Dün API2 Rotterdam Kömürü Vadeli İşlemler Piyasası'nda kasım vadeli kontratlarda kömürün ton fiyatı 275 dolara çıkarak rekor kırdı.
KÖMÜR VE DOĞALGAZ PUTİN ETKİSİYLE GERİ ÇEKİLDİ
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Gazprom'un Ukrayna üzerinden Avrupa'ya daha fazla gaz göndereceğini söylemesi ve ABD'de petrol ve benzinin yerel üretimi ve stokları artması nedeniyle kömür fiyatları bugün itibarıyla geri çekildi. Kömür bu piyasada an itibarıyla 237 dolardan işlem görmüyor.
Vadeli kömür piyasası, ton başı fiyat. Grafik Wall Street JournalDoğalgaz da aynı şekilde açıklamadan sonra geri çekildi. Önceki gün gösterge fiyat olan Hollanda TTF’de bin metreküp doğalgazın bin metreküplük fiyatı 2 bin dolara yaklaşırken bugün doğalgaz 1140 dolardan işlem gördü.
KÖMÜR NEDEN ARTTI?
Kömürdeki fiyat artışının sebepleri arasında pandemi sonrası canlanma, tedarik zincirindeki zorluklar ve karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik iddialı hedefler olduğu belirtiliyor. Fiyat düzeyinin ve arz sorunlarının kış boyu sürmesi beklenirken bu da pek çok ülkede önümüzdeki aylarda yakıt kıtlığı endişelerini beraberinde getiriyor.
Dünyada iklim değişikliğini engelleme çabalarının hızlanması nedeniyle kömürün uzun vadeli görünümü oldukça kötü. Bu da üretimin süreç içerisinde azalması anlamına geliyor. Halihazırda ABD'de birçok kömür madeni kapatılmış durumda.
Üretimin azaltılmasına dönük hedefler de dünyadaki enerji fiyatlarını tehdit etmeye devam ediyor.
ÜRETİM PANDEMİ ÖNCESİ DÖNEMİN ALTINDA
Dünyada kömür üretimi bugün pandemi öncesi dönemin yüzde 5 altında. Ayrıca küresel olarak elektrik üretiminde en çok pay sahibi olan enerji kaynağı halen kömür.
Bu fiyat artışları nedeniyle dünyanın en çok nüfusa sahip ülkelerinden Hindistan, benzeri görülmemiş bir güç krizinin eşiğinde.
HİNDİSTAN KRİZİN EŞİĞİNDE
Kömürle çalışan toplam 135 elektrik santralinin bulunduğu ülkede bu santrallerin yarısından fazlası, kömür stoklarının azalması nedeniyle oldukça düşük seviyelerde üretim gerçekleştiriyor.
Hindistan ekonomisi, ikinci korona virüsü dalgasının ardından toparlanmaya çalıştığı için enerji talebi burada keskin bir şekilde arttı. Ülkede son iki aydaki güç tüketimi, 2019'un aynı dönemine kıyasla yaklaşık yüzde 17'lik bir artış gösterdi.
REZERV ÇOK AMA İTHALATA DA BAĞIMLI
Ülke, dünyanın en büyük dördüncü kömür rezervine sahip olmasına rağmen dünyanın en büyük ikinci kömür ithalatçısı konumunda. Ancak tedarik sorunları ve küresel kömür fiyatlarındaki artış nedeniyle ülkenin ithalatı da iyice azalmış durumda. Ayrıca son yıllarda, iklim hedeflerini karşılamak amacıyla kömüre olan bağımlılığını azaltmaya çalıştığı için Hindistan'ın üretimi de gerilemişti.
Bu krizin sürmesi ise doğrudan tüketici fiyatlarının artması anlamına gelecek. Hindistan'da zaten yüksek olan enflasyonun enerji fiyatlarındaki artış nedeniyle daha da artmasından endişe ediliyor.
BBC'nin The Indian Express gazetesinden aktardığına göre Hindistan Enerji Bakanı RK Singh, durumun sallantıda olduğunu ve ülkenin önümüzdeki beş ila altı ay için kendini hazırlaması gerektiğini söyledi.
ÇİN'DE DE İŞLER İYİ GİTMİYOR
Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi ve en büyük kömür tüketicisi olan Çin de mevcut krizin merkezinde yer alıyor. Pekin yönetimi, iklim hedefleri nedeniyle kömür stoklarını azaltırken diplomatik bir anlaşmazlık nedeniyle Avustralya'dan kömür ithalatını durdurdu.
WSJ'ın aktardığına göre, ihracatının çoğunu Çin'e yapan Filipinler'in en büyük kömür üreticisi Semirara Mining & Power Corp.'un başkanı Isidro Consunji, "Kapasite açısından maksimuma çıktık" dedi. Consunji, “Kömürün fiyatı geçen yıl dört kat arttı. Sanırım dünyadaki hiç kimse böyle bir durumu beklemiyordu” ifadelerini kullandı.
Çin'de geçtiğimiz haftalarda azalan arzlar ve artan maliyetler nedeniyle on yıllardır görülmemiş elektrik kesintileri yaşandı. Bu kesintiler büyük fabrikaların üretimini vurdu ve bazı şehirler enerji tasarrufu için trafik ışıklarını kapattı.
ASYA'YI ETKİSİ ALTINA ALDI
Ayrıca artan fiyatlardan Güney Kore ve Japonya da etkilenmiş durumda. Çin'in ithalatı durdurması nedeniyle Avustralya kömürünün boşa çıkması bu iki ülkeyi sevindirse de bu iki ülke ithalat için ciddi fiyat rekabetine girmiş durumda. Verilere göre, Avustralya kömürüne olan talep 2021'in ilk yarısında Güney Kore'de yüzde 56 ve Japonya'da ise yüzde 65 oranında arttı.
Ayrıca Japonya'da bu kış üretim kıtlığı beklentileri nedeniyle ülkenin en büyük elektrik üreticisi JERA'nın yeterli elektrik arzını sağlamak için şimdiden bazı kontroller yaptığı öğrenildi.
TÜRKİYE'Yİ ETKİLER Mİ?
TEİAŞ verilerine göre Türkiye'de üretilen elektriğin yaklaşık yüzde 20'si kömürle üretiliyor. Burada kullanılan kömürün de önemli bir kısmı ithal. Elektrik Mühendisleri Odası'nın Şubat 2021'de yayımladığı istatistiklere göre Türkiye'de elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 9'u ithal kömürle gerçekleşiyor. Bu da küresel kömür fiyatlarındaki artışın elektrik üretim maliyetlerine kısmen de olsa yansıyacağını gösteriyor.
Elektrik üretim maliyetlerinin artması kullanıcı fiyatlarındaki zam baskısını beraberinde getirirken burada yapılacak zammın tüketici fiyatlarına yansıması ve enflasyona etki etmesi beklenebilir.
