Torba yasa teklifi, 80 madde olarak Meclis’e sunulmuştu. Yasa teklifi, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda verilen ve kabul edilen önergelerle 86 madde olarak Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlandı. Bütçe görüşmeleri nedeniyle teklifin görüşülmesine ara verilmiş olmasına rağmen yeni yıldan önce yasalaşacağını düşünüyorum.
Ülkemizde, zaman zaman kamuya iş yapan müteahhitlere fark ödeme yapılıyor. En son 8/4/2022 tarihli ve 7394 sayılı Kanun ile 4735 sayılı Kanun’a eklenen geçici 6’ncı madde ve bu madde uyarınca yürürlüğe konulan 5546 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı eki esaslara göre 1/4/2022 tarihinden önce 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre ihale edilen yapım işlerine ilişkin Türk Lirası üzerinden yapılan ve 15/4/2022 tarihi itibarıyla devam eden (geçici kabulü onaylanmamış olan) sözleşmelere 2022 ve 2023 yılları için ek fiyat farkı verilmişti. Bu uygulama 31/12/2023 tarihi itibarıyla sona eriyor.
YİNE, YENİDEN FİYAT FARKI
Torba yasa teklifi’nin 40’ıncı maddesi ile 5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na aşağıdaki geçici madde ekleniyor.
“Yapım işlerine ek fiyat farkı ve süre uzatımı verilmesi
GEÇİCİ MADDE 7 – 1/3/2023 tarihinden önce 4734 sayılı Kanun’a göre ihalesi yapılan ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla devam eden (geçici kabulü onaylanmamış olan) yapım işlerine ilişkin Türk Lirası üzerinden yapılan sözleşmelerde, sözleşmenin 1/1/2024 tarihinden sonra (bu tarih dahil) gerçekleştirilen kısımları için;
a) İhale dokümanında fiyat farkı hesaplanmasına ilişkin hüküm bulunan sözleşmelerde, sözleşmesine göre hesaplanan fiyat farkı tutarı sözleşmesindeki fiyat farkı formülünde yer alan B katsayısı 1.00’e kadar artırılarak hesaplanabilir.
b) İhale dokümanında fiyat farkı hesaplanmasına ilişkin hüküm bulunmayan sözleşmelerde, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık olarak yayımlanan yurt içi üretici fiyatı genel endeksinde ihale tarihinin içinde bulunduğu aydan uygulama ayına kadar gerçekleşen değişimin yüzde on beşine kadar fiyat farkı hesaplanabilir.
Birinci fıkra kapsamındaki sözleşmelerde 6 ayı geçmemek üzere, idarece bu maddeye göre süre uzatımı verilebilir.
Bu madde kapsamında ek fiyat farkı ile süre uzatımı verilebilecek işleri, ek fiyat farkı hesaplama yöntemlerini, uygulama dönemini, başvuru sürelerini, süre uzatımına bağlı olarak yapılacak işlemler ile ek fiyat farkı ve süre uzatımına dair diğer hususlar dahil bu maddenin uygulanmasına ilişkin esas ve usulleri, bu Kanun’un 8’inci maddesine göre belirlenen esas ve usuller de dikkate alınmak suretiyle tespite Cumhurbaşkanı yetkilidir.
Geçici 5’inci maddenin altıncı ve yedinci fıkraları kapsamındaki yapım işleri sözleşmeleri için bu maddeye uygun olarak ilgili mevzuatında düzenleme yapılabilir.”
Kanun teklifinin ilk halinde yer almayan formül ve oranlar (metinde siyah olarak yer alan) Plan ve Bütçe Komisyonu’nda metne ilave edildi.
Ek fiyat farkı verilmesinin gerekçesi; 06.02.2023 tarihinde gerçekleşen depremler nedeniyle yapım işlerinin girdi fiyatlarında öngörülmeyen artışlar olarak gerekçelendirilmiştir. Gerekçede depremin enflasyona neden olduğu, enflasyon kelimesi kullanılmadan ifade edilmiş.
İktidar, yatırımların planlanan sürede bitirilmesini sağlamak için müteahhitlere fiyat farkı verilmesinin zorunlu olduğunu kabul edip; 4735 sayılı Kanun’un geçici 6’ıncı maddesi kapsamında olmayan sözleşmeleri de içerecek şekilde 01.03.2023 tarihinden önce ihale edilen yapım işi sözleşmelerinin 01.01.2024 tarihinden itibaren gerçekleştirilecek kısımlarına hem ek fiyat farkı verilmesinin yolunu açıyor hem de bu sözleşmelerin sürelerini uzatıyor.
İLAVE NE KADAR ÖDEME YAPILACAK?
Torba yasa teklifine ilişkin olarak hazırlanan “Etki Analiz Raporu’nda; düzenleme doğrultusunda, 4734 sayılı Kanun kapsamında devam eden yapım işi sözleşmelerinde 2024 yılında yapılacak imalatlar için ek fiyat farkı verilmesinin maliyeti Plan ve Bütçe Komisyonu’nda ilave edilen formüller dikkate alınmadan yaklaşık 82.9 milyar TL olarak hesaplanmıştı (yeni formüller ile bu rakamın 3 kat daha fazla olacağını söyleyebilirim).
Yapım işlerinde fiyat farkı hesabı “F= An x BX (Pn-1)” formülüne göre hesaplanıyor. Formüldeki “B”nin karşılığı olan 0.90 sabit katsayı, düzenleme ile 1’e çıkartılıyor. Bu katsayı değişikliği ile verilecek fiyat farkları yükseltiliyor. Fiyat farkı belirtilmeyen sözleşmelerde de bir formül var. Düzenleme ile Yurtiçi Üretici Fiyatları endeksine göre hesap yapıp, yüzde 15’ini fiyat farkı olarak yükleniciye ödeyebilirsin diyor.
Türk Ticaret Kanunu’na göre; basiretli bir tacir gibi davranmak tacir olmanın yükümlülükleri arasında yer almaktadır. Tacir, ülkedeki enflasyon yükselişini dikkate alarak kamu ihalelerine teklif vermek durumundadır. Müteahhitler, devlet ihaleleri dışında yaptığı işlerde fiyat farkı ya da enflasyon farkı talep edemiyor iken, iktidarın bir yasa ile enflasyon farkı ödemesi ne derece doğru?
17 milyon 200 bin çalışanın asgari ücret rakamının açıklanmasını beklediği ve 15 milyon 500 bin emeklinin ise emekli maaşlarına zam beklediği bir dönemde; emeklilere TÜFE dikkate alınarak zam yapılıp, asgari ücretle ilgili beklenen enflasyona göre artış yapmaktan bahsederken, müteahhitlere kasayı ardına kadar açmanın değerlendirmesini siz değerli okuyucularıma bırakıyorum.