Mart ayı, Türkiye için önemli günlerle dolu. 1 Mart 1912 Türk Hava Kuvvetleri’nin kuruluşu, 3 Mart 1924 hilafetin kaldırılışı, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü, 12 Mart İstiklal Marşı’nın kabulü ve 18 Mart Çanakkale Zaferi ve Şehitleri Anma Günü (1915).

Ülkemiz için hilafetin kaldırılması, çok önemlidir. 1924 yılında hilafetin kaldırılmasıyla, Mustafa Kemal Atatürk'ün liderliğindeki Türkiye laik ve modern bir ulus-devlet olma yolunda bir adım atmıştır. Bu adım, devletin dini kurum ve uygulamalardan ayrılmasını sağlamış ve Türkiye'nin batılılaşma ve modernleşme sürecinin önemli bir parçası olmuştur. Ayrıca 3 Mart 1926 Millî Eğitim Bakanlığı'nın da kuruluş günüdür.

Arkasından 8 Mart Dünya Kadınlar Günü geliyor. 8 Mart, Amerika'da çalışan kadınların düşük ücretlerini, uzun çalışma saatlerini ve insanlık dışı çalışma koşullarını protesto etmek; ayrıca erkeklerle eşit haklara sahip olabilmek için verdikleri savaşın temsilî başlangıcı olarak kabul edilir ve bu yüzden kutlanır. 

Sadece ülkemizde değil tüm dünyada kadınların eşit haklara sahip olabilmesi için farkındalık yaratmak amacıyla önemli bir gün olarak kabul edilir. Aynı zamanda, kadına yönelik şiddet, eşitsiz iş imkanları ve cinsiyet ayrımcılığı gibi hâlâ devam eden sorunlara dikkat çekmek için bir fırsattır.
 
***

8 Mart, Türk kadınlarının hem kazanımlarını kutlamak hem de toplumsal cinsiyet eşitliği için mücadeleyi sürdürme kararlılığını ifade etmek açısından büyük bir önem taşır. 

Türk toplumu özünde anaerkil bir toplumdur ve kadınları eski Türk devletlerinden beri sosyal hayatta, mirasta, devlet yönetiminde özellikle de aile hayatında hak ve söz sahibi olmuşlardır. 

Osmanlı İmparatorluğu zamanında ise kadınlar bu haklarının çoğunu kaybetmiş, birçok sosyal, kültürel ve siyasi haktan mahrum kalmışlardır. Öyle ki, nüfus sayımlarında sadece erkekler ve büyükbaş hayvanlar sayılıp kayıt altına alınmış, kadınlar bu sayıma dahil edilmemiştir. 

Ancak o yıllarda dünyadaki diğer ülkelerde de durum pek farklı değildi. 19’uncu yüzyılın ikinci yarısı ve 20’nci yüz yılın başları itibariyle başta İngiltere, Amerika, Almanya olmak üzere birçok ülkede kadın hakları konusunda yoğun kampanyalar ve kadınların seçme hakkı mücadelesi başlamıştır.


Ülkemizde 1926 da kabul edilen ‘Medeni Kanun’la kadın ve erkek yasalar önünde eşit hale gelmiş ve tek kadınla evlilik esası getirilmiştir. Daha sonra da 1934 yılında Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. 

Çoğu batı ülkesinde büyük mücadelelerden sonra kazanılan siyasal haklar, Türkiye’de çok daha önce Atatürk tarafından Türk kadınlarına verilmiştir. 

Kadınlar seçme ve seçilme haklarına Fransa’da 1944, İtalya’da 1945, Yunanistan’da 1949, İsviçre’de 1971 yılında kavuşmuştur. 

***

Türkiye’de siyasal haklarını kazanmasının üzerinden uzun yıllar geçmiş̧ olmasına rağmen kadınlar, siyasette olması gereken etkinliği gösterememişlerdir.

Ülkemizde okuma yazma bilmeyen kadınların sayısı halen önemli bir sorun teşkil etmektedir. Türkiye'de bugün yaklaşık 2,8 milyon kadın okuma yazma bilmiyor ve 3 milyon kadın herhangi bir diploma sahibi değil. 


Türkiye’de kadınların çalışma hayatına katılımı da önemli sorunlar içermektedir. İngiliz dergisi The Economist’e göre Türkiye, çalışma hayatında kadın erkek eşitliği konusunda, 29 OECD (Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü) ülkesi içinde sondan üçüncü sırada yer almaktadır​​. 
Kadınların toplumsal ve ekonomik hayatta daha aktif rol alması, toplumun gelişip kalkınması açısından büyük bir önem taşımaktadır. Gelişmiş, eğitimli bir topluma sahip olmak için Türkiye'nin bir an önce kadınların eğitimine daha fazla yatırım yapması ve okuma yazma seferberliklerini artırması gerekmektedir. 

***

Maalesef, diğer birçok ülkeden çok önde başladığımız bu yolda fazla ileri gidemediğimiz aşikâr. Bugün ülkemizin diğer ülkeleri geride bıraktığı tek konu ‘kadın cinayetleri’. Haksız yere öldürülen, dövülen kadınlar; çocuk yaşta evlendirilen kız çocukları; yok yere giden canlar, ülkemizin kanayan yarasıdır.

Türkiye'de son beş yılda kadın cinayetlerinde korkunç bir artışa tanık olduk. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu'nun verilerine göre, 2022 yılında 334 kadın öldürüldü ve 245 kadın şüpheli şekilde ölü bulundu. Kadınların yüzde 46'sı kocası (bunun yüzde 50'si boşanma aşamasında olduğu eşleri), yüzde 10'u birlikte olduğu erkek, yüzde 8'i ise eskiden birlikte olduğu erkek tarafından öldürüldü. 2023'te ise en az 424 kadın öldürüldü. Yani neredeyse her gün bir kadın katledildi.

***
Bu veriler, Türkiye'de kadın cinayetlerinin ciddiyetini göstermektedir. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, İstanbul Sözleşmesi'nin yeniden uygulanması ve kadınların etkin korunması için tedbir kararlarının uygulanması gibi önlemlerin alınmasını talep etmekte. 
İstanbul Sözleşmesi, kadın cinayetleri ve cinsiyete dayalı şiddetle mücadelede önemli bir uluslararası belgedir. Kadınlara karşı şiddeti önlemeyi, mağdurları korumayı ve şiddet faillerini yargılamayı amaçlar. 

Sözleşme, aile içi şiddet, cinsel saldırı, taciz ve zorla evlendirme gibi şiddet biçimlerini kapsar. Üye ülkeler, sözleşmenin hükümlerini yerine getirmek için gerekli yasal ve idari düzenlemeleri yapma taahhüdünde bulunur. 

İstanbul Sözleşmesi'nin kadın cinayetleri açısından önemi, şiddetin önlenmesi ve mağdurların korunması için somut adımların atılmasını sağlamasıdır. Bu, kadın cinayetlerinin azaltılmasına ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin teşvik edilmesine katkıda bulunur.

Türkiye, İstanbul Sözleşmesi'ni 2011 yılında imzalayarak 2014 yılında onaylamıştır. Ancak, 20 Mart 2021 tarihinde Türkiye sözleşmeden çekilme kararı almıştır. Gerekçe olarak, sözleşmenin cinsel yönelim kavramları üzerinden aile yapısını hedef aldığı ve Türk halkının toplumsal değerlerine aykırı olduğu belirtilmiştir. 

***

Kadın cinayetleri ve şiddetin önlenmesi, Türkiye'de kadınların korunmasına yönelik yasaların çıkarılması ve önlemlerin alınması toplumsal huzur açısından büyük önem taşımaktadır. 2024 yılında 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nü kutlarken, ülkemizin bu kanayan yarasına dikkat çekmek ve farkındalık yaratmak, hepimizin sorumluluğudur.