Dünyayı kırmızı alarma geçiren ‘ticaret savaşları’, ABD’de dünyanın en etkili merkez bankası Fed’in para politikası konusundaki bağımsızlık mücadelesini de kızıştırdı. Ancak Türkiye’de uzun yıllardır görmediğimiz bir mücadele bu. ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, ABD Başkanı Donald Trump’ın artan baskısına rağmen, politikanın faiz kararlarında bir rol oynamayacağını savunuyor. Powell, bu duruşunu mor bir kravat takarak simgeliyor. Oysa, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) kararlarını herhangi bir baskı unsurundan bağımsız bir şekilde alabilme kabiliyeti hem yasal hem de fiilen yok olmuş durumda. TCMB, son 8 yılda 5 başkan değiştirirken, ABD yasalarına göre Başkan’ın, ilk atama sonrasında Merkez Bankası Başkanı üzerinde herhangi bir yetkisi bulunmuyor. Dolayısıyla Powell, görev süresinin dolmasını bekliyor. ABD’de Başkan’a bir gece yarısı kararnamesiyle merkez bankası başkanını görevden alma imkanı verilmiyor, bundan güç alan Powell Fed’in bağımsızlığı için mücadelesini veriyor.
‘POLİTİK DEĞİLİZ’ MESAJI
Powell’ın kravatının rengi bile önem taşıyor. Nitekim, Powell’ın basın toplantılarında neden sürekli mor kravat taktığının bir sebebi olduğu ortaya çıktı. Basın toplantılarına bir süredir hep mor kravatla çıkan Powell’a, cuma günü bir konferansın soru-cevap oturumunda, bu tercihinin nedeni soruldu. Powell, ilk başta sadece bu rengi tercih ettiğini söylese de daha sonra “Biz (Fed’de) kesinlikle politik değiliz” dedi ve ekledi: “Biz iki partili değiliz, politik değiliz bunu yapmayız ve bu yüzden mor bunun için iyi bir renktir, hepsi bu. Ayrıca mor kravatları severim.” Powell, Fed’in bağımsızlığının öneminin, renk seçiminde önemli bir katalizör görevi gördüğünü
söyledi.
Fed Başkanı Powell, ABD Başkanı Trump’ın artan baskına rağmen politikanın, faiz kararlarında bir rol oynamayacağını savunuyor.
TCMB 8 yılda 6 başkan gördü
Türkiye’de son 8 yılda 6 Merkez Bankası Başkanı göreve gelirken, 5 başkan da görevden alındı. Her başkan; ya düşük faiz ısrarının bir sonucu olan yüksek enflasyonun sorumlusu gösterilerek ya da enflasyonu kontrol altına almak için devreye alınan yüksek faiz politikasının ardından faiz lobileri işaret edilerek görevden alındı. Oysa, yıllık süre normal koşullarda en fazla 2 TCMB başkanı görev dönemini kapsıyor. Yürürlükteki mevzuata göre Başkan (Guvernör), Cumhurbaşkanı kararıyla dört yıllık bir dönem için atanıyor. Ancak, 2018 yılında geçilen Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi cumhurbaşkanına gerekli görmesi halinde TCMB başkanının değiştirilmesi gücünü veriyor.
