi 326 milyar TL artarken, 20,6 milyar dolar (741,8 milyar TL) arttı.
TCMB'DEN ÖNLEM GELMİŞTİ
Döviz cinsi kredilerdeki hızlı artış üzerine Merkez Bankası (TCMB) bu alanda sınırlayıcı adımlar atmıştı.
Yabancı kredilerde aylık büyüme sınırı 23 Mayıs 2024 tarihli TCMB kararı ile yüzde 2 olarak belirlenmişti. TCMB 20 Temmuz 2024 tarihinde ise bu sınırı yüzde 1,5'e düşürmüştü.
TL kredilerde de aylık yüzde 2'lik büyüme sınırı bulunuyor ancak temmuz ayında artış oranı bu sınırın çok altında kaldı.
TCMB ayrıca, yatırım kredilerine sağlanan istisnanın kapsamını genişleterek, uluslararası kalkınma finansmanı kuruluşlarından sağlanan kaynaklar kapsamında kullandırılan yatırım kredilerinin TL ve yabancı para kredi büyüme sınırlarından muaf tutulmasına karar vermişti.
TABLO TERSİNE DÖNDÜ
TL faizinin siyasi hesaplarla düşük tutulduğu dönemde düşük faizli TL kredi çekenler, parasını dövize ve altına yatırmış, döviz kredi bakiyesi olanlar da düşük faizli TL kredi kullanıp bu bakiyeyi azaltma yoluna gitmişti.
Bu yolla özel sektörün döviz açığı da TCMB rezervleri kullanılarak azaltılmıştı.
Nitekim, 2018 sonunda 182,2 milyar dolar olan döviz kredi hacmi, 2023 sonunda 128,7 milyar dolara kadar gerilemiş, beş yıldaki düşüş 53,5 milyar dolar olmuştu.
2024 ile birlikte ise tablo değişti ve döviz krediye erişebilen şirketler, bu krediyi ithalat ve yatırım ödemelerinin yanı sıra yüksek TL faizden yaralanmak için kullanmaya başladı.
Reel sektörün döviz açığı nisanda 11,4 milyar dolar artarak son 13 yılın en hızlı aylık artışına imza atmıştı.
Döviz krediye, bazı istisnalar dışında sadece döviz geliri bulunan şirketler, döviz gelirleriyle orantılı olarak erişebiliyor.
