Yüksek faizden, rekor miktarda borçlanan Hazine ve Maliye Bakanlığı; tahvil, bono, sukuk gibi yatırım araçlarından vergi almayacak. Böylece tasarruflarını TL mevduat veya para piyasası fonlarında değerlendirenler yüzde 17.5 oranında vergi öderken; Hazine’nin büyük bir kısmını bankaların kontrol ettiği rekor borcu sayesinde ödeme gücü artanlardan yüzde 0 oranında stopaj alınacak.
Daha fazla borçlanmanın sonucu olarak rekor kıran faiz gideri ise vatandaşların ödediği vergilerle finanse edilecek. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nden Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz, alınan kararın vergide adalet ilkesine aykırı olduğunu belirtti.
2 TRİLYONLUK KAYNAK
Resmi Gazete’de yayınlanan kararla devlet tahvili, Hazine bonosu, sukuk gelirlerinde yüzde 0 stopaj uygulaması 30 Haziran 2026’ya kadar uzatıldı. Bu kararı değerlendiren Yılmaz, “Hazine bu enstrüman sahiplerine faiz, kira gibi ödemeler yapıyor, enstrüman sahiplerinin ödeme gücü artıyor ama Gelir Vergisi ödenmiyor. Dolayısıyla vergide adalete aykırı bir durum ortaya çıkıyor” dedi.
Hazine’nin kendi borcunu cazip hale getirmeye çalıştığını kaydeden Yılmaz, “Aynı getiri türünde farklı stopaj oranları, mükelleflerin vergi ödeme isteklerini azaltıcı etki yapıyor.
Ayrıca Hazine’ye borç veren kesime bütçeden önemli miktarda kaynak transfer ediliyor. Kasım ayı bütçe gerçekleşmelerinde görüldüğü gibi borç faizlerine ayrılan 2 trilyon TL’ye yakın ödenek bitti” ifadesini kullandı. Bütçenin Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi gibi dolaylı vergilere dayanması ve Hazine’nin rekor miktardaki borçlanması, toplumdaki eşitsizlikleri büyütüyor.
Borcun yüzde 61’i bankaların kontrolünde
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 9.3 trilyon lirayı aşan iç borcunun yüzde 61.2’si bankalar finanse ediyor. Borcun yüzde 32.9’u kamu bankalarının, yüzde 15.7’si özel bankaların, yüzde 8’i yabancı bankaların, yüzde 3.7’si katılım bankalarının, yüzde 1’i ise kalkınma ve yatırım bankalarının elinde bulunuyor. Hazine’nin iç borcunun yüzde 10.7’sini şirketler, yüzde 3.4’ünü ise vatandaşlar kontrol ediyor. Hazine’nin rekor borçlanması ve vergi avantajı uygulamasıyla hane halkının devlet tahvili varlığı bu yıl yaklaşık 6.5 kat artış gösterdi.
