İnternetteki ‘bitkisel’ tehlike

Son yıllarda ‘bitkisel’ adı altında satılan gıda, vitamin ve mineral takviyeleri bilinçsizce kullanılıyor. Üstelik fiyatları daha düşük olduğu için eczane yerine internet üzerinden satın alınıyor…

Ancak genellikle merdiven altı üretilen bu ilaçların ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğine dikkat çeken Adli Tıp Uzmanı Prof. Dr. Halis Dokgöz ‘Çoğunu orijinalinden ayırt etmek zor. Dolayısıyla ucuza aldığınızı sandığınız bu ürünler sağlığınıza ciddi zararlar verebilir’’ dedi ve bu konuda hayati bilgiler paylaştı…

İÇERİKLERİ BELLİ DEĞİL

Eczaneler dışında en çok da internet üzerinden satışa sunulan bazı bitkisel ürünler şu nedenlerle tehlike saçabilir:

Tağşiş ve hile

“Tamamen bitkisel” denilen ürüne sentetik ilaç katılmış olabilir.

Sibutramin (eski ilaç, yeni zehir)

Geçmişte obezite tedavisinde kullanılan sibutramin kalp krizi ve felç riski nedeniyle 2010’da yasaklandı. Hâlâ zayıflama çaylarında en çok çıkan maddedir. Genç yaşta açıklanamayan kalp krizlerine neden olmaktadır. 

Diüretikler

Vücuttan yağ değil, su attırır. Potasyum kaybı ve kalp ritim bozukluğu sonucu ölüme neden olabilir.

Bazı bitki çayları

Her bitki çayı da güvenilir değildir. Tüketici “bitki çayı” içtiğini sanırken, yasaklı bir ilaç kokteyli ile kendini zehirlemektedir. Özellikle zaıflattığı öne sürülen “doğal” ibareli ürünlerin yüzde 80’inde gizli sentetik ilaç vardır. Kapsül incelendiğinde içinde sildenafil değil, onun analoğu olan “aminotadalafil” tespit edilebilir. Ölüm nedeni, gizli maddeye bağlı kardiyovasküler kollaps olarak (kalp veya kan damarlarından kaynaklanan ölüm) raporlanır. 

İlaç sayılmadığı için ‘gizli’ kalıyor

Toplumumuzda ne yazık ki ‘Bitkisel ilaçların bir zararı yoktur’ algısı var. Bu yüzden acil servislere başvuran veya otopsiye alınan vakalarda, yakınları kişinin “ilaç kullanmadığını” beyan etmektedir. Kişinin kullandığı bitkisel takviyeler “ilaç” sayılmadığı için gizli kalır ve toksikolojik analiz sürecini de zorlaştırır. Dolayısıyla bu tür vakalarda kullanılan bitkisel ürünler de mutlaka doktora belirtilmelidir.

Fenomenlerden ‘tehlikeli’ reklam

Son zamanlarda sosyal medya fenomenleri ve sağlık profesyoneli olmayan kişilerin bitkisel takviye tavsiyeleri, ne yazık ki bilimsel veriden daha etkili olmaktadır. Bu durum “kulaktan dolma doz ayarlaması” ile zehirlenmelere zemin hazırlamaktadır.

SAHTE GIDA TAKVİYELERİ NELERE YOL AÇABİLİR?

- Genellikle internet üzerinden satılan merdiven altı ürünler, içerdikleri doz tam olarak bilinmediği için toksik etki gösterebilir.

- Bu ürünler tehlikeli kimyasalların yanı sıra pestisit (tarım ilacı), salmonella bakterisi ve küf zehri aflatoksin bile içerebilir. Tüm bu nedenlerle karaciğerle böbreklerde hasara ve kansere yol açabilirler.

- Aristolochia (loğusa otu) zayıflama çaylarına yanlışlıkla karışır. Böbrek iflası ve kansere yol açabilir.

- Karakafes otu karaciğer damarlarını tıkar.

- Kava kava, sakinleştiricidir ama karaciğer için toksik olabilir.

- Yeşil çay ekstraktlı yüksek doz zayıflama hapları karaciğer hasarına neden olabilir.

Reçeteli ilaç kullananlar için uyarı 

Bitkisel ürünler kesinlikle doktor ve eczacı tavsiyesiyle kullanılmalıdır. Özellikle reçeteli ilaç kullanan kişiler bu tür takviyelere bilinçsizce yöneldikleri takdirde şu sorunları yaşayabilirler:

- Tüketiciler genellikle bitkisel ürünlerin vücuttaki ilaçlarla kimyasal reaksiyona girmeyeceğini düşünür. Oysa bitkisel ekstreler, karmaşık kimyasal karışımlardır ve karaciğerdeki ilaç metabolize edici enzimleri etkileyerek, reçeteli ilaçların düzeylerini ölümcül seviyelere çıkarabilir veya tedavi edici etkisini sıfırlayabilir.

- Magnezyumu herkes kullanıyor ama bu ilaç birçok ilacın emilimini bozabiliyor. Bu nedenle diğer ilaçlarla aynı saate alınmamalı.

- Enerji verici ve bağışıklık güçlendirici Ginseng ve en sağlıklı yağlardan Omega-3 yüksek dozlarda kanı sulandırır. Hasta aynı anda kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsa, kanama riski katlanarak artar.

- Sarı kantaronun aktif bileşeni hiperisin ve hiperforin, antidepresanlarla etkileşime girerek, hayati tehlike yaratabilir.

İlacı zehirden ayıran dozudur 

Takviye edici gıdaların dozunda alınmadığında zehre dönüşebildiğini belirten Eczacı Berrin     Yorgun şunları söyledi:

İlacı zehirden ayıran dozudur. Ancak internet üzerindeki ilaçlarda bu standart ne kadar uygundur bilemiyoruz. Bu takviyeler merdiven altı üretildiği için sertifikasızdır. Ancak ambalajları neredeyse gerçeğiyle aynıdır. LOT numarası bile taklit edilmektedir. Tabii bazen de sahte oldukları kolaylıkla anlaşılabilir. Bu ürünlerin içerikleri boş olabileceği gibi bazen de karaciğerde ve böbreklerde hasara yol açabilir. Yine ‘kanser hastalarına iyi geldiği’ öne sürülen merdiven altı bitkisel ürünlerin de had safhada olduğunu söyleyebiliriz.

Bu ürünler rastgele satılmamalı

Özetle bitkisel adı altındaki ürünler eczane dışı yerlerde satılmamalıdır. Eczaneler Sağlık Bakanlığı tarafından denetlenir. Profesyonel bir sağlık danışmanı vardır. Sahte ilaç, vitamin-mineral takviyesi ya da gıda takviyesi satılmaz. Çünkü ürünün temin edildiği yer ecza depoları ya da direkt üreticilerdir. Başka aracı kurumlar olmaz. Adli açıdan sorumlu muhatap eczaneler olur.