Bugün size anlamadığım bir şeyi anlatmaya çalışacağım. Pek tabii başarılı olamayacağım. Anlamadan niçin anlatmaya kalkıyorsun diyeceksiniz. Haklısınız. Ben de öyle düşünüyor ve şu işi tam anlamıyla öğreneyim, sonra anlatırım diyordum. Ama yıllar geçti bir türlü o gün gelmedi. O zaman bari anladığım kadarıyla anlatayım, işin esasına vakıf olursam tekrar yazarım dedim. Konumuz “Merkez Bankası Dijital Parası” (MBDP). İngilizcesi “Central Bank Digital Currency” (CBDC). Bizim Merkez Bankamız da bu konuda yıllardır çalışıyor. Özel bir Ar-Ge ekibi var. Onların da yabancı merkez bankalarının raporlarını da okudum. Yazılanların çoğu “bilimsel magazin” haberleri. Herhalde anlamadığım için bana öyle geliyor. Bir ihtimal de MBDP/CBDC denilen nebat henüz ete kemiğe bürümediği için anlatılar benim beklediğim kadar somut değil. Neyse bu kadar mazeret beyanı yeter deyip dağarcığımızda ne varsa onu yazıya dökelim.
ÖNCE NE OLMADIĞINI ÖĞRENELİM
Dünyanın ortak dili haline gelmiş olan İngilizce’de “money” ve “currency” diye iki ayrı sözcük var. Money bir değer; currency ise bir ülkenin yasal para biriminin (legal tender) adıdır. Biz Türkçe’de ikisine de para diyoruz. Gerçi “currency”nin karşılığı olarak “para birimi” deyimi var, ama lafı uzatmamak için çoğu kez para deyip geçiyoruz. MBDP nedir ne değildir: Birincisi, Merkez Bankası Dijital Parası (MBDP), yeni bir “money” değil bir “currency” türüdür. Bunun çıkmasıyla “para arzı” artmayacaktır. İkincisi MBDP, son yıllarda milleti sersem eden “Cripto Currency” (mesela Bitcoin) gibi, alanı zengin almayanı pişman eden bir “spekülatif varlık” hiç değildir. Bu bildiğimiz merkez bankaları tarafından yaratılan itibari paranın (fiat money) dijital halidir. Üçüncüsü MBDP, bugün hepimizin “kredi kartı” veya “cep telefonu/EFT” kullanarak ödeme yapmasını sağlayan bir “mobil para” da değildir. Ama en çok da ona benziyordur. Aralarındaki esas fark şudur: Kişinin “kredi veya banka” (Credit-Debit) kartı veya internet kullanarak EFT (elektronik fon transferi) yapması için arada mutlaka bir banka veya bu işlevini yerine getirebilen bir finansal firmanın bulunması gerek. Halbuki MBDP ile ödeme yaparken (dendiğine göre) böyle bir aracı firma olmayacakmış. Kişi havaleyi doğrudan (Block Chain) vasıtasıyla karşısındaki kişiye gönderebilecekmiş. Bir başka rivayete göre bunu, dijital parayı çıkartan merkez bankası yapacakmış. Bu durumda o merkez bankası da bir aracı olmuyor mu? Neyse.
DAĞITIK DEFTER VEYA BLOK ZİNCİR
Bu “özel” yani arkasında devlet olmayan “dijital paralar” (Bitcoin benzeri sanal varlıklar) çıktığından beri onunla anılan ve adeta onun ayrılmaz bir parçası olan şey “Dağıtık Defteri Kebir” (Distributed Ledger) ve “Block Chain”dir. “Dağıtık Defter” iki kişi arasında “aracısız para transferi” yapılmasını sağlayan bir finansal teknolojinin adıdır. İnternet erişimi ve dijital cüzdanı olan herkes (firmalar ayrı bir konudur) devletin yani vergi idaresinin bilgisi dışında para yollayıp, alışveriş yapabilecek hale geldi. İşte zurnanın zırt dediği yer burası. Yani merkez bankalarının dijital para çıkarmasının esas sebebi, madencilik adı altında hokus pokus ile “özel para/private money” çıkartanların devletin “senyoraj” gelirlerine ortak olmasıdır. MBDP sistemi oturtulabilirse, özel para hareketleri de kayıt altına alınabilecek ve realize edilen değer artışları vergiye tabi olacaktır.
SON SÖZ: Devlete şirk koşulmaz.
------------------------------------------------------------
MEHMETÇİK VAKFI’NDAN AÇIKLAMA
Mehmetçik Vakfı Genel Müdürü E. General İsmail Şanlı, bu vakfın 1982 yılında Genel Kurmay Başkanı ile kuvvet komutanlarının ceplerinden bağışladıkları biner liradan oluşan 5 bin lira sermaye ile kurulduğunu ve bugüne kadar hiçbir kamu kaynağı kullanmadıklarını, aldıkları tüm bağış ve şirket gelirlerini şehit ve gazilerin ailelerine destek için kullandıklarını bildirdi.
