SON 20 yılda Türkiye’nin dış ticaret açığı katlanırken, ihracatın ithalatı karşılama oranı ise yerinde saydı. Cumhuriyet’in kurulduğu 1923 yılında Türkiye’nin ihracatı 50.7 milyon dolar, ithalatı ise 86.8 milyon dolar seviyesindeydi. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 58.5 olarak gerçekleşirken, dış ticaret dengesi 36.1 milyon dolar açık vermişti.
1947’DEN BERİ AÇIK VERİYORUZ
Cumhuriyet döneminde ilk dış ticaret fazlası ise 1930 yılında verildi. 1929 krizinin de etkisiyle ithalat yıllık bazda yüzde 43.1 azalarak 69.5 milyon dolara gerilerken, ihracat ise 71.3 milyon dolara çıkmıştı. Türkiye ekonomisi 1930 yılından 1947’ye kadar 1938 hariç sürekli dış ticaret fazlası vermeyi başarmıştı. 1947’den 2023’e kadar ise Türkiye’nin dış ticaret dengesi, istisnasız bir şekilde açık veriyor. Dış ticaret dengesinde ilk defa 2011’de 100 milyar doları aşan bir açık kaydedildikten sonra, 2022 yılında da dış ticaret açığı bir kez daha 10 basamaklı değerlere ulaşmış ve 106.9 milyar dolar ile rekor kırmıştı. İhracatın ithalatı karşılama oranında Cumhuriyet dönemindeki en yüksek değer yüzde 180.5 ile 1946’da, en düşük değer ise yüzde 29.6 ile 1975’te gerçekleşti. İhracatın gayrisafi milli hasıla içerisindeki payı 1923’te yüzde 8.9, ithalatın ise yüzde 15.2 seviyesindeydi.
Açık yüzde 590 yükseldi
AKP’nin iktidara geldiği 2002’den 2022’ye kadarki sürede ihracatın payı 6.1 puanlık artışla yüzde 26’ya, ithalatın ise 9.3 puanlık artışla yüzde 37.8’e ulaştı. Son 20 yılda cari açık da yüzde 7.633 artarak 2022 sonunda 48.4 milyar dolara çıktı. Aynı dönemde ihracat yüzde 552.3 artarken, ithalat ise yüzde 563.7 oranında yükseldi. Dolar kurunun yüzde 1.000 yükseldiği dönemde dış ticaret açığı ise yüzde 590.3 büyüdü.
